Avedis Zildjian
 | |
| Endüstri | Müzik enstrümanları |
|---|---|
| Tür | Özel şirket |
| Kuruluş | 1623)
 Osmanlı İmparatorluğu, İstanbul |
| Kurucu | Avedis Zildjian |
| Genel merkezi |  ABD, Norwell, Massachusetts |
| Web sitesi | zildjian.com |
Avedis Zildjian Company,(/ˈzɪldʒən, -dʒiən/) Zil, müzik enstrümanları ve baget üreten şirket. Avedis Zildjian tarafından 1623 yılında İstanbul'da kurulan şirketin merkezi günümüzde Massachusetts'te yer almaktadır.
Zildjian adı, Türkçe'den "zil' ve eklendiği isme "yapımcısı", "ustası" anlamını katan "-cı" yapım ekini, Ermenice'den ise "oğlu" anlamını katan "-ian" son ekini alarak oluşmuştur. Bu isim Avedis'e Sultan II. Osman tarafından verilmiştir.[1]
Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]
Topkapı Sarayı'nda kazancı başı olarak çalışan I. Kerope, 1618 yılında Osmanlı Padişahı I. Mustafa'nın izniyle Topkapı Sarayı surlarının arkasında zil üretmek üzere bir atölye kurmuş daha sonra da Samatya semtine taşımıştır.[2] Kerope öldüğünde atölyenin başına oğlu Avedis geçmiştir. Avedis, atölyesinde yapmış olduğu çalışmalarda yeni bir alışım keşfetmiştir. Bu alaşım kalay, bakır ve gümüşten oluşmaktadır. Tınısı çok güzel ve kırılgan olmayan bu alışımdan Osmanlı İmparatorluğu'nun Mehteran Takımı için zil, Ermeni ve Yunan Kiliseleri için çan, Sufî dervişleri için müzik enstrümanı, Harem'deki dansçılar için de parmak zili yapmıştır.[3]
Sultan II. Osman, 1622 yılında Avedis'i zil yapımındaki başarısından dolayı 80 altın ile ödüllendirmiş ve Zildjian adını vermiştir.[1][2][3]
1865 yılında II. Kerope, "K. Zildjian & Cie" adında bir şirket kurmuştur. 1867 yılında Dünya Paris Sergisi'ne katılmış ve burada Zikr-i Cemil Madalyası almıştır. 1868 yılında Zildjianlar birçok yangın felaketiyle karşılaşmıştır. Bu yangınlardan ötürü borçlarını ödeyemez ve üretim yapmak için hammadde alamaz hale gelmişlerdir. Bu nedenle Sultan Abdulaziz'e arz tezkiresi sunmuşlardır. Sunulan arz tezkiresi üzerine Sultan Abdulaziz, Zildjian ailesine işlerinde gösterdikleri ustalıktan dolayı yurt dışına gitmesinler diye her türlü yardımın yapılmasını ve borçlarının belli şartlarla ödenmesini buyurmuştur.[2][3][4]
II. Avedis'in oğlu Aram,1905 yılında Ermeni Devrimci Federasyonu tarafından Sultan II. Abdulhamid'e yapılan suikast (yıldız suikastı) girişiminde bulunanlar arasında yer almış ve bu nedenle Bükreş'e sürülmüş veya kaçmak zorunda kalmıştır. Aram, Bükreş'te "zildjiaram" adıyla zil yapmaya devam etmiştir. Daha sonra anavatanı olan Osmanlı topraklarına geri dönmüştür.[3][5]
1927 yılında Aram, Amerika Birleşik Devletleri'ne yerleşen ve orada şeker imalatıyla uğraşan yeğeni III. Avedis'e bir mektup yazmıştır. Bu mektupta Aram, III. Avedis'e ailenin yaşayan tek erkek varisi olduğunu ve bu nedenle İstanbul'a gelerek zil işini devam ettirmesi gerektiğini yazmıştır. III. Avedis, bu teklife çok sıcak bakmamasına rağmen dönemin popüler müziği olan cazda ve senfoni orkestralarında Zildjianların üretmiş olduğu zillerin kullanılmasını ve ilerleyen yıllarda oluşacak olan potansiyeli düşünerek İstanbul'a dönmeyi reddetmiş ancak bu işi Amerika'da yapabileceğini iletmiştir. O dönem ABD'ye gönderilen ziller İstanbul'daki atölyenin başında duran Mikhail Zildjian'ın önderliğinde üretilmiştir. Dağıtım haklarını ise davul seti üretimi yapan Fred Gretsch'e vermişlerdir.[2][3][6]
