Kara cüce: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 11.02, 10 Ekim 2021 tarihindeki hâli

Kara cüce veya Siyah cüce varsayımsal bir yıldız kalıntısıdır, tam ifadesiyle artık yeteri kadar ısı veya ışık yayamayacak kadar soğumuş olan bir beyaz cücedir.

Bir beyaz cücenin milyarlarca yıl içinde soğuması tüm ısısını evrene yayması ile oluşur; dahası, beyaz cücede bulunan iyonların enerjisi sonunda tükenir ve bu nedenle artık kendi ışığını yayamaz, kararır ve artık çıplak gözle görülemez. Bu yoğunlaşmış plazma kümesinin uzayda sonsuza kadar dolaşacağı varsayılır. Bir yıldızın bu aşamaya ulaşması için 100 milyar yıla ihtiyacı vardır ve evrenin şu anki yaşının 13,77 milyar yıl olduğu düşünüldüğünde henüz bir kara cücenin oluşmadığı sonucuna varılabilir. En soğuk beyaz cücelerin sıcaklığı evrenin yaşıyla ilgili gözlemsel bir sınırdır.^[1]

"Kara cüce" adı, hidrojenin nükleer füzyonu için yeterli kütleye sahip olmayan (yaklaşık 0,07 M_☉'den az) yıldızdan küçük gökcisimlerine de uygulanmıştır. Bu cisimler artık 1970'lerde ortaya çıkan bir terim olan kahverengi cüceler olarak adlandırılıyor.^[2]^[3]^[4]^[5] Kara cüceler, kara delikler veya nötron yıldızlarıyla karıştırılmamalıdır.

Kaynakça

^ §3, Heger, A.; Fryer, C.L.; Woosley, S.E.; Langer, N.; Hartmann, D.H. (2003). "How massive single stars end their life". Astrophysical Journal. 591 (1). ss. 288-300. arXiv:astro-ph/0212469 $2. Bibcode:2003ApJ...591..288H. doi:10.1086/375341.
^ Jameson, R. F.; Sherrington, M. R.; Giles, A.R. (Ekim 1983). "A failed search for black dwarfs as companions to nearby stars". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Cilt 205. ss. 39-41. Bibcode:1983MNRAS.205P..39J. doi:10.1093/mnras/205.1.39P.
^ Kumar, Shiv S. (1962). "Study of Degeneracy in Very Light Stars". Astronomical Journal. Cilt 67. s. 579. Bibcode:1962AJ.....67S.579K. doi:10.1086/108658.
^ Darling, David. "brown dwarf". The Encyclopedia of Astrobiology, Astronomy, and Spaceflight. David Darling. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007.
^ Tarter, Jill (2014), "Brown is not a color: Introduction of the term 'Brown Dwarf'", Joergens, Viki (Ed.), 50 Years of Brown Dwarfs - From Prediction to Discovery to Forefront of Research, Astrophysics and Space Science Library, 401, Springer, ss. 19-24, doi:10.1007/978-3-319-01162-2_3, ISBN 978-3-319-01162-2

[2003ApJ...591..288H-1] §3, Heger, A.; Fryer, C.L.; Woosley, S.E.; Langer, N.; Hartmann, D.H. (2003). "How massive single stars end their life". Astrophysical Journal. 591 (1). ss. 288-300. arXiv:astro-ph/0212469 $2. Bibcode:2003ApJ...591..288H. doi:10.1086/375341.

[Jameson-2] Jameson, R. F.; Sherrington, M. R.; Giles, A.R. (Ekim 1983). "A failed search for black dwarfs as companions to nearby stars". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. Cilt 205. ss. 39-41. Bibcode:1983MNRAS.205P..39J. doi:10.1093/mnras/205.1.39P.

[Kumar-3] Kumar, Shiv S. (1962). "Study of Degeneracy in Very Light Stars". Astronomical Journal. Cilt 67. s. 579. Bibcode:1962AJ.....67S.579K. doi:10.1086/108658.

[Darling-4] Darling, David. "brown dwarf". The Encyclopedia of Astrobiology, Astronomy, and Spaceflight. David Darling. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2007.

[JillTarter2014-5] Tarter, Jill (2014), "Brown is not a color: Introduction of the term 'Brown Dwarf'", Joergens, Viki (Ed.), 50 Years of Brown Dwarfs - From Prediction to Discovery to Forefront of Research, Astrophysics and Space Science Library, 401, Springer, ss. 19-24, doi:10.1007/978-3-319-01162-2_3, ISBN 978-3-319-01162-2

