Bay-Tal sumu

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Baytal sumu
Бай-Тал сумузу (Tıva Türkçesi)
Бай-Талский сумон (Rusça)
Ülke Tuva
BölgeTuva
İdare
 • Belediye başkanıAydıs Kunzuk
Yüzölçümü
 • Toplam22,33 km²
Nüfus
 • Toplam1.864
Zaman dilimiUTC+07.00 (DAZD)

Baytal sumu (Tuva Türkçesi: Бай-Тал сумузу), Tuva Cumhuriyeti'nde Baytayga kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir. Belde anlamında sumu sözü kullanılmakta olup sumu idari merkezi de Baytaldır. 2020 yılı nüfusu 1864 kişidir. Bay-Tal belediyesinin idari merkezi ve tek nüfuslu yerleşimi de Baytaldır.

Söz tanımı ve sözkökü[değiştir | kaynağı değiştir]

Tıva'da köy ve kasaba türü yerleşimler için ködee suur denilmektedir. İlçe, belediye, belde türüne karşılık olarak ise sum, rayon adlandırmaları kullanılır. Baytal sözü, Tıva Türkçesinde Bay - Tal olarak söylenir. Bay, Eski Türk dilindeki zengin, bol, bereketli anlamına gelirken ; tal sözü ise söğüt, dal anlamlarına gelir. Baytal, çok söğütlü yer anlamına gelmektedir.

Önceden köy alanında pek çok ve sık söğüt ağaçları vardı. Tavşan, sığır ve koyun sürüsü girince söğüt kalmamıştır. Bununla ilgili olarak şöyle bir kojamık (türkü) var:

Höy-le çılgı izi kirgeş,
Çide bergen Bay-la-Tandı.
Kodan çılgı ottap kirgeş,
Közülbeyn baar Bay-la-Tandı.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Baytal sumu veya Baytal sumuzu, Baytayga bölgesi ve Tıva Cumhuriyeti'nin batısında yer alır. Baytal, Kuzeydoğuda Teeli, doğu ve güneydoğu da Şuy, kuzeybatıda Karagöl köyü ve batıda Altay Cumhuriyeti ile çevrilidir.

Yerleşim Kemçik akarsuyu yakınında yer almaktadır. Buradan Baytal kanalı başlıyor. Mahalleleri : Biçe-Şuy,Daştıg Tey, Ooraş Kara Sug, Turalıg, Şındazın, Elezinnig-Hovu.

Sokakları

Drujba, Konstantin Toyun, Lenin, Mir, Möngülek.

Turizm rekreasyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

Baytal alanında Tıvada en büyük ikinci yükseklik olan Möngülek taygası (3485 m) vardır ve dünyada tanınan Şivilig şifalı su kaynağına sahip Şivilig yaylası da buradadır. Şivilig, halk arasında en meşhur şifa kaynaklarından biridir. "Şivi", çam ağacı türlerinden "Ladin" gibi bir ağaç türüdür. Gerçekten de çok çeşitli iğne yapraklı ağaçlar vardır. Radon suları periferik sinir sistemi, kardiyovasküler sistem ve hareket organları hastalıklarının tedavisinde dış kullanım için tavsiye edilir. Mineralize radon sularının endikasyonları, toplam iyon-tuz bileşimine bağlı olarak genişler ve esas olarak sindirim sistemi hastalıkları ile ilişkilidir.[1]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Toplam Nüfusu 2020 yılı — 1864 kişi.

Yıllara göre kişi sayısı:

2002 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2020[2]
2009 1786 1782 1740 1721 1746 1787 1785 1826 1828 1864

Altyapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ortaokul, anaokulu, kültür evi, sum (belediye) yönetimi bulunur.

Tarım

«Bay-Tal» Sibirya Gıda Firması, Bay-Tal Tarım Birliği.

Telefon operatörleri

3 telefon operatörü bulunur — Bilayn, MTS, Megafon.

Tanınan kişiler[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Hürgülek Kongar: (d. 15 Mart 1924, Bay-Tal., Tıva Halk Cumhuriyeti - ö. 6 Ocak 1996, Kızıl şehri), Sovyet devri Tıva şarkıcı (soprano), tiyatro oyuncusu, Rusya Halk Sanatçısı.
  • Aylanmaa Damıran Baylakkızı: Höömeyci, multi-enstrümentalist, Tıva Cumhuriyeti Onur Sanatçısı, 28 Temmuz 1975'te Bay-Tal'da doğmuştur.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "Şivilig Turizm Merkezi". 14 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Nüfus". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2021. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bay-Tal_sumu&oldid=32491509" sayfasından alınmıştır