Doğal seçilim: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 20.35, 5 Ocak 2024 tarihindeki hâli

Doğal seçilim, canlıların fenotiplerindeki farklılıklardan ötürü hayatta kalma ve üremelerinin değişkenlik göstermesidir. Evrimin esas mekanizmalarından biri olup, bir popülasyonun nesiller boyunca karakteristik olan kalıtsal özelliklerindeki değişimdir. Charles Darwin, kendi görüşüne göre kasıtlı olarak gerçekleştirilen yapay seçilime karşılık kendiliğinden gerçekleşen "doğal seçilim" terimini popülerleştirmiştir.

Hem genotipik hem de fenotipik özelliklerin çeşitliliği, tüm organizma popülasyonlarında mevcuttur. Ancak bazı özelliklerin, canlının hayatta kalma şansını ve üreme başarısını artırma olasılığı daha yüksektir. Böylece bu özellikler bir sonraki nesle aktarılır. Bu özellikler, onu destekleyen ortam değişmediği sürece, bir popülasyonda daha yaygın hale gelebilir. Yeni özellikler, belirli bir nişte yaşanan değişiklikler sebebiyle daha avantajlı hale gelirse mikro evrim gerçekleşir. Ancak yeni özellikler, daha geniş bir çevrede yaşanan değişiklikler sebebiyle daha avantajlı hale gelirse makroevrim gerçekleşir. Bazenleri, yeni türler ortaya çıkar özellikle de seleflerinin sahip olduklarından radikal derecede farklı yeni özellikler söz konusuysa.

Bu özelliklerin 'seçilme' ve bir sonraki nesle aktarılma olasılığı birçok faktör tarafından belirlenir. Bazılarının, bulundukları çevreye adapte olmaları sebebiyle aktarılma olasılığı daha yüksektir. Diğerleri ise çiftler tarafından aktif olarak beğinildikleri için aktarılır ve buna cinsel seçilim denir. Ayrıca dişi vücudu, doğurganlık seçilimi olarak bilinen, üreme sağlığına en düşük maliyeti getiren özellikleri tercih eder.

Doğal seçilim modern biyolojinin temel taşıdır. Darwin ve Alfred Russel Wallace tarafından 1858'de verilen ortak bir makale sunumunda yayınlanan kavram, Darwin'in 1859 tarihli büyük ses getiren kitabı Doğal Seçilim Yoluyla Türlerin Kökeni ya da Yaşam Mücadelesinde Avantajlı Irkların Korunumu Üzerine'de özenle ele alındı. Doğal seçilimi, yetiştiriciler tarafından arzu edilen özelliklere sahip hayvanların ve bitkilerin üreme için sistematik bir şekilde tercih edildiği bir süreç olan yapay seçilime benzer bir şekilde tanımladı. Esasen doğal seçilim kavramı, uygun bir kalıtım teorisinin yokluğunda geliştirildi. Darwin'in çalışmalarını yürüttüğü dönemde bilim, henüz modern genetik teorileri geliştirmemişti. Klasik Darwinci evrim ile klasik genetikteki müteakip keşifler 20. yüzyılın ortalarında modern sentezi doğurdu. Moleküler genetiğin de eklenmesiyle evrimi moleküler düzeyde açıklayan evrimsel gelişim biyolojisi doğdu. Genotipler rastgele yaşanan genetik sürüklenmelerle yavaşça değişebilirken doğal seçilim adaptif evrimin temel açıklaması olarak kalmaya devam etmektedir.

Tarihsel gelişim

Darwin öncesi teoriler

Empedokles^[1] ve onun entelektüel mirasçısı olan Romalı şair Lucretius^[2] da dahil olmak üzere klasik dönemde yaşamış birçok filozof, doğanın rastgele bir şekilde çeşitli birçok canlı ürettiği ve yalnızca yiyecek bulup üremeyi başarabilen canlıların hayatta kaldığı fikrini dile getirdiler. Aristoteles, Empedokles'in organizmaların tamamen sıcak ve soğuk gibi nedenlerin tesadüfî işleyişiyle ortaya çıktığı fikrini Fizik adlı eserinin II. kitabında eleştirdi.^[3] Biçimin bir amaç için elde edildiğine inandığından türlerdeki kalıtımın düzenliliğini kanıt olarak göstererek, Empedokles'in fikrinin yerine doğal teleolojiyi koydu.^[4]^[5] Yine de biyolojisinde canavarlar (τερας) gibi yeni hayvan türlerinin çok nadir durumlarda ortaya çıkabileceğini kabul etti (Hayvanların Oluşumu, IV. Kitap).

Modern sentez

Doğal seçilim büyük ölçüde kalıtıma dayalıdır ama genetiğin basit kavramlarının ortaya çıkmasından önce geliştirildi. Modern genetiğin babası olan Moravyalı başrahip Gregor Mendel'in çalışmaları, Darwin'le çağdaş olmalarına rağmen diplerde kaldı ve ancak 1900'de yeniden keşfedildi.^[6] 20. yüzyılın başlarında Mendel'in kalıtım yasalarının evrimle entegre olmasıyla (sözde modern sentez) bilim adamları doğal seçilimi kabul etmeye başladılar.^[7]^[8] Sentez farklı alanlardaki ilerlemelerden doğdu. Ronald Fisher gerekli matematik dilini geliştirdi ve Doğal Seleksiyonun Genetik Teorisi'ni (1930) yazdı.^[9] J.B.S. Haldane, doğal seçilimin "maliyeti" kavramını ortaya attı.^[10]^[11] Sewall Wright seçilimin ve adaptasyonun doğasını aydınlattı.^[12] Genetik ve Türlerin Kökeni (1937) adlı kitabında Theodosius Dobzhansky, bir zamanlar seçilime rakip olarak görülen ancak aslında genetik çeşitlilik sağlayarak doğal seçilim için kaynak yaratan mutasyon fikrini ortaya attı.^[13]^[14]

