Harutyun Kalentz
| Harutyun Kalentz | |
|---|---|
 | |
| Genel bilgiler | |
| Doğum adı | Harutyun Harmandayan |
| Doğum | 27 Mart 1910 Gürün, Sivas Vilayeti, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 7 Mart 1967 (56 yaşında) Erivan, Ermenistan SSC, Sovyetler Birliği |
| Uyruk | Ermeni |
| Evlilik(ler)i | Armine Kalents |
| Çocukları | Armen ve Saro |
| Alanı | Resim • Çizim |
| Etkin yıllar | 1927-1967 |
| Sanat eğitimi | Beyrut Güzel Sanatlar Akademisi |
Harutyun Kalentz doğum adıyla Harutyun Harmandayan (Ermenice: Հարություն Կալենց, 27 Mart 1910, Sivas - 7 Mart 1967, Erivan) Sivas doğumlu Ermeni-Sovyet ressam.
İlk yılları ve ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Harutyun Harmandayan, 27 Mart 1910 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu'nun Sivas Vilayeti'ne bağlı Gürün kasabasında, Tiratur ve Alamst Harmandayan çiftinin dört erkek çocuğunun üçüncüsü olarak doğdu.[1] Harmandayan ailesi halı ve şal dokumacılığıyla uğraştığı için müreffeh bir yaşam sürdü. Babası Tiratur, parlak renkli fıçılarıyla genç Harutyun üzerinde derin bir etki bırakan yün boyama fabrikasına sahipti. 1915'te Kalentz'in babası Ermeni Soykırımı sırasında Osmanlı askerleri tarafından bir daha görülmemek üzere götürüldü. Kalentz, üç erkek kardeşi ve annesiyle birlikte Suriye'nin Halep kentine kaçtı.[2] Halep'e yaptıkları zorlu yolculuktan birkaç gün sonra Kalentz'in annesi açlık ve yorgunluktan öldü. Kalentz ve üç erkek kardeşi, çocukluklarını ve gençliklerini Halep'teki bir Amerikan yetimhanesinde geçirdi.[2] Yetimhanedeki hayatının tüm zorluklarına rağmen, Kalentz arkadaşlarından birinin teşvikiyle sanat tutkusunu geliştirmeye başladı. Halep pazarlarında dolaşmak ve resim yapmak için sık sık yetimhaneden kaçtı. Fransız sanat tarihçileri Kalentz'i "çocukluğu olmayan adam" olarak adlandırdı.[3]
Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kalentz 1922'de 12 yaşındayken bir taş baskı ustasının yanında çırak olmak için yetimhaneden ayrıldı ve daha sonra ilk sanat eğitimini Onik Avetisyan'dan aldı. Harutyun önce Halep'e yerleşti, ardından 1927'de Lübnan'ın Trablusşam kentine iki erkek kardeşinin yanına taşındı ve orada “Harmand” fotoğraf stüdyosunu açtılar. Kalentz, fotoğraf stüdyosundaki çekimlerde kullanılmak üzere arka fon resimleri yaptı. 1929-1933 yılları arasında Fransız ressam Claude Michulet gözetiminde Beyrut Güzel Sanatlar Akademisi'nde ders aldı ve 1939 yılına kadar resim derslerine devam etti. Kalents kısa süre sonra kendi stüdyosunu kurdu ve birkaç yıl sonra müstakbel eşi ressam Armine Paronyan ile tanıştı. Evliliklerinden iki yıl sonra, Mayıs 1945'te eşi ve oğluyla birlikte Sovyetler Birliği'ne döndü ve bundan sonraki yaşamını ve faaliyetlerini burada sürdürdü.[1] Kalentz ve ailesi Haziran 1946'da Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti Erivan'a göç etti ve aynı yıl ikinci oğulları Saro dünyaya geldi. Ertesi yıl, yeni gurbetçi ressamların eserlerini sergilemek için düzenlenen bir karma sergiye katıldı. 1947'den beri üyesi olduğu SSCB Sanatçılar Birliği'nin düzenlediği karma sergilere iştirak etti. Hem Erivan'da hem de Moskova'da birçok kişisel sergi açtı ve ölümünden sonra 1967'de Ermenistan SSC Devlet Ödülü'ne layık görüldü.[4]
Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
1915, Kalentz'i sadece öksüz ve evsiz bırakmakla kalmadı, aynı zamanda gelecekteki yaşamı ve yaratıcı etkinliği üzerinde de derin bir iz bıraktı.[1] Tüm acılarını ve hatıralarını sanatına yansıttı ve hemen hemen tüm eserlerinde soykırım hatıralarını doğrudan veya dolaylı olarak ele aldı. Kalents; kaybını, acısını, yolunu ve kaderini sunan kendi hayat hikâyesiyle bazı eserlerinde 1915 ve sonrasında yaşadığı acıları bazen açıkça bazen de dolaylı olarak yansıtmayı tercih etti. Bunun en iyi örnekleri arasında: Yetim (1960), Annesini öldürdüler (1960) ve Aile (1960) adlı tuvalleri sıralanabilir. Portre resimlerin hakim olduğu Kalents'in eserlerinde hüzünlü gözlü insanlar önemli yer tutmaktadır ve Kalentz bunu şu şekilde açıklamaktadır: "Burada, yabancı ülkede Ermeni yüzleri vatanın bir parçası gibi görünüyor...Portre aynı zamanda benim için bir manzara ve çok daha fazlası. Portre benim vatanım". Manzara ve natürmortlarında ışığı iyi kullanan Kalentz için Henrik Igityan, "Kalentz'in parlak ve neşeli resimlerine bakan, onun nazik gözlerini hatırlar. Bu sessiz, üzgün adamın o parlak şiirsel masalların yazarı olduğunu bir kişinin farkına varmaması imkansızdır" ifadesini kullandı.
Resimleri Ermenistan Ulusal Galerisi (Erivan), Erivan Modern Sanat Müzesi, Ermenistan Kültür Bakanlığı koleksiyonlarında ve ayrıca Moskova, Saint Petersburg, Tiflis, New York, Viyana, Beyrut, Halep, Cambridge, San Francisco, Los Angeles ve Paris'teki bazı özel koleksiyonlarda sergilendi.
Ölümü ve hatırası[değiştir | kaynağı değiştir]
Harutyun Kalentz 7 Mart 1967 tarihinde Ermenistan SSC'nin başkenti Erivan'da 56 yaşında hayatını kaybetti.[3] 27 Nisan 2010'da Erivan'da iki katlı Harutyun ve Armine Galentz Müzesi açıldı. Müzede arşiv malzemeleri de dahil olmak üzere 200 tuval ve 200'den fazla grafik eser bulunmaktadır.[2][5]
Başlıca geçici sergiler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Haroutiun Galentz: Color as Form (2013), Cafesjian Sanat Müzesi, Erivan
- Vier Lebenswege. Zwei Künstlerpaare in der armenischen Tradition, Mariam Aslamazyan, Nikolai Nikogosyan, Harutyun Kalentz und Armine Kalentz (2016), Galerie des Kulturhauses Karlshorst, Berlin
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c Inessa Stepanyan. "HARUTYUN KALENTS: SURVIVING A GENOCIDE". www.genocide-museum.am. Tsitsernakaberd. 25 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
- ^ a b c Juliet Arushanyan (10 Nisan 2016). ""Kalents" museum opened". Eritasard.am. 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
- ^ a b Dzarugyan, Antranik (30 Mart 2020). Çocukluğu Olmayan Adamlar (İngilizce). Aras Yayıncılık. ISBN 978-605-2100-61-5. 17 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
- ^ "- Հարություն Կալենց". avproduction.am (Ermenice). 13 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
- ^ LLC, Helix Consulting (3 Ağustos 2010). "Harutyun Kalents 100: Exhibition in National Gallery". www.panorama.am (İngilizce). 2 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
