Bulgaristan-Kuzey Makedonya ilişkileri

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bulgaristan-Kuzey Makedonya ilişkileri
Haritada gösterilen yerlerde Bulgaria ve North Macedonia

Bulgaristan
Kuzey Makedonya

Bulgaristan-Kuzey Makedonya ilişkileri, Bulgaristan Cumhuriyeti ile Kuzey Makedonya arasındaki ikili ilişkileri ifade eder. Her iki ülke de Avrupa Konseyi ve NATO üyesidir. Bulgaristan, Avrupa Birliği üyesidir. Kuzey Makedonya 2004'ten beri AB'ye katılmaya çalışırken, AB hükûmeti Mart 2020'de üyelik müzakerelerine girme iznini resmen verdi. Bununla birlikte, Kuzey Makedonya ve Bulgaristan, komşuluk ilişkilerini karmaşıklaştırmıştır, bu nedenle Bulgar faktörü, Makedonya siyasetinde "B-kompleksi" olarak bilinir.[1]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

15 Ocak 1992'de Bulgaristan, o zamanki Makedonya Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tanıyan ilk ülke oldu.[2] Ancak Bulgaristan, ayrı bir etnik Makedon ulusunun[3][4][5] ve ayrı bir Makedon dilinin varlığını tanımayı reddetti. Bulgaristan, etnik Makedonların Bulgar ulusunun bir alt grubu[6][7][8] ve Makedon dilinin bir Bulgar lehçesi olduğunu savunuyor.[9][10] Bu, bu ülkeler arasında anlaşmaları imzalarken bazı karışıklıklara yol açıyor, sonunda şu uzun cümle ile imzalanıyor: "iki devletin resmi dillerinde - Bulgaristan Anayasasına göre Bulgar dili ve Kuzey Makedonya Cumhuriyeti Anayasasına göre Makedon dili".[11] Kuzey Makedonya, Bulgaristan ile ilişkilerini siyasi, ekonomik ve askeri alanlarda geliştirmiştir. İki ülkenin hükûmetleri iş ilişkilerini geliştirmek için çalışıyor. Bulgaristan, komşusunun AB ve NATO'ya girme hedefini destekliyor. Bulgaristan ayrıca Kuzey Makedonya Ordusuna tanklar, toplar ve diğer askeri teknolojiler de bağışladı. Bulgaristan ile Kuzey Makedonya arasında mutabık kalınan iyi komşuluk ilişkilerini düzenleyen kurallar, 22 Ocak 2008'de Sofya'da imzalanan ortak bir mutabakatla teyit edilen 22 Şubat 1999 tarihli Ortak Bildirge'de belirlendi.[12]

Makedonya Bilim ve Sanat Akademisi'nin 2009 yılında tartışmalı[13][14][15][16][17] bir ansiklopedi yayınlamasına tepki gösteren Bulgaristan, "NATO ve AB üyeliğine aday bir ülkenin Soğuk Savaş dönemi ideolojisine özgü terminolojiye başvurmasının kabul edilemez olduğu" konusunda uyardı ve ansiklopedinin "komşuluk ilişkilerinin güçlendirilmesine ve 'nefret söyleminin' engellenmesine hiçbir katkı sağlamadığını" söyledi.[18] 4 Ağustos 2009'da Kuzey Makedonya'da Bulgaristan vatandaşları ve Kuzey Makedonya vatandaşları üzerinde Bulgar kimliğiyle ilgili olarak uygulandığı iddia edilen idari, adli ve diğer türden baskılarla bağlantılı olarak, Bulgaristan Dışişleri Bakanlığı, "Bulgaristan, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti'nin Avrupa entegrasyonuna izin verecek değişiklikleri yapmaya ülkenin hazır olup olmadığını değerlendirecek kriterlerden biri olarak bu gibi durumlarda Makedon tarafının yaklaşımını inceleyecektir." dedi.[19]

Bulgaristan, Kuzey Makedonya'nın Avrupa Birliği'ne katılımına Bulgaristan'ın desteğini sağlamak için iki ülke arasındaki iyi komşuluk ilişkilerini garanti altına alan bir anlaşma (1999 Ortak Bildirisine dayanarak) imzalamayı önerdi.[20][21] Son birkaç yıl içinde binlerce Kuzey Makedonya vatandaşı Bulgar vatandaşlığı için (aralarında Kuzey Makedonya'nın eski Başbakanı Lubço Georgievski'de[22] bulunuyor) başvuruda bulundu ve 80.000'den fazlası Bulgar pasaportu aldı. Pasaportu alabilmek için Bulgaristan vatandaşlığına başvuran Kuzey Makedonya vatandaşlarının Bulgar asıllı ve Bulgar milli bilincine sahip olduklarını kanıtlamaları gerekmektedir. 1 Ocak-18 Kasım 2011 tarihleri arasında Bulgar vatandaşlık konseyi 22.241 vatandaşlık başvurusunu değerlendirdi ve bunların 13.607'si onaylandı.[23][24][25]