İkinci bir sentez

Ernst Mayr, Sistematik ve Türlerin Kökeni (1942) adlı eserinde üreme yalıtımının türleşme için kilit önemini anlattı.^[15] W.D. Hamilton, 1964'te akraba seçimini tasavvur etti.^[16]^[17] Bu sentez doğal seçilimi, günümüzde de olduğu üzere evrim teorisinin temeline oturttu. 20. yüzyılın sonunda moleküler genetikte yaşanan gelişmeler, embriyonun gelişimini moleküler düzeyde kontrol eden gen düzenleyici ağların terimleriyle formun evrimini açıklamaya çalışan ikinci bir sentezi yani evrimsel gelişim biyolojisini ortaya çıkarttı. Burada doğal seçilim yetişkin vücudunun morfolojisini değiştirmek için embriyonik gelişim üzerinde etkili olmak olarak anlaşılmıştır.^[18]^[19]^[20]^[21]

Terminoloji

Doğal seçilim terimi sıklıkla, kalıtsal özellikler üzerinde çalışacak şekilde tanımlanır çünkü bunlar doğrudan evrime katılır. Ancak fenotipteki değişiklikler kalıtsal olsun olmasın üreme avantajı sağlayabilir ve bu anlamda doğal seçilim "kördür". Darwin'in temel tanımını takip edecek olursak bu terim, hem kör seçilimin evrimsel sonucuna hem de mekanizmalarına atıfta bulunmak için kullanılır.^[22]^[9]^[23]^[24] Bazen seçilim mekanizmaları ve etkileri arasında açıkça bir ayrım yapmak yardımcı olabilir. Şayet bu gerektiğinde bilim adamları "(fenotipik) doğal seçilimi", seçilimin temeli kalıtsal olsun olmasın, "üreyen bireylerin seçimine katkıda bulunan mekanizmalar" olarak tanımlıyorlar.^[25]^[26]^[27] Bir organizmanın üreme başarısını artıran özelliklere seçilmiş (selected) denirken azaltan özelliklere karşı seçilmiş (seleceted against) denir.^[28]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel

^ Empedocles 1898, On Nature, Book II
^ Lucretius 1916, On the Nature of Things, Book V
^ Aristotle, Physics, Book II, Chapters 4 and 8
^ Lear 1988, s. 38
^ Henry, Devin (September 2006). "Aristotle on the Mechanism of Inheritance". Journal of the History of Biology. 39 (3): 425-455. doi:10.1007/s10739-005-3058-y.
^ Ambrose, Mike. "Mendel's Peas". Norwich, UK: Germplasm Resources Unit, John Innes Centre. 14 June 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2015-05-22.
^ Huxley, Julian (1929–1930). "The A B C of Genetics". The Science of Life. 2. London: Amalgamated Press. OCLC 3171056.
^ National Academy of Sciences (1999). Science and Creationism: A View from the National Academy of Sciences (2nd bas.). Washington, DC: National Academy Press. ISBN 978-0-309-06406-4. OCLC 43803228. Geçersiz |url-erişimi=registration (yardım)
^ ^a ^b Fisher 1930
^ Haldane 1932
^ Haldane, J. B. S. (December 1957). "The Cost of Natural Selection" (PDF). Journal of Genetics. 55 (3): 511–524. doi:10.1007/BF02984069.
^ Wright, Sewall (1932). "The roles of mutation, inbreeding, crossbreeding and selection in evolution". Proceedings of the VI International Congress of Genetrics. 1: 356–366.
^ Dobzhansky 1937
^ Dobzhansky 1951
^ Mayr 1942
^ Hamilton, W. (1964). "The genetical evolution of social behaviour. I". Journal of Theoretical Biology. 7 (1): 1–16. Bibcode:1964JThBi...7....1H. doi:10.1016/0022-5193(64)90038-4. PMID 5875341.
^ Hamilton, W. (1964). "The genetical evolution of social behaviour. II". Journal of Theoretical Biology. 7 (1): 17–52. Bibcode:1964JThBi...7...17H. doi:10.1016/0022-5193(64)90039-6. PMID 5875340.
^ Gilbert, Scott F. (2003). "The morphogenesis of evolutionary developmental biology" (PDF). International Journal of Developmental Biology. 47 (7–8): 467–477. PMID 14756322.
^ Gilbert, S.F.; Opitz, J.M.; Raff, R.A. (1996). "Resynthesizing Evolutionary and Developmental Biology". Developmental Biology. 173 (2): 357–372. doi:10.1006/dbio.1996.0032. PMID 8605997. Geçersiz |doi-access=free (yardım)
^ Müller, G.B. (2007). "Evo–devo: extending the evolutionary synthesis". Nature Reviews Genetics. 8 (12): 943–949. doi:10.1038/nrg2219. PMID 17984972.
^ Carroll, Sean B.; Grenier, Jennifer K.; Weatherbee, Scott D. (2005). From DNA to Diversity: Molecular Genetics and the Evolution of Animal Design – Second Edition. Blackwell Publishing. s. 13. ISBN 978-1-4051-1950-4.
^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; origin isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ Williams 1966
^ Endler 1986
^ Haldane 1954
^ Lande, Russell; Arnold, Stevan J. (November 1983). "The Measurement of Selection on Correlated Characters". Evolution. 37 (6): 1210–1226. doi:10.2307/2408842. JSTOR 2408842. PMID 28556011.
^ Futuyma 2005
^ Sober 1993

