Anayasal diktatörlük

Anayasal diktatörlük veya anayasa diktatörlüğü, diktatörlük yetkilerinin acil durumlarda kullanıldığı bir hükümet biçimidir. Diktatör mutlak değildir ve diktatörün yetkisi anayasa tarafından sınırlandırılır.

Roma Cumhuriyeti, belirli bir süre boyunca denetimsiz bir şekilde yönetebilen bir diktatör için düzenlemeler yapmıştı. Diğer magistratlar gibi, bir diktatörün görev süresinin sonunda eylemleri denetimden geçmezdi.^[1]

Amerikan İç Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri'nin Başkanı Abraham Lincoln, Birliği korumak için olağanüstü yetkiler kullandı. Lincoln'ün diktatoryal eylemleri, Konfederasyon yanlılarının doğrudan tutuklanması ve gözaltına alınması ile Habeas Corpus haklarının askıya alınmasını içeriyordu. Ancak Lincoln, Kongre denetimi, yargısal inceleme ve periyodik seçimlere tabi kalmaya devam etti.

I. Dünya Savaşı'ndan sonra Alman İmparatorluğu'nun yerine geçen Weimar Cumhuriyeti, başkanın yasama organıyla danışmadan kararname ile yönetme yetkisini açıkça düzenleyen anayasa hükmünü benimsemişti. Bu hüküm, Şansölye Hitler tarafından, Cumhurbaşkanı Hindenburg tarafından atanılmasının ardından gücünü pekiştirmek için kullanıldı.

Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Franklin D. Roosevelt, Büyük Buhran ve İkinci Dünya Savaşı dönemlerinde olağanüstü yetkiler kullanmıştır. Roosevelt'in eylemleri, ABD Anayasası'nın Sözleşme Maddesi'ni ihlal etmek, bankaların kapatılması ve ipoteklere yönelik bir moratoryum içermiştir. Daha sonra, Japon vatandaşları ve Japon asıllı Amerikalılarla ilgili algılanan bir tehdide karşı, Roosevelt onların göç ettirilmesini internment kamplarına emretmiştir.^{[kaynak belirtilmeli]}

21. yüzyılda, avukat ve hukuk teorisyeni John Yoo, ABD Başkanı'nın, silahlı kuvvetlerin başkomutanı sıfatıyla, büyük yetkilere sahip olması için bir teori olan "birleşik icracı" (unitary executive) teorisini sunmuştur. Yoo, 11 Eylül 2001 saldırılarının ardından George W. Bush yönetiminin gerçekleştirdiği birçok eyleme entelektüel temel sağlamıştır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Roma diktatörü

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ A Dictionary of Greek and Roman Antiquities, John Murray, London, 1875., Dictator

Genel

Rossiter, Clinton, Anayasal Diktatörlük: Modern Demokrasilerde Kriz Hükümeti (Princeton University Press 1948; Rossiter Press 2007 tarafından yeniden basılmıştır)
Yoo, John, Savaş ve Barışın Yetkileri: 11 Eylül'den Sonra Anayasa ve Dış İlişkiler 3 Ağustos 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (University of Chicago Press 2005)

[1] A Dictionary of Greek and Roman Antiquities, John Murray, London, 1875., Dictator

[1]