Dostluk antlaşması ve ötesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bulgaristan ve Kuzey Makedonya hükûmetleri, Ağustos 2017'de iki Balkan devleti arasındaki ilişkileri güçlendirmek için bir dostluk anlaşması imzaladılar.[26] Anlaşma, Kuzey Makedonya Cumhuriyeti parlamentosu tarafından 15 ve 18 Ocak 2018 tarihlerinde onaylandı.[27] Tartışmalı tarihe ve eğitime dair olan konuların gündeme getirilip tartışılabileceği bir forum olarak hizmet vermek üzere 2018'de tarihi ve eğitimsel konular üzerine bir ortak komisyon oluşturuldu. Raporlara göre, bu komisyon çalışmalarında bir yıllık bir süre için çok az ilerleme kaydetti.[28]

Ekim 2019'da Bulgaristan, Kuzey Makedonya'nın ülkede "Bulgar karşıtı ideoloji" olarak gördüğü bir dizi talebi yerine getirmediği takdirde AB'ye katılım sürecini engelleyeceği konusunda uyarıda bulunan bir "çerçeve pozisyon" belirledi.[29] Ekim 2020'de Bulgaristan bir uzlaşma teklifinde bulundu ve Kuzey Makedonya'nın tarihsel olarak Bulgar köklerine sahip olduğunu kabul etmesi halinde Makedon dilini ve Makedon kimliğini tanımayı kabul etti. Dışişleri Bakanı Ekaterina Zaharieva, "tıpkı gerçeği kabul etmeye hazır olduğumuz gibi, geçmişi de kabul etmeleri gerekiyor." dedi. Bu öneri Kuzey Makedonya tarafından reddedildi. Sonuç olarak, 17 Kasım 2020'de Bulgaristan, Avrupa Birliği’nin Kuzey Makedonya müzakere çerçevesini onaylamayı reddetti ve bu ülkeyle resmi katılım müzakerelerinin başlamasını etkin bir şekilde engelledi.[30]