Genel

Agutter, Paul S.; Wheatley, Denys N. (2008). Thinking about Life: The History and Philosophy of Biology and Other Sciences. Dordrecht, the Netherlands; London: Springer Science+Business Media. ISBN 978-1-4020-8865-0. LCCN 2008933269. OCLC 304561132.
Andersson, Malte (1994). Sexual Selection. Monographs in Behavior and Ecology. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-00057-2. LCCN 93033276. OCLC 28891551.
Ariew, André (2002). "Platonic and Aristotelian Roots of Teleological Arguments" (PDF). Ariew, André; Cummins, Robert; Perlman, Mark (Ed.). Functions: New Essays in the Philosophy of Psychology and Biology. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-824103-4. LCCN 2002020184. OCLC 48965141. 19 Şubat 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
Aristotle. Physics. Translated by R.P. Hardie and R.K. Gaye. The Internet Classics Archive. OCLC 54350394.
Begon, Michael; Townsend, Colin R.; Harper, John L. (1996). Ecology: Individuals, Populations and Communities (3rd bas.). Oxford; Cambridge, MA: Blackwell Science. ISBN 978-0-632-03801-5. LCCN 95024627. OCLC 32893848.
Christiansen, Freddy B. (1984). "The Definition and Measurement of Fitness". Shorrocks, Bryan (Ed.). Evolutionary Ecology: The 23rd Symposium of the British Ecological Society, Leeds, 1982. Symposium of the British Ecological Society. 23. Oxford; Boston: Blackwell Scientific Publications. ISBN 978-0-632-01189-6. LCCN 85106855. OCLC 12586581. Modified from Christiansen by adding survival selection in the reproductive phase.
Darwin, Charles (1859). On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life (1st bas.). Londra: John Murray. LCCN 06017473. OCLC 741260650. The book is available from The Complete Work of Charles Darwin Online 27 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Retrieved 2015-07-23.
Darwin, Charles (1861). On the Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life (3rd bas.). Londra: John Murray. LCCN 04001284. OCLC 550913. 8 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
Darwin, Charles (1872). The Origin of Species by Means of Natural Selection, or the Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life (6th bas.). Londra: John Murray. OCLC 1185571. 18 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
Darwin, Charles (1958). Barlow, Nora (Ed.). The Autobiography of Charles Darwin, 1809–1882: With original omissions restored; Edited and with Appendix and Notes by his grand-daughter, Nora Barlow. Londra: Collins. LCCN 93017940. OCLC 869541868. 10 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
Dawkins, Richard (1976). The Selfish Gene. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-857519-1. LCCN 76029168. OCLC 2681149.
Dennett, Daniel C. (1991). Consciousness Explained (1st bas.). Boston, MA: Little, Brown and Company. ISBN 978-0-316-18065-8. LCCN 91015614. OCLC 23648691.
Dennett, Daniel C. (1995). Darwin's Dangerous Idea: Evolution and the Meanings of Life. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-684-80290-9. LCCN 94049158. OCLC 31867409.
Dobzhansky, Theodosius (1937). Genetics and the Origin of Species. Columbia University Biological Series. New York: Columbia University Press. LCCN 37033383. OCLC 766405.
- —— (1951). Genetics and the Origin of Species. Columbia University Biological Series (3rd revised bas.). New York: Columbia University Press. LCCN 51014816. OCLC 295774.
Eisley, Loren (1958). Darwin's Century: Evolution and the Men Who Discovered It (1st bas.). Garden City, NY: Doubleday. LCCN 58006638. OCLC 168989.
Empedocles (1898). "Empedokles". Fairbanks, Arthur (Ed.). The First Philosophers of Greece. Translation by Arthur Fairbanks. Londra: Kegan Paul, Trench, Trübner & Co. Ltd. LCCN 03031810. OCLC 1376248. Internet Archive'de The First Philosophers of Greece.
Endler, John A. (1986). Natural Selection in the Wild. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-08386-5. LCCN 85042683. OCLC 12262762.
Engels, Friedrich (1964) [1883]. Dialectics of Nature. 1939 preface by J.B.S. Haldane (3rd rev. bas.). Moscow, USSR: Progress Publishers. LCCN 66044448. OCLC 807047245. The book is available from the Marxist Internet Archive 16 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Falconer, Douglas S.; Mackay, Trudy F.C. (1996). Introduction to Quantitative Genetics (4th bas.). Harlow, England: Longman. ISBN 978-0-582-24302-6. OCLC 824656731.
Fisher, Ronald Aylmer (1930). The Genetical Theory of Natural Selection. Oxford: The Clarendon Press. LCCN 30029177. OCLC 493745635.
Futuyma, Douglas J. (2005). Evolution. Sunderland, MA: Sinauer Associates. ISBN 978-0-87893-187-3. LCCN 2004029808. OCLC 57311264.
Goldberg, David E. (1989). Genetic Algorithms in Search, Optimization and Machine Learning. Reading, MA: Addison-Wesley Publishing Company. ISBN 978-0-201-15767-3. LCCN 88006276. OCLC 17674450.
Haldane, J B.S. (1932). The Causes of Evolution. London; New York: Longmans, Green & Co. LCCN 32033284. OCLC 5006266. "This book is based on a series of lectures delivered in January 1931 at the Prifysgol Cymru, Aberystwyth, and entitled 'A re-examination of Darwinism'."
