Çoklu ön yükleme

Vikipedi, özgür ansiklopedi
GRUB, Ubuntu ve Windows Vista için girişlerle, ikili önyükleme örneği

Çoklu önyükleme (multi-booting), tek bir bilgisayara birden çok işletim sistemi kurma ve hangisinin ön yükleneceğini(booting) seçebilme eylemidir. Çift önyükleme (dual-booting) terimi, özellikle iki işletim sisteminin ortak yapılandırmasını ifade eder. Çoklu önyükleme, özel bir ön yükleyici gerektirebilir.

Kullanım[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoklu önyükleme, birden fazla işletim sisteminin bir bilgisayarda bulunmasına izin verir; örneğin, bir kullanıcının en sık kullandığı birincil işletim sistemi ve daha az sıklıkla kullandığı alternatif bir işletim sistemi olarak düşünülebilir. Çoklu önyüklemenin kullanılmasının bir başka nedeni de yeni bir işletim sistemini tamamen değiştirmeden araştırmak veya test etmek olabilir. Çoklu önyükleme, yeni bir işletim sisteminin gerekli tüm uygulamaları yapılandırmasına ve istenirse eski işletim sistemini kaldırmadan önce verileri taşımasına olanak tanır. Çoklu önyüklemeye olası bir alternatif, konuk işletim sistemlerini çalıştıran bir veya daha fazla sanal makineyi barındırmak için bir hipervizör kullanıldığı sanallaştırmadır. Çoklu önyükleme, farklı yazılımların farklı işletim sistemleri gerektirdiği durumlarda da yararlıdır. Çoklu önyükleme yapılandırması, kullanıcının tüm yazılımlarını tek bir bilgisayarda kullanmasına olanak tanır. Bu genellikle birden fazla işletim sistemini önyükleyebilen NTLDR, LILO veya GRUB gibi bir önyükleyici kullanılarak gerçekleştirilir. Çoklu önyükleme, geliştirme veya test amacıyla birden çok işletim sistemi gerektiğinde yazılım geliştiricileri tarafından da kullanılır. Bu sistemlerin tek bir makinede olması, donanım maliyetlerini düşürmenin bir yoludur.

Teknik sorunlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Birim başına işletim sistemi sayısı (mantıksal sürücü)[değiştir | kaynağı değiştir]

OS/2 çift önyükleme yapılandırmasında, C sürücüsü hem DOS hem de OS/2 içerebilir. Kullanıcı, gerekli kopyalama, taşıma ve yeniden adlandırma işlemlerini yapmak için DOS veya OS/2 komut satırından BOOT komutunu[1] verir ve ardından C:'de belirtilen sisteme yeniden başlar. Diğer sistemler, aynı mantıksal sürücüdeki alternatif sistemler için benzer mekanizmalar sağlar.

Depolama aygıtı başına işletim sistemi sayısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoklu önyüklemeli bir bilgisayarda, birden çok işletim sisteminin her biri kendi depolama aygıtında bulunabilir veya bazı depolama aygıtları farklı bölümlerde birden fazla işletim sistemi içerebilir. MBR'de bulunan veya MBR tarafından yüklenen önyükleyici, mantıksal sürücülerin bir menüsünü görüntüler ve seçilen önyükleyiciyi o sürücünün PBR'sinden yükler.

Depolama aygıtı başına bir işletim sistemine sahip bir bilgisayar örneği, Windows'u bir disk sürücüsünde ve Linux'u başka bir disk sürücüsünde depolayan çift önyüklemeli bir bilgisayardır. Bu durumda, çoklu önyüklemeli bir önyükleyici kesinlikle gerekli değildir, çünkü kullanıcı açıldıktan hemen sonra BIOS yapılandırmasına girmeyi seçebilir ve istenen sürücüyü önyükleme sırası listesinde ilk sırada yapabilir. Ancak, sürücülerden birinde çoklu önyüklemeli bir önyükleyiciye sahip olmak, BIOS'u her zaman o sürücüden önyüklemeye başlayacak şekilde ayarlamak (yani, önyükleme yükleyicisini buradan yüklemek) ve ardından kullanıcının bu önyükleyicinin menüsü kullanarak bir işletim sistemi seçmesine izin vermek daha uygundur. Her işletim sisteminin kendi ayrılmış disk sürücüsü olduğunda, özel disk bölümleme gerekli değildir.