Kasım 2020'de Bulgar medyasına verdiği röportajda Başbakan Zoran Zaev, her iki halkın ortak tarihi hakkında Kuzey Makedonya'da onlarca yıldır değiştirilen ve gizlenen birçok tarihi gerçeği kabul etti.[31] Röportaj şok etkisi yarattı ve ardından Üsküp'te[32] bir milliyetçilik dalgası yayıldı ve bunu Zaev'in istifasını isteyen protestolar izledi.[33] Makedonların Bulgar köklerinde ısrar eden eski Makedonya Başbakanı Lubço Georgievski'nin görüşüne göre, bu tepkiler cehaletin, ikiyüzlülüğün veya siyasetçiliğin sonucudur.[34] Kuzey Makedonya'daki "derin devlet"in iki ülke arasındaki normal ilişkileri bozduğunu kaydetti. Bu anlayış Bulgaristan'a kin ve düşmanlık besliyor dedi. Öte yandan, Zaev’in Bulgaristan elçisi olarak atadığı bir başka eski Başbakan Vlado Buçkovski de güçlü Bulgar yanlısı görüşlere sahip ve Makedonların ve Bulgarların 20. yüzyılda Yugoslav politikasıyla kasıtlı olarak ayrılmış tek bir halk olduğunu iddia ediyor. Bulgar karşıtı duygu ifadeleri, Bulgar bayraklarının tekrar tekrar yakılmasıyla ilgili ciddi bir endişe kaynağı olmaya devam ediyor.[35][36] Bu eylemler, Kuzey Makedonya Cumhurbaşkanı Stevo Pendarovski ve Bulgaristan Dışişleri Bakanı Ekaterina Zakharieva tarafından şiddetle kınandı.[37]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Kyril Drezov, Bulgaria and Macedonia: Voluntary Dependence on External Actors in Democratic Consolidation in Eastern Europe Volume 2: International and Transnational Factors with Jan Zielonka and Alex Pravda as ed., Oxford University Press, 2001; 0199241686, pp. 413-414.
  2. ^ Republic of Macedonia, bilateral cooperation 23 Temmuz 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Bulgaria, official website, September 10, 2011.
  3. ^ Negotiating Diplomacy in the New Europe: Foreign Policy in Post-Communist Bulgaria, Author Stefanos Katsikas, Publisher I.B.Tauris, 2012, 1845118855, p. 163.
  4. ^ Who are the Macedonians? Author Hugh Poulton, Publisher C. Hurst & Co. Publishers, 2000, 1850655340, p. 214.
  5. ^ Atlas of Eastern Europe in the Twentieth Century, Authors Richard Crampton, Benjamin Crampton, Publisher Routledge, 2016, 1317799526, p. 233.
  6. ^ Aspen Institute Prague, 1/2016, Between Skopje and Sofia, Jan Muś. Agreement on Good Neighborly Relations between Bulgaria and Macedonia faces serious difficulties related to the crucial issue of nationality.
  7. ^ The Politics of Language and Nationalism in Modern Central Europe, Author T. Kamusella, Contributor Peter Burke, Publisher Springer, 2008, 0230583474, p. 253.
  8. ^ Macedonia, Bradt Travel Guide, Authors Thammy Evans, Rudolf Abraham, 2015, 1841628581, p. 42.
  9. ^ Encyclopædia Britannica-online, Bulgaria, transition period 18 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Loring Danforth.
  10. ^ The Princeton Encyclopedia of Self-Determination, Macedonia 20 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Author: Jenny Engstrom.
  11. ^ Agreement of free trade between the Republic of Macedonia and the Republic of Bulgaria 18 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Stability Pact for Southeast Europe, Retrieved on 2012-02-29.
  12. ^ Bulgarian Policies on the Republic of Macedonia: Recommendations on the development of good neighbourly relations following Bulgaria’s accession to the EU and in the context of NATO and EU enlargement in the Western Balkans. Sofia: Manfred Wörner Foundation, 2008. 80 pp. (Trilingual publication in Bulgarian, Macedonian and English) 978-954-92032-2-6
  13. ^ Macedonia’s first encyclopedia provokes protests[ölü/kırık bağlantı]. Euranet, September 23, 2009.
  14. ^ Kosovo Slams Macedonia Over Encyclopaedia 24 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BalkanInsight.com, September 22, 2009.
  15. ^ Macedonian Encyclopaedia To Be Changed 19 Ocak 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Eurasia Press and News, September 24, 2009.
  16. ^ FYRMacedonia: "Macedonian Encyclopedia" withdrawn 17 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. EMportal, September 26, 2009.
  17. ^ Macedonia embroiled in encyclopaedia row 23 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Euractiv, October 13, 2009.
  18. ^ Bulgaria joins growing criticism of Macedonian Encyclopedia[ölü/kırık bağlantı]. Independent News Agency Makfax, September 24, 2009.
  19. ^ Bulgarian Ministry of Foreign Affairs. Official website, August 4, 2009.
  20. ^ Bulgaria's Position Concerning Macedonia Unchanged – Kalfin. 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Sofia Echo, July 31, 2006.
  21. ^ Bulgaria Treaty Proposal Called 'Indecent'. 11 Nisan 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. BalkanInsight, March 17, 2010.
  22. ^ Macedonia’s Former PM Ljubco Georgievski Received Bulgarian Citizenship 14 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Macedonian News, July 16, 2006
  23. ^ Како преку ноќ се станува Бугарин, Утрински весник, December 22, 2011
  24. ^ Македонци на брза лента за бугарски пасош[ölü/kırık bağlantı], Утрински весник, December 23, 2011
  25. ^ Macedonia Suffers from 'Bulgarian Citizenship Syndrome' 20 Nisan 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Sofia News Agency
  26. ^ "Bulgaria pledges to champion Macedonia's EU and NATO dreams". 2 Ağustos 2017. 2 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  27. ^ "Macedonian Parliament Ratifies The Declaration of Cooperation With Bulgaria" (İngilizce). 15 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2018. 
  28. ^ Georgi Gotev, Borissov warns North Macedonia against stealing Bulgarian history. EURACTIV.com. Jun 20, 2019. 17 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  29. ^ Sinisa Jakov Marusic, Bulgaria Sets Tough Terms for North Macedonia’s EU Progress Skopje. BIRN; October 10, 2019. 11 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  30. ^ Bulgaria blocks EU accession talks with North Macedonia. Nov 17, 2020, National post.
  31. ^ Зоран Заев: Договорът с България ще бъде закон. Меdiapool публикува интервюто на Любчо Нешков, собственик на информационната агенция БГНЕС. 25 November, 2020; Mediapool.bg. 26 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  32. ^ Sinisa Jakov Marusic, North Macedonia PM’s Remarks About History Hit a Nerve. BIRN, November 26, 2020. 8 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  33. ^ VMRO-DPMNE leader Mickoski demands PM Zaev's resignation, announces more protests. MIA, 26 November 2020 19 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  34. ^ Любчо Георгиевски: Хората са шокирани от Заев, защото не познават миналото. Епицентър, 28 ноем. 2020. 20 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  35. ^ "Skopje condemns a video with a burning Bulgarian flag". bnr.bg (İngilizce). 20 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2021. 
  36. ^ Öztürk, Talha (15 Ocak 2021). "North Macedonia condemns burning of Bulgarian flag". Anadolu Agency. 30 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  37. ^ Georgievski, Nenad. "Macedonian President Pendarovski and the Foreign Affairs Ministry condemned the burning of the Bulgarian flag at the Vevchani Carnival | Meta.mk" (İngilizce). 15 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bulgaristan-Kuzey_Makedonya_ilişkileri&oldid=32213337" sayfasından alınmıştır