Haldane, J.B.S. (1954). "The Measurement of Natural Selection". Montalenti, Giuseppe; Chiarugi, A. (Ed.). Atti del IX Congresso Internazionale di Genetica, Bellagio (Como) 24–31 agosto 1953 [Proceedings of the 9th International Congress of Genetics]. Caryologia. 6 (1953/54) Suppl. Florence, Italy: University of Florence. ss. 480-487. OCLC 9069245.
Kauffman, Stuart (1993). The Origins of Order: Self-Organisation and Selection in Evolution. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-507951-7. LCCN 91011148. OCLC 23253930.
Lamarck, Jean-Baptiste (1809). Philosophie Zoologique. Paris: Dentu et L'Auteur. OCLC 2210044. Internet Archive'de Philosophie zoologique (1809).
Lear, Jonathan (1988). Aristotle: The Desire to Understand. Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-34762-4. LCCN 87020284. OCLC 16352317.
Kuhn, Thomas S. (1996). The Structure of Scientific Revolutions (3rd bas.). Chicago, IL: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-45808-3. LCCN 96013195. OCLC 34548541.
Lemey, Philippe; Salemi, Marco; Vandamme, Anne-Mieke, (Ed.) (2009). The Phylogenetic Handbook: A Practical Approach to Phylogenetic Analysis and Hypothesis Testing (2nd bas.). Cambridge, UK; New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-73071-6. LCCN 2009464132. OCLC 295002266.
Lucretius (1916). "Book V". Leonard, William Ellery (Ed.). De rerum natura. Translated by William Ellery Leonard. Medford/Somerville, MA: Tufts University. OCLC 33233743.
MacArthur, Robert H.; Wilson, Edward O. (2001) [Originally published 1967]. The Theory of Island Biogeography. Princeton Landmarks in Biology. New preface by Edward O. Wilson. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-08836-5. LCCN 00051495. OCLC 45202069.
Malthus, Thomas Robert (1798). An Essay on the Principle of Population, As It Affects the Future Improvement of Society: with Remarks on the Speculations of Mr. Godwin, M. Condorcet, and Other Writers (1st bas.). Londra: J. Johnson. LCCN 46038215. OCLC 65344349. The book is available here 15 Temmuz 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. from Frank Elwell, Rogers State University.
Mayr, Ernst (1942). Systematics and the Origin of Species from the Viewpoint of a Zoologist. Columbia Biological Series. 13. New York: Columbia University Press. LCCN 43001098. OCLC 766053.
Mayr, Ernst (2006) [Originally published 1972; Chicago, IL: Aldine Publishing Co.]. "Sexual Selection and Natural Selection". Campbell, Bernard G. (Ed.). Sexual Selection and the Descent of Man: The Darwinian Pivot. New Brunswick, NJ: AldineTransaction. ISBN 978-0-202-30845-6. LCCN 2005046652. OCLC 62857839.
Michod, Richard A. (1999). Darwinian Dynamics: Evolutionary Transitions in Fitness and Individuality. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-02699-2. LCCN 98004166. OCLC 38948118.
Miller, Geoffrey (2000). The Mating Mind: How Sexual Choice Shaped the Evolution of Human Nature (1st bas.). New York: Doubleday. ISBN 978-0-385-49516-5. LCCN 00022673. OCLC 43648482.
Mitchell, Melanie (1996). An Introduction to Genetic Algorithms. Complex Adaptive Systems. Cambridge, MA: MIT Press. ISBN 978-0-262-13316-6. LCCN 95024489. OCLC 42854439.
Pinker, Steven (1995) [Originally published 1994; New York: William Morrow and Company]. The Language Instinct: How the Mind Creates Language (1st Harper Perennial bas.). New York: Harper Perennial. ISBN 978-0-06-097651-4. LCCN 94039138. OCLC 670524593.
Rice, Sean H. (2004). Evolutionary Theory: Mathematical and Conceptual Foundations. Sunderland, MA: Sinauer Associates. ISBN 978-0-87893-702-8. LCCN 2004008054. OCLC 54988554.
Roux, Wilhelm (1881). Der Kampf der Theile im Organismus. Leipzig: Wilhelm Engelmann. OCLC 8200805. Internet Archive'de Der Kampf der Theile im Organismus Retrieved 2015-08-11.
Sober, Elliott (1993) [Originally published 1984; Cambridge, MA: MIT Press]. The Nature of Selection: Evolutionary Theory in Philosophical Focus. Chicago, IL: University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-76748-2. LCCN 93010367. OCLC 896826726.
Wallace, Alfred Russel (1871) [Originally published 1870]. Contributions to the Theory of Natural Selection. A Series of Essays (2nd, with corrections and additions bas.). New York: Macmillan & Co. LCCN agr04000394. OCLC 809350209. 18 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
Williams, George C. (1966). Adaptation and Natural Selection: A Critique of Some Current Evolutionary Thought. Princeton Science Library. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-02615-2. LCCN 65017164. OCLC 35230452.
Wilson, David Sloan (2002). Darwin's Cathedral: Evolution, Religion, and the Nature of Society. Chicago, IL: University of Chicago Press. ISBN 978-0-691-02615-2. LCCN 2002017375. OCLC 48777441.
Zimmer, Carl; Emlen, Douglas J. (2013). Evolution: Making Sense of Life (1st bas.). Greenwood Village, CO: Roberts and Company Publishers. ISBN 978-1-936221-17-2. LCCN 2012025118. OCLC 767565909.