Depolama aygıtı başına birden çok işletim sistemine sahip bir bilgisayara bir örnek, hem Windows hem de Linux'u aynı disk sürücüsünde depolayan, ancak sistemdeki BIOS'un kullanıcının bireysel sürücüleri ve bölümleri önyüklemesine izin vermediği çift önyüklemeli bir bilgisayardır. Bu durumda, çoklu önyüklemeli bir önyükleyici gereklidir . Ayrıca, her işletim sistemine disk sürücüsünde kendi bölümünü vermek için disk bölümlenmelidir. Bu gereklidir, çünkü her sistemin kendi dosya ve çalıştırma talimatları vardır. Ayrıca, tamamen ayrı bir işletim sistemi kullanıldığında, bölümlerin farklı bir biçimde biçimlendirilmesi gerekebilir. Örneğin, bir kullanıcı hem Windows'u hem de Linux'u yüklemeyi planlıyorsa, Windows ext4'ü çalıştıramayacağından Windows bölümü büyük olasılıkla NTFS biçiminde biçimlendirilir ve Linux bölümü büyük olasılıkla Linux, NTFS'de çalışılamayacağı için ext4 dosya biçiminde şu şekilde biçimlendirilir. Ancak, bir kullanıcı Windows'un iki sürümünü çift önyüklemeyi planlıyorsa (örn. Windows 7 ve Windows Vista ) veya iki Linux sürümü (örn. Linux Mint ve Ubuntu Linux ), ardından aynı dosya sistemi (örn. NTFS veya ext4) hem sürücülerde hem de bölümlerde kullanılabilir.

Bölümlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Temel konsept, genellikle önyükleme, kök, veri depolama ve yedeklemeler için ayrı bölümler dahil olmak üzere, planlanan her kuruluma uyum sağlamak için bir diskin bölümlenmesini içerir.[kaynak belirtilmeli]

MBR loader[değiştir | kaynağı değiştir]

Air-Boot gibi bir MBR yükleyici, iz 0'daki standart önyükleme kodunu bir seçim menüsü görüntüleyen ve seçilen sistemi yükleyen kodla değiştirir. Bazıları, örneğin Air-Boot, harici bir yapılandırma menüsü gerektirmeden, otomatik olarak veya kullanıcı tarafından önyükleme sırasında yapılandırılabilir.

Linux ön yükleyicileri[değiştir | kaynağı değiştir]

GRUB ve LILO gibi Linux yükleyicileri, MBR'de veya bir PBR'de bulunabilir. Seçim menülerini kontrol etmek için /boot içindeki yapılandırma dosyalarını kullanırlar,

OS/2 Boot Manager[değiştir | kaynağı değiştir]

OS/2 Önyükleme Yöneticisi bir birincil bölüme kurulmalıdır. OS/2 bölümleme yardımcı programları, menüde, her biri birincil bölümde veya genişletilmiş mantıksal bölüm içindeki mantıksal birimde olabilen en fazla dört sistemi yapılandırabilir. OS/2 Önyükleme Yöneticisi menüsüne GRUB gibi bir önyükleyiciyi dahil etmek mümkündür ve başka bir önyükleyici için menüye OS/2 Önyükleme Yöneticisini dahil etmek mümkündür. Air-Boot, GRUB ve LILO gibi daha yeni yükleyiciler daha fazla esneklik sunar.

Microsoft Windows ve Linux[değiştir | kaynağı değiştir]

Popüler bir çoklu önyükleme yapılandırması, her biri kendi bölümünde bulunan Linux ve Windows işletim sistemlerini çift önyüklemektir. Windows, bölüme özgü kurulumlara izin vermek dışında çoklu önyükleme sistemlerini kolaylaştırmaz veya desteklemez ve hiçbir önyükleyici seçeneği sunulmaz. Bununla birlikte, mevcut Linux yükleyicilerinin çoğu çift önyüklemeyi barındırır (ancak bölümler hakkında biraz bilgi sahibi olmak istenir). Genellikle yüklemeler sorunsuz ilerler, ancak yeniden başlatıldığında, önyükleyici iki işletim sisteminden yalnızca birini tanır.[2]

Ana önyükleme kaydının işaret ettiği birincil önyükleyici olarak bir Linux önyükleme yöneticisi /yükleyicisi (genellikle GRUB ) kurmanın bazı avantajları vardır. Windows işletim sistemleri, uygun şekilde kurulmuş Linux önyükleyicileri tarafından bulunur, ancak Windows önyükleme yöneticileri Linux kurulumlarını tanımaz (Windows, Linux dosya sistemleriyle yerel olarak ilgilenmez). MBR önyükleme kodu, Sistem Kurtarma CD'sinde bulunan dd ile yedeklenebilir ve geri yüklenebilir.

Genellikle Windows'un ilk birincil bölüme yüklenmesi önerilir. Hem Windows hem de Linux'un önyükleme yükleyicileri, bölümleri sayarak türetilen bir sayı ile bölümleri tanımlar. (Not: Hem Windows hem de Linux, bölümleri, diskteki bölümlerin sırasından farklı olabilecek bölüm tablosundaki bölümlerin sırasına göre sayar.) Bir sabit sürücünün sonuna bölüm eklemek veya silmek, ondan önceki bölümler üzerinde hiçbir etkiye sahip olmayacaktır. Ancak, bir sabit sürücünün başına veya ortasına bir bölüm eklenir veya silinirse, sonraki bölümlerin numaralandırması değişebilir. Sistem bölümünün sayısı değişirse, bir işletim sisteminin önyüklenmesi ve düzgün çalışması için önyükleyicinin yeniden yapılandırılması gerekir.