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
+{{karıştırma|kara delik|kara yıldız (yarı klasik yerçekimi)}}
-Güneşin 4 katından küçük olan [[yıldız]]lar [[beyaz cüce]] evresinden sonra soğuyarak '''kara cüce'''ye dönüşür. Kara cüceler, [[beyaz cüce]]lerin soğuyup ısı ve ışık saçamayacak duruma gelen yıldız kalıntılarıdır. [[Beyaz cüce]]nin bu duruma geçebilmesi için evrenin hesaplanan yaşından (13,5 milyar yıl) daha fazla bir zaman (10<sup>15</sup>-10<sup>25</sup> yıl) gerekmektedir. Dolayısıyla bir kara cücenin oluşum süreci evrenin yaşından fazla olduğu için, evrende henüz hiç kara cüce olmadığı düşünülmektedir.<ref>§3, {{Dergi kaynağı|url=|başlık=How Massive Single Stars End Their Life|erişimtarihi=|tarih=|sayı=1|sayfalar=288-300|dergi=Astrophysical Journal|yayıncı=|kaynak=astro-ph/0212469|yıl=2003|cilt=591|yazar=Heger, A.; Fryer, C. L.; Woosley, S. E.; Langer, N.; Hartmann, D. H.|bibcode=2003ApJ...591..288H|doi=10.1086/375341|archive=}}</ref>
+'''Kara cüce''' veya '''Siyah cüce''' varsayımsal bir [[Sıkışık yıldız|yıldız kalıntısı]]dır, tam ifadesiyle artık yeteri kadar ısı veya ışık yayamayacak kadar soğumuş olan bir [[beyaz cüce]]dir.
-==Kaynakça==
-{{Kaynakça}}
+Bir beyaz cücenin milyarlarca yıl içinde soğuması tüm ısısını [[evren]]e yayması ile oluşur; dahası, beyaz cücede bulunan iyonların enerjisi sonunda tükenir ve bu nedenle artık kendi ışığını yayamaz, kararır ve artık çıplak gözle görülemez. Bu yoğunlaşmış plazma kümesinin uzayda sonsuza kadar dolaşacağı varsayılır. Bir yıldızın bu aşamaya ulaşması için 100 milyar yıla ihtiyacı vardır ve evrenin şu anki yaşının 13,77 milyar yıl olduğu düşünüldüğünde henüz bir kara cücenin oluşmadığı sonucuna varılabilir. En soğuk beyaz cücelerin sıcaklığı evrenin yaşıyla ilgili gözlemsel bir sınırdır.<ref name="2003ApJ...591..288H" />
-{{yıldızların ölümü}}
-{{yıldız-taslak}}
+"Kara cüce" adı, [[hidrojen]]in nükleer füzyonu için yeterli kütleye sahip olmayan (yaklaşık 0,07 [[Güneş kütlesi|<var>M</var><sub>&#x2609;</sub>]]'den az) [[Yıldızdan küçük gökcismi|yıldızdan küçük gökcisimleri]]<!-- en:Substellar object -->ne de uygulanmıştır. Bu cisimler artık 1970'lerde ortaya çıkan bir terim olan [[kahverengi cüce]]ler olarak adlandırılıyor.<ref name="Jameson" /><ref name ="Kumar" /><ref name="Darling" /><ref name="JillTarter2014" /> Kara cüceler, [[kara delik]]ler veya [[nötron yıldızı|nötron yıldız]]larıyla karıştırılmamalıdır.
-<!--
-[[Kategori:Star types]]
-[[Kategori:White dwarfs| ]]
--->
-<!--
-[[Kategori:Star types]]
-[[Kategori:White dwarfs| ]]
--->
+== Kaynakça ==
+{{Kaynakça|refs=
+<ref name="2003ApJ...591..288H">§3, {{dergi kaynağı |yazar1=Heger, A. |yazar2=Fryer, C.L. |yazar3=Woosley, S.E. |yazar4=Langer, N. |yazar5=Hartmann, D.H. |başlık=How massive single stars end their life |dergi=Astrophysical Journal |yıl=2003 |cilt=591 |sayı=1 |sayfalar=288-300 |bibcode=2003ApJ...591..288H  |doi=10.1086/375341 |arxiv=astro-ph/0212469|s2cid=59065632 }}</ref>
+<ref name="Jameson">{{dergi kaynağı |başlık=A failed search for black dwarfs as companions to nearby stars |ad1=R. F. |soyadı1=Jameson |ad2=M. R. |soyadı2=Sherrington |ad3=A.R. |soyadı3=Giles |tarih=Ekim 1983 |sayfalar=39-41 |bibcode=1983MNRAS.205P..39J |cilt=205 |dergi=Monthly Notices of the Royal Astronomical Society |doi=10.1093/mnras/205.1.39P }}</ref>
+<ref name ="Kumar">{{dergi kaynağı |soyadı=Kumar |ad=Shiv S. |başlık=Study of Degeneracy in Very Light Stars |dergi=Astronomical Journal |cilt=67 |sayfa=579 |tarih=1962 |doi=10.1086/108658 |bibcode=1962AJ.....67S.579K}}</ref>
+<ref name="Darling">{{ansiklopedi kaynağı |url=http://www.daviddarling.info/encyclopedia/B/browndwarf.html |başlık=brown dwarf |ansiklopedi=The Encyclopedia of Astrobiology, Astronomy, and Spaceflight |ad=David |soyadı= Darling | yayıncı=David Darling |erişimtarihi=24 Mayıs 2007}}</ref>
+<ref name="JillTarter2014">{{kaynak |soyadı=Tarter |ad=Jill |bölüm=Brown is not a color: Introduction of the term 'Brown Dwarf' |sayfalar=19-24 |editör-soyadı=Joergens |editör-ad=Viki |başlık=50 Years of Brown Dwarfs - From Prediction to Discovery to Forefront of Research |seri=Astrophysics and Space Science Library |cilt=401 |yayıncı=Springer |tarih=2014 |isbn=978-3-319-01162-2 |bölüm-url= https://www.springer.com/astronomy/book/978-3-319-01161-5 |doi=10.1007/978-3-319-01162-2_3}}</ref>
+}}
+{{yıldız}}
+[[Kategori:Yıldız türleri]]
+[[Kategori:Beyaz cüceler|+]]
 [[Kategori:Yıldız evrimi]]
+[[Kategori:Varsayımsal yıldızlar]]