Konuyla ilgili yayınlar

Meslekî ve teknik okurlar için

Bell, Graham (2008). Selection: The Mechanism of Evolution (2nd bas.). Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-856972-5. LCCN 2007039692. OCLC 170034792.
Johnson, Clifford (1976). Introduction to Natural Selection. Baltimore, MD: University Park Press. ISBN 978-0-8391-0936-5. LCCN 76008175. OCLC 2091640.
Gould, Stephen Jay (2002). The Structure of Evolutionary Theory. Cambridge, MA: Belknap Press of Harvard University Press. ISBN 978-0-674-00613-3. LCCN 2001043556. OCLC 47869352.
Maynard Smith, John (1993) [Originally published 1958; Harmondsworth, England: Penguin Books]. The Theory of Evolution (Canto bas.). Cambridge, New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-45128-4. LCCN 93020358. OCLC 27676642.
Popper, Karl (December 1978). "Natural Selection and the Emergence of Mind". Dialectica. 32 (3–4): 339-355. doi:10.1111/j.1746-8361.1978.tb01321.x. ISSN 0012-2017. 17 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
Sammut-Bonnici, Tanya; Wensley, Robin (September 2002). "Darwinism, probability and complexity: Market-based organizational transformation and change explained through the theories of evolution" (PDF). International Journal of Management Reviews. 4 (3): 291-315. doi:10.1111/1468-2370.00088. ISSN 1460-8545. 6 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2021.
Sober, Elliott, (Ed.) (1994). Conceptual Issues in Evolutionary Biology (2nd bas.). Cambridge, MA: MIT Press. ISBN 978-0-262-69162-8. LCCN 93008199. OCLC 28150417.
Williams, George C. (1992). Natural Selection: Domains, Levels, and Challenges. Oxford Series in Ecology and Evolution. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-506933-4. LCCN 91038938. OCLC 228136567.

Genel okuyucu kitlesi için

Dawkins, Richard (1996). Climbing Mount Improbable (1st American bas.). New York: W.W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-03930-6. LCCN 34633422. OCLC 34633422.
Gould, Stephen Jay (1977). Ever Since Darwin: Reflections in Natural History (1st bas.). New York: W.W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-06425-4. LCCN 77022504. OCLC 3090189.
Jones, Steve (2000). Darwin's Ghost: The Origin of Species Updated (1st bas.). New York: Random House. ISBN 978-0-375-50103-6. LCCN 99053246. OCLC 42690131.
Lewontin, Richard C. (September 1978). "Adaptation". Scientific American. 239 (3): 212-230. Bibcode:1978SciAm.239c.212L. doi:10.1038/scientificamerican0978-212. ISSN 0036-8733. PMID 705323.
Mayr, Ernst (2002) [Originally published 2001; New York: Basic Books]. What Evolution Is. Science Masters. Londra: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-0-297-60741-0. LCCN 2001036562. OCLC 248107061.
Weiner, Jonathan (1994). The Beak of the Finch: A Story of Evolution in Our Time (1st bas.). New York: Knopf. ISBN 978-0-679-40003-5. LCCN 93036755. OCLC 29029572.

Tarihî

Kohn, Marek (2004). A Reason for Everything: Natural Selection and the English Imagination. Londra: Faber and Faber. ISBN 978-0-571-22392-3. LCCN 2005360890. OCLC 57200626.
Zirkle, Conway (25 Nisan 1941). "Natural Selection before the 'Origin of Species'". Proceedings of the American Philosophical Society. 84 (1): 71-123. ISSN 0003-049X. JSTOR 984852.

Vikipedi'nin kardeş projelerinden Doğal seçilim hakkında daha fazla bilgi edinin
	Vikisözlük'te tanımlar
	Vikisöz'de alıntılar
	Vikikaynak'ta belgeler
	Vikikitap'ta kitaplar
	Vikiversite'de eğitim kaynakları
	Vikiveri'de veri

Dış bağlantılar

Doğal Seçilim nedir? 2 Şubat 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Evrimi anlamak sitesinden Doğal Seçilim üzerine bilgi 1 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Evrim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Empedocles 1898, On Nature, Book II

[2] Lucretius 1916, On the Nature of Things, Book V

[3] Aristotle, Physics, Book II, Chapters 4 and 8

[4] Lear 1988, s. 38

[henry-5] Henry, Devin (September 2006). "Aristotle on the Mechanism of Inheritance". Journal of the History of Biology. 39 (3): 425-455. doi:10.1007/s10739-005-3058-y.

[6] Ambrose, Mike. "Mendel's Peas". Norwich, UK: Germplasm Resources Unit, John Innes Centre. 14 June 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2015-05-22.

[Huxley-7] Huxley, Julian (1929–1930). "The A B C of Genetics". The Science of Life. 2. London: Amalgamated Press. OCLC 3171056.

[8] National Academy of Sciences (1999). Science and Creationism: A View from the National Academy of Sciences (2nd bas.). Washington, DC: National Academy Press. ISBN 978-0-309-06406-4. OCLC 43803228. Geçersiz |url-erişimi=registration (yardım)

[fisher-9] Fisher 1930

[10] Haldane 1932

[11] Haldane, J. B. S. (December 1957). "The Cost of Natural Selection" (PDF). Journal of Genetics. 55 (3): 511–524. doi:10.1007/BF02984069.

[12] Wright, Sewall (1932). "The roles of mutation, inbreeding, crossbreeding and selection in evolution". Proceedings of the VI International Congress of Genetrics. 1: 356–366.

[13] Dobzhansky 1937

[14] Dobzhansky 1951

[15] Mayr 1942

[16] Hamilton, W. (1964). "The genetical evolution of social behaviour. I". Journal of Theoretical Biology. 7 (1): 1–16. Bibcode:1964JThBi...7....1H. doi:10.1016/0022-5193(64)90038-4. PMID 5875341.

[17] Hamilton, W. (1964). "The genetical evolution of social behaviour. II". Journal of Theoretical Biology. 7 (1): 17–52. Bibcode:1964JThBi...7...17H. doi:10.1016/0022-5193(64)90039-6. PMID 5875340.

[Gilbert2003-18] Gilbert, Scott F. (2003). "The morphogenesis of evolutionary developmental biology" (PDF). International Journal of Developmental Biology. 47 (7–8): 467–477. PMID 14756322.