Windows bir birincil bölüme kurulmalıdır (ve eski sistemlerde bu ilk bölüm olmalıdır). Linux, sabit sürücüdeki herhangi bir konumda bir bölüme kurulabilir ve ayrıca mantıksal bölümlere (genişletilmiş bölüm içinde) kurulabilir. Linux, genişletilmiş bölüm içindeki bir mantıksal bölüme kurulursa, birincil bölümlerdeki değişikliklerden etkilenmez.

Neutral MBR[değiştir | kaynağı değiştir]

GRUB'u MBR'de depolamanın bir alternatifi, Windows'u veya diğer genel PC önyükleme kodunu MBR'de tutmak ve GRUB veya başka bir önyükleyiciyi Windows'tan farklı bir birincil bölüme kurmak, böylece MBR'yi nötr tutmaktır.[3] Önyükleme sırasında işletim sistemi seçimi, sonuç olarak, bölüm tablosu girişinde önyükleme veya "etkin" bayrağının ayarlandığı birincil bölüm içinde yapılandırılan önyükleyiciye bağlıdır; bu, bir DOS, OS/2, eComStation, ArcaOS[4] önyükleyicisi olabilir. veya BSD, Linux veya Windows'a ek olarak.

Önyükleme bayrağı Windows birincilinde ayarlandığında, Windows Boot Manager, EasyBCD gibi bir program kullanılarak başka bir yüklü önyükleyiciyi zincirlemek için kullanılabilir.[5] Bu, etkin bölümün önyükleme yöneticisinin önce kullanıcıdan hangi işletim sisteminin önyükleneceğini seçmesini isteyeceği, ardından gerekirse GRUB gibi bir başkasını, hatta mantıksal bir bölüme kurulmuş bir önyükleyiciyi yükleyeceği ve ardından GRUB'un Linux çekirdeğini normalde olduğu gibi yükleyeceği anlamına gelir. GRUB, MBR'ye kuruldu.

Etkin bölüm ayrıca, IBM'in OS/2 Warp ve türevleriyle birlikte gelen önyükleme yöneticisi gibi, önyüklenecek bir işletim sistemi seçmekten başka bir amacı olmayan bir bölüm de olabilir.

Apple's Boot Camp[değiştir | kaynağı değiştir]

Boot Camp, Intel tabanlı Apple Macintosh bilgisayar sahiplerinin Mac'lerine Windows XP, Vista, 7, 8 ve 10 yüklemelerine olanak tanır. Yazılım, 10.5 (Leopard) sürümünden bu yana Mac OS X ile birlikte gelir. Daha önce uygulama beta sürümünde Apple'ın web sitesinden indirilebiliyordu.

Boot Camp, HFS+ dosya sistemlerinin tahribatsız disk bölümlenmesine ve yeniden boyutlandırılmasına, önyükleme menüsü seçeneklerine ve gerekli aygıt sürücüleriyle CD yazma seçeneğine olanak tanır. Windows XP, Genişletilebilir Ürün Yazılımı Arabirimi (eski BIOS'un ardılı) ile uyumlu olmadığından, ilk Intel Mac'lerdeki bellenimin, önce BIOS öykünmesini desteklemek için güncellenmesi gerekir. BIOS öykünmesi, bir uyumluluk destek modülü (CSM) ile sağlanır. Apple, Windows olmayan bölüm biçimlerini veya sürücüleri desteklemez, bu nedenle diğer işletim sistemlerini doğrudan Boot Camp aracılığıyla yapılandırmak mümkün değildir. Ancak, Windows'un XP olmayan sürümleri de dahil olmak üzere Intel Macintosh'un BIOS öykünmesini kullanabilen herhangi bir işletim sistemi çalıştırılabilir. Ubuntu Linux dağıtımı, açık kaynaklı sürücülerle birlikte özel aygıt sürücülerini kullanma seçeneği sundukları için bu amaç için özellikle popülerdir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Önyükleme(Booting)
  • Önyükleyicilerin karşılaştırılması
  • GNU GRUB
  • Microsoft Windows altında ext2/3/4 için Ext2Fsd desteği
  • Çoklu Önyükleme Spesifikasyonu
  • Windows To Go
  • Windows'ta Çoklu önyüklemeyi yapılandırmak için ücretsiz bir program olan NeoSmart Technologies'in EasyBCD'si
  • XOSL, ücretsiz, grafiksel, açık kaynaklı bir önyükleyici
  • Sanallaştırma

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ "OS/2 Commands by Name". OS/2 Command Reference. First. IBM. 1999. Switches between the DOS and OS/2 operating systems that are on the same hard disk (drive C). 
  2. ^ "Booting Problem of Linux in windows boot loader - [Solved] - Open Source Software". Tom's Hardware. Erişim tarihi: 2 Nisan 2018. [ölü/kırık bağlantı]
  3. ^ "openSUSE Bugs/grub". openSUSE Bugs/grub. 28 Ocak 2010. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2017. 
  4. ^ "ArcaOS". Blue Lion, by Arca Noae. 13 Kasım 2016. 18 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2017. 
  5. ^ "How to add an entry for a Linux distribution in Windows' boot menu". Linux BSD OS. 21 Temmuz 2012. 27 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2016. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Çoklu_ön_yükleme&oldid=32673919" sayfasından alınmıştır