1929 yılında III. Avedis, Aram'ın da İstanbul'dan ABD'ye gelmesiyle birlikte Massachusettes'te Avedis Zildjian anonim şirketini kurmuştur.[2][3]
1950 yılında Avedis Zildjian şirketinin tüm isim haklarını almasına rağmen İstanbul'daki üretim Mikhail Zildjian tarafından Avedis Zildjian anonomin şirketinden ayrı olarak “K.Zildjian” damgasıyla devam ettirilmiştir. Mikhail'in 1978 yılında ölmesiyle İstanbul'daki üretim son bulmuştur. Mikhail'in zilleri günümüzde Agop ve Mehmet adındaki çırakları tarafından iki farklı şirket olarak devam ettirilmektedir.[3][7][8]
1977 yılında III. Avedis, iki oğlu arasından büyük oğlu Armand'ı Avedis Zildjian şirketinin başkanı olarak görevlendirmiştir. Daha sonra iki kardeş arasında yaşanan anlaşmazlıklar nedeniyle küçük oğlu Robert, 1981 yılında Kanada'da "Sabian" adında zil üreten yeni bir şirket kurmuştur.[3][9]
Avedis Zildjian şirketi 1999 yılından beri Armand'ın kızları Craigie ve Debbie tarafından yönetilmektedir.[3][10]
Seriler[değiştir | kaynağı değiştir]
- A Avedis
- A Custom
- A Cymbal Packs
- A Zildjian
- Classic Orchestral
- Concert Stage
- FX Cymbals
- I Cymbal Packs
- K Constantinople
- K Constantinople Orchestral
- K Custom
- K Cymbal Packs
- K Symphonic
- K Zildjian
- Kerope
- L80 Cymbal Packs
- L80 Low Volume
- Planet Z
- Planet Z Cymbal Packs
- S Band
- S Cymbal Packs
- S Family
- Stadium
- Symphonic Tone
- Z-MAC
Ayrıca[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "THE BIRTH OF THE FAMILY NAME" (İngilizce). Avedis Zildjian. 15 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2015.
- ^ a b c d e "THE ZILDJIAN BRAND JOURNEY" (İngilizce). Avedis Zildjian. 5 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f g h i Canan Aykent. "Zildjian'lar ve Türk Zilleri". Dergipark. 28 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "OSMANLI'DA ZİL YAPIMI VE ZİLCİYAN AİLESİ – II". Musiconom. 28 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2020.
- ^ "A FAR CRY FROM THE CORYBANTES" (İngilizce). New Yorker. 28 Kasım 1958. 3 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Wired to Care: How Companies Prosper when They Create Widespread Empathy" (İngilizce). FT Press. s. 52. 5 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2021.
- ^ "İstanbul Mehmet HISTORY" (İngilizce). İstanbul Mehmet Cymbals. 26 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "ISTANBUL AGOP CYMBALS HISTORY" (İngilizce). ISTANBUL AGOP CYMBALS. 28 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Robert Zildjian" (İngilizce). The Telegraph. 10 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Nisan 2013.
- ^ "ARMAND ZILDJIAN, 81, LED CYMBAL COMPANY" (İngilizce). New York Times. 3 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2003.