[Gilbert1996-19] Gilbert, S.F.; Opitz, J.M.; Raff, R.A. (1996). "Resynthesizing Evolutionary and Developmental Biology". Developmental Biology. 173 (2): 357–372. doi:10.1006/dbio.1996.0032. PMID 8605997. Geçersiz |doi-access=free (yardım)

[Müller-20] Müller, G.B. (2007). "Evo–devo: extending the evolutionary synthesis". Nature Reviews Genetics. 8 (12): 943–949. doi:10.1038/nrg2219. PMID 17984972.

[21] Carroll, Sean B.; Grenier, Jennifer K.; Weatherbee, Scott D. (2005). From DNA to Diversity: Molecular Genetics and the Evolution of Animal Design – Second Edition. Blackwell Publishing. s. 13. ISBN 978-1-4051-1950-4.

[origin-22] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; origin isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[nomenclature1-23] Williams 1966

[24] Endler 1986

[nomenclature2-25] Haldane 1954

[26] Lande, Russell; Arnold, Stevan J. (November 1983). "The Measurement of Selection on Correlated Characters". Evolution. 37 (6): 1210–1226. doi:10.2307/2408842. JSTOR 2408842. PMID 28556011.

[27] Futuyma 2005

[28] Sober 1993

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

@@ 15. satır: / 15. satır: @@
 [[Dosya:Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg|bağlantı=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Aristotle_Altemps_Inv8575.jpg|küçükresim|[[Aristoteles]], sadece işe yarar olanların hayatta kaldığı takdirde başka canlı formlarının ortaya çıkıp çıkmayacağı üzerine düşünmüştür.]]
 [[Empedokles]]<ref>{{harvnb|Empedocles|1898|loc=[https://history.hanover.edu/texts/presoc/emp.html#book2 ''On Nature'', Book II]}}</ref> ve onun entelektüel mirasçısı olan [[Roma Cumhuriyeti|Romalı]] şair [[Titus Lucretius Carus|Lucretius]]<ref>{{harvnb|Lucretius|1916|loc=[http://classics.mit.edu/Carus/nature_things.5.v.html ''On the Nature of Things'', Book V]}}</ref> da dahil olmak üzere [[Klasik Dönem|klasik dönemde]] yaşamış birçok filozof, doğanın rastgele bir şekilde çeşitli birçok canlı ürettiği ve yalnızca yiyecek bulup üremeyi başarabilen canlıların hayatta kaldığı fikrini dile getirdiler. [[Aristoteles]], Empedokles'in organizmaların tamamen sıcak ve soğuk gibi nedenlerin tesadüfî işleyişiyle ortaya çıktığı fikrini ''[[Fizik (Aristoteles)|Fizik]]'' adlı eserinin II. kitabında eleştirdi.<ref>{{harvnb|Aristotle|loc=[http://classics.mit.edu/Aristotle/physics.2.ii.html ''Physics'', Book II, Chapters 4 and 8]}}</ref>  Biçimin bir amaç için elde edildiğine inandığından türlerdeki kalıtımın düzenliliğini kanıt olarak göstererek, Empedokles'in fikrinin yerine doğal [[teleoloji]]yi koydu.<ref>{{harvnb|Lear|1988|p=[https://books.google.com/books?id=hSAGlzPLq7gC&lpg=PP1&pg=PA38&hl=en#v=onepage&q&f=false 38]}}</ref><ref name="henry">{{Akademik dergi kaynağı|url=http://works.bepress.com/cgi/viewcontent.cgi?article=1010&context=devinhenry|başlık=Aristotle on the Mechanism of Inheritance|tarih=September 2006|sayı=3|sayfalar=425-455|dergi=Journal of the History of Biology|cilt=39|doi=10.1007/s10739-005-3058-y|soyadı=Henry|ad=Devin|s2cid=85671523}}</ref> Yine de biyolojisinde canavarlar (τερας) gibi yeni hayvan türlerinin çok nadir durumlarda ortaya çıkabileceğini kabul etti (''[[Hayvanların Oluşumu]]'', IV. Kitap).[[Dosya:Antibiotic resistance tr.png|küçükresim|upright=1.14|sağ|Doğal seçilim yolu ile antibiyotik direncin nasıl arttırıldığı. Üstteki ilk bölüm, antibiyotiğe maruz kalmamış bir bakteri nüfusunu göstermektedir. Orta bölümde ise antibiyotiğe maruz kalmalarında hemen sonraki durumları gösteriliyor. Bu kısmı seçilimin rol oynadığı bölümdür. Son kısım ise direncin yeni bakteri neslinde nasıl yayıldığını göstermektedir. Açık renk en az direnç, koyu renk en çok direnç.]]
+=== Modern sentez ===
+{{Ana|Modern evrimsel sentez}}
+Doğal seçilim büyük ölçüde kalıtıma dayalıdır ama genetiğin basit kavramlarının ortaya çıkmasından önce geliştirildi. Modern genetiğin babası olan [[Moravya|Moravyalı]] başrahip [[Gregor Mendel]]'in çalışmaları, Darwin'le çağdaş olmalarına rağmen diplerde kaldı ve ancak 1900'de yeniden keşfedildi.<ref>{{cite web |url=https://www.jic.ac.uk/germplas/PISUM/ZGS4F.HTM |title=Mendel's Peas |last=Ambrose |first=Mike |publisher=Germplasm Resources Unit, [[John Innes Centre]] |location=Norwich, UK |access-date=2015-05-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160614210558/https://www.jic.ac.uk/germplas/PISUM/ZGS4F.HTM |archive-date=14 June 2016 |url-status=dead }}</ref> 20. yüzyılın başlarında [[Mendel genetiği|Mendel'in kalıtım yasalarının]] evrimle entegre olmasıyla (sözde [[Modern evrimsel sentez|modern sentez]]) bilim adamları doğal seçilimi kabul etmeye başladılar.