Damat Fazlı Paşa
Damat Fazlı Paşa, ya da Musahip Fazlı Paşa, Osmanlı devlet adamı ve kaptan-ı deryası (ö.1658).
Anadolu Beylerbeyliği yaptı. Padişah İbrahim'in yakın çevresinden olduğu cihetle, Musahip Fazlı Paşa adıyla da anıldı.[1]
Kaptan-ı deryalığı[değiştir | kaynağı değiştir]
Koca Musa Paşa'nın Bibercik Deniz Muharebesi'nde (27 Ocak 1647) hayatını kaybetmesinin ardından kaptan-ı deryalık görevine getirilen Kara Musa Paşa'nın 1647 sefer mevsiminde Osmanlı donanmasıyla Anabolu'da kuşatılması üzerine azledilmesi sonrasında Fazlı Paşa 1647 Temmuz'unda bu göreve getirildi.
Fazlı Paşa birkaç gemiyle Sakız üzerinden Girit’e gitmek üzere görevlendirildi ve ikmal maddeleri taşıyan diğer gemilerin de Girit’e gitmek üzere Sakız’da toplanmaları emredildi.[2] Fazlı Paşa Tersane-i Amire'de 30 kadırgayı onarttıktan sonra 5.000 yeniçeriyle birlikte denize açıldı. Ayrıca Çeşme’de bekleyen Anadolu eyalet askerlerini ve diğer ikmal maddelerini Girit’e taşımak için İstanbul’da bulunan özel kişilere ait ticaret gemilerine de el konuldu. Fazlı Paşa 1647 Temmuz'unda Çanakkale Boğazı'ndan çıkarak Sakız'a vardı. Burada sözkonusu ulaştırma gemilerini beklerken Ege Denizi'nde devriye gezen Mocenigo komutasındaki 13 kalyon ve 16 kadırgadan müteşekkil Venedik-Malta donanmasıyla karşılaştı ve 20 Ağustos 1647 sabahı 30 kadırgayla limandan çıkarak muharebeye tutuştu. Karanlık basıncaya kadar süren çarpışmada taraflar gemi kaybetmezken Venedik-Malta donanması önce Ahikerya, sonra da Andıra adasına çekildi. Mora civarındaki gemilerin katılmasıyla 9 Eylül 1647'de bir kez daha taarruza geçen Venedik donanmasıyla sonuçsuz bir muharebe daha meydana geldi.[3]
Anabolu'daki ablukanın zayıflamasından istifade eden Osmanlı kadırgaları da Fazlı Paşa'ya katıldı ve 87 parçaya ulaşan Osmanlı donanması Girit'e ulaştı ve 30 Eylül 1647'de Hanya'ya asker çıkardı. Bu takviyeyle taarruza geçen Türk kuvvetleri Yerapetra kalesini düşürürken Kandiye'yi de ablukaya aldılar. Donanma ise bu çıkarma harekâtının ardından muharebesiz İstanbul'a döndü (10 Ekim 1647).
Fazlı Paşa, iki muharebede gemi kaybetmeksizin Girit'e asker çıkardıktan sonra donanmayı İstanbul'a saklimen getirmesine rağmen 25 Aralık 1647'de (ya da 5 Ocak 1648) azledildi.
Azledilmesi ve sonraki görevleri[değiştir | kaynağı değiştir]
1648 yılında, Sultan İbrahim'in huzurunda Sadrazam Hezarpare Ahmed Paşa'yı yalan söylemek ve rüşvet almakla suçlamasıyla yaşanan tartışma sonucunda önce hapsedildi ve hemen sonrasında da Azak Kalesi muhafızlığıyla İstanbul'dan uzaklaştırıldı.[4] 1648 yılının Kasım ayında Temeşvar Beylerbeyi olan Fazlı Paşa, 1650 yılı Aralık ayında Bosna Beylerbeyi oldu. 30 Ekim 1651'de bu görevinden alınmasıyla İstanbul'a döndü. 1652 yılı Nisan ayında yeniden Bosna beylerbeyi olan Fazlı Paşa,[5] 1654 yılında Venedik Cumhuriyetine bağlı Zadar Kalesine başarılı akın yaptı ve bu başarısı nedeniyle IV. Mehmed tarafından ödüllendirildi.[6] 2 Mayıs 1656'da ikinci defa Budin beylerbeyi olmuştur. 20 Kasım 1656'da bir kez daha Bosna beylerbeyi oldu, 12 Aralık'ta da Rumeli Beylerbeyi olarak görevlendirildi.[5]
1657 yılında Silistre Beylerbeyi olarak görülen Fazlı Paşa'nın bundan sonraki hayatıyla ilgili olarak 1658 yılı Mart ayında Temeşvar beylerbeyi olduğu ve aynı yılın Ekim ayında görevi başında öldüğü[7] ya da Silistre beylerbeyiyken isyancı Erdel beyini yakalama görevindeki ihmali nedeniyle 13 Haziran'da çağrıldığı Edirne'de padişahın emriyle başı kesilerek idam edildiği ifade edilmektedir.[5][8]
Sarayı İstanbul'da Binbirdirek'teydi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi", İsmail H. Danişmend, Türkiye Yayınevi, İstanbul (1971), c.5, s.192
- ^ "Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi / Girit Seferi (1645-1669)", ATASE Yayınları, Ankara (1977), s.39
- ^ "Naval wars in the Levant, 1559-1853", R.C. Anderson, Princeton University Press (1952), s.132
- ^ Özcan, Abdülkadir (1998). "Hezarpâre Ahmed Paşa". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 17. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 301-302. 3 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.
- ^ a b c Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;fazlıpaşaisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme) - ^ Akgündüz, Murat (2003). "Osmanlı İdaresi Döneminde Bosna-Hersek" (PDF). D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18. isamveri.org. ss. 111-130. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.
- ^ Kılıç, Orhan (2019). "Budin ve Tımışvar Eyaletlerinin Paşaları: Karşılaştırmalı Bir Analiz". OTAM, 49. DergiPark. ss. 201,213,214,224,225. 15 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022.
- ^ Duman, Mahmut (2006). "Köprülü Mehmed Paşa Hayatı, Şahsiyeti ve Faaliyetleri" (PDF). T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslâm Tarihî Ve Sanatları Anabilim Dalı İslâm Tarihî Bilim Dalı-Yüksek Lisans Tezi. acikerisimarsiv.selcuk.edu.tr. s. 79. 4 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Eylül 2022.
| Askerî görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Kara Musa Paşa |
Kaptan-ı Derya Temmuz 1647 - 25 Aralık 1647 |
Sonra gelen: Ammarzade Mehmed Paşa |