<ref name=Huxley>{{cite book |last=Huxley |first=Julian |author-link=Julian S. Huxley |year=1929–1930 |chapter=The A B C of Genetics |title=The Science of Life |volume=2 |location=London |publisher=[[Amalgamated Press]] |oclc=3171056|title-link=The Science of Life }}</ref><ref>{{cite book |author=National Academy of Sciences |author-link=National Academy of Sciences |year=1999 |title=Science and Creationism: A View from the National Academy of Sciences |url=https://archive.org/details/sciencecreationi0000unse |edition=2nd |location=Washington, DC |publisher=National Academy Press |isbn=978-0-309-06406-4 |oclc=43803228 |url-access=registration }}</ref> Sentez farklı alanlardaki ilerlemelerden doğdu. Ronald Fisher gerekli matematik dilini geliştirdi ve ''[[Doğal Seleksiyonun Genetik Teorisi]]''<nowiki/>'ni (1930) yazdı.<ref name="fisher" />  [[J. B. S. Haldane|J.B.S. Haldane]], doğal seçilimin "maliyeti" kavramını ortaya attı.<ref>{{harvnb|Haldane|1932}}</ref><ref>{{cite journal |last=Haldane |first=J. B. S. |author-link=J. B. S. Haldane |date=December 1957 |title=The Cost of Natural Selection |url=http://www.blackwellpublishing.com/ridley/classictexts/haldane2.pdf |journal=[[Journal of Genetics]] |volume=55 |issue=3 |pages=511–524 |doi=10.1007/BF02984069|s2cid=32233460 }}</ref> [[Sewall Wright]] seçilimin ve adaptasyonun doğasını aydınlattı.<ref>{{cite journal |last=Wright |first=Sewall |author-link=Sewall Wright |year=1932 |title=The roles of mutation, inbreeding, crossbreeding and selection in evolution |url=http://www.blackwellpublishing.com/ridley/classictexts/wright.asp |journal=Proceedings of the VI International Congress of Genetrics |volume=1 |pages=356–366}}</ref> ''[[Genetik ve Türlerin Kökeni]]'' (1937) adlı kitabında [[Theodosius Dobzhansky]], bir zamanlar seçilime [[Mutasyonizm|rakip olarak görülen]] ancak aslında genetik çeşitlilik sağlayarak doğal seçilim için kaynak yaratan mutasyon fikrini ortaya attı.<ref>{{harvnb|Dobzhansky|1937}}</ref><ref>{{harvnb|Dobzhansky|1951}}</ref>
+=== İkinci bir sentez ===
+[[Ernst Mayr|Ernst Mayr,]] ''[[Sistematik ve Türlerin Kökeni]]'' (1942) adlı eserinde [[Üreme yalıtımı|üreme yalıtımının]] türleşme için kilit önemini anlattı.<ref>{{harvnb|Mayr|1942}}</ref> [[William Donald Hamilton|W.D. Hamilton,]] 1964'te [[Akraba seçilimi|akraba seçimini]] tasavvur etti.<ref>{{Cite journal | last1=Hamilton | first1=W. | title=The genetical evolution of social behaviour. I | journal=Journal of Theoretical Biology | volume=7 | issue=1 | pages=1–16 | year=1964 | pmid=5875341 | doi=10.1016/0022-5193(64)90038-4| bibcode=1964JThBi...7....1H | s2cid=5310280 }}</ref><ref>{{Cite journal | last1=Hamilton | first1=W. | title=The genetical evolution of social behaviour. II | journal=Journal of Theoretical Biology | volume=7 | issue=1 | pages=17–52 | year=1964 | pmid=5875340 | doi=10.1016/0022-5193(64)90039-6| bibcode=1964JThBi...7...17H }}</ref> Bu sentez doğal seçilimi, günümüzde de olduğu üzere evrim teorisinin temeline oturttu. 20. yüzyılın sonunda [[Moleküler genetik|moleküler genetikte]] yaşanan gelişmeler, embriyonun gelişimini moleküler düzeyde kontrol eden [[Gen düzenleyici ağ|gen düzenleyici ağların]] terimleriyle [[Morfoloji (biyoloji)|formun]] evrimini açıklamaya çalışan ikinci bir sentezi yani [[Evrimsel gelişim biyolojisi|evrimsel gelişim biyolojisini]] ortaya çıkarttı. Burada doğal seçilim yetişkin vücudunun morfolojisini değiştirmek için embriyonik gelişim üzerinde etkili olmak olarak anlaşılmıştır.<ref name=Gilbert2003>{{cite journal |last1=Gilbert |first1=Scott F. |title=The morphogenesis of evolutionary developmental biology |journal=International Journal of Developmental Biology |date=2003 |volume=47 |issue=7–8 |pages=467–477 |pmid=14756322 |url=http://www.chd.ucsd.edu/_files/fall2008/Gilbert.2003.IJDB.pdf}}</ref><ref name=Gilbert1996>{{cite journal |last1=Gilbert |first1=S.F.|last2=Opitz |first2=J.M. |last3=Raff |first3=R.A. |title=Resynthesizing Evolutionary and Developmental Biology |journal=Developmental Biology |date=1996 |volume=173 |issue=2 |pages=357–372 |doi=10.1006/dbio.1996.0032 |pmid=8605997|doi-access=free }}</ref><ref name="Müller">{{cite journal |last1=Müller |first1=G.B. |title=Evo–devo: extending the evolutionary synthesis |journal=Nature Reviews Genetics |date=2007 |volume=8 |issue=12 |pages=943–949 |doi=10.1038/nrg2219 |pmid=17984972|s2cid=19264907 }}</ref><ref>{{cite book | first1=Sean B. |last1=Carroll |first2=Jennifer K. |last2=Grenier |first3=Scott D. |last3=Weatherbee |title=From DNA to Diversity: Molecular Genetics and the Evolution of Animal Design&nbsp;– Second Edition | publisher=Blackwell Publishing| year=2005 |isbn=978-1-4051-1950-4 |page=13}}</ref>
 == Terminoloji ==

g t d Evrimsel biyoloji
Giriş Ana hatlar Evrimsel tarih kronolojisi Yaşamın evrimsel tarihi Dizin
Evrim	Abiyogenez Adaptasyon Adaptif radyasyon Diğerkâmlık Hile yapmak Karşılıklı Baldwin etkisi Kladistik Birlikte evrim Mutualizm Ortak ata Yakınsak evrim Iraksak evrim Yeryüzündeki ilk yaşam Evrimin kanıtları Evrimsel silahlanma yarışı Evrimsel baskı Eksaptasyon Soy tükenmesi Yok oluş Homoloji Son evrensel ortak ata Makro evrim Mikro evrim Uyumsuzluk Adaptif olmayan radyasyon Panspermia Paralel evrim Sinyalizasyon teorisi Handikap ilkesi Türleşme Tür Tür kompleksi Türler sorunu Taksonomi Seçilim birimleri Gen merkezli evrim görüşü
Popülasyon genetiği	Yapay seçilim Biyoçeşitlilik Evrimsel olarak istikrarlı strateji Fisher prensibi Seçilim değeri Kapsayıcı Gen akışı Genetik sürüklenme Akraba seçilimi Ebeveyn yatırımı Ebeveyn-yavru çatışması Mutasyon Popülasyon Doğal seçilim Eşeysel dimorfizm Cinsel seçilim Eş seçimi Sosyal seçilim Trivers-Willard hipotezi Varyasyon
Gelişim	Kanalizasyon Evrimsel gelişim biyolojisi Genetik asimilasyon İnversiyon Modülerlik Fenotipik plastisite
Taksonlara göre evrim	Bakteriler Kuşlar köken Brachiopodalar Yumuşakçalar Kafadan bacaklılar Dinozorlar Balıklar Mantarlar Böcekler Kelebekler Memeliler kediler köpekgiller kurtlar köpekler sırtlangiller yunuslar ve balinalar atlar kangurugiller primatlar insanlar lemurlar deniz inekleri Bitkiler tozlayıcı aracılı Sürüngenler Örümcekler Dört üyeliler Virüsler
Organlara göre evrim	Hücreler DNA Kamçı Ökaryotlar simbiyogenez kromozom endomembran sistemi mitokondri çekirdek plastitler Hayvanlarda göz kıl kulak kemikleri sinir sistemleri beyin
Sürece göre evrim	Yaşlanma ölüm programlanmış hücre ölümü Kuşların uçuşu Biyolojik karmaşıklık Karşılıklı yardımlaşma Renkli görme primatlarda Duygular Empati Etik Gerçek sosyal yaşam Bağışıklık sistemi Metabolizma Tek eşlilik Ahlak Mozaik evrim Çok hücrelilik Eşeyli üreme Gamet farklılaşması/cinsiyetler Yaşam döngüleri/nükleer evreler Çiftleşme tipleri Mayoz Biyolojik cinsiyet belirleme Yılan zehri
Tempo ve biçimler	Tedricilik/Sıçramalı evrim/Sıçramacılık Mikromutasyon/Makromutasyon Üniformitaryanizm/Katastrofizm
Türleşme	Allopatrik Anagenez Katagenez Kladogenez Ortak türleşme Ekolojik Hibrit Ekolojik olmayan Parapatrik Peripatrik Takviye Simpatrik
Tarih	Rönesans ve Aydınlanma Çağı Türlerin transmutasyonu David Hume Tabiî Din Üzerine Diyaloglar Charles Darwin Türlerin Kökeni Paleontoloji tarihi Geçiş fosili Karışmalı kalıtım Mendel genetiği Darwinizmin tutulması Modern evrimsel sentez Moleküler evrimin tarihçesi Genişletilmiş evrimsel sentez
Felsefe	Darwinizm Alternatifler Katastrofizm Lamarkizm Ortogenez Mutasyonizm Sıçramacılık Yapısalcılık Spandrel Teistik Vitalizm Biyolojide teleoloji
Alakalı	Biyocoğrafya Ekolojik genetik Grup seçilimi Kültürel evrim Kültürel grup seçimi İkili kalıtım teorisi Hologenom evrimi teorisi Kayıp kalıtım problemi Moleküler evrim Astrobiyoloji Filogenetik Ağaç Polimorfizm Eobiont Sistematik Transgenerasyonel epigenetik kalıtım
Kategori Commons Vikiproje

g t d Popülasyon genetiği
Anahtar kavramlar	Hardy-Weinberg ilkesi · Genetik bağlantı · Bağlantı dengesizliği · Fisher'in temel teoremi · Nötral teori · Price denklemi
Seçilim	Doğal seçilim · Cinsel seçilim · Yapay seçilim · Ekolojik seçilim
Seçilimin genom varyasyonları üzerindeki etkileri	Genetik otostop · Negatif seçilim
Genetik sürüklenme	Küçük popülasyon büyüklüğü · Popülasyon darboğazı · Kurucu etkisi · Bitişim kuramı · Balding–Nichols modeli
Kurucu isimler	R. A. Fisher · J. B. S. Haldane · Sewall Wright
İlgili başlıklar	Evrim · Mikro evrim · Evrimsel oyun teorisi · Seçilim değeri yüzeyi · Genetik soybilim
Evrimsel biyoloji maddeler dizini