Kuru burunlu primatlar: Revizyonlar arasındaki fark

Kuru burunlu maymunlar
	Bonobo
Biyolojik sınıflandırma
Âlem:	Animalia;
Şube:	Chordata;
Alt şube:	Vertebrata;
İnfa şube:	Gnathostomata;
Sınıf:	Mammalia;
İnfra sınıf:	Placentalia (Eteneliler);
Takım:	Primates (Maymunlar); Pocock, 1918
Alt takım:	Haplorrhini - (Kuru burunlu maymunlar);
İnfra takımlar
	Yeni dünya maymunları (Platyrrhini); Eski dünya maymunları (Catarrhini); Uzun bacaklı maymunlar (Tarsiiformes);

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmemiş revizyon]

Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 00.42, 29 Temmuz 2010 tarihindeki hâli

Kuru burunlu maymunlar (Haplorrhini) maymunlar (Primates) takımının iki alt takımından birisi. Diğer alt takım nemli burunlu maymunlar (artık kabul görmeyen eski sınıflandırmalarda Tarsiiformes grubu dahilinde önmaymunlardı).

Özellikleri

İnsangilleri de içine alan kuru burunlu maymunlar grubu, nemli burunlulardan birçok farklılık gösterir. Burundaki Rhinarium bu grupta kurudur. Bu özellik koku alma duyusunun nemli burunlulardan daha kötü olduğunu da gösterir. Göz ile alın boşluğu arasında kemikten duvar bulunur, ve nemli burunlulardan farklı olarak çoğunlukla tek bir yavru doğururlar.

Yayılım

Kuru burunlu maymunlar Amerika'nın ve Afrika'nın (Madagaskar hariç) tropik ve subtropik iklimlerinde, Güney- ve Güneydoğu Asya ve Japonya'da yaşarlar. İnsanların dışında Avrupa'da yaşayan tek primat Cebeli tarık'ta yaygın olan berberi makak'dır (Macaca sylvanus). İnsanlar ise Güney kutpu dışında her kıtada yaşar.

Sınıflandırma

Kuru burunlu maymunlar 3 infra takıma bölünür:

Uzun bacaklı maymunlar Güneydoğu Asya'da yaşar. Eski sınıflandırmada nemli burunlu maymunlar'a dahil olan önmaymunlar grubuna koyulurlardı. Ama kuru burunlulara daha yakın oldukları genetik araştırmalar ile ıspatlanmıştır.
Yeni dünya maymunları sadece Amerika'da yaşarlar, ve adlarının sebebi de budur. Bu grub 5 familyaya bölünür: Pençeli maymungiller (Callitrichidae), Kapuçingiller (Cebidae), Gece maymunları (Aotidae), Klammerschwanzaffen (Atelidae) und Sakigiller (Pitheciidae).
Eski dünya maymunları Avrasya ile Afrika'da yaşarlar ve tekrar iki üst familyaya bölünürler: tek yaşayan familyası Cercopthecidae olan kuyruklu eski dünya maymunları (Cercopithecoidea), ve Gibbongiller ile İnsangiller familyalarından oluşan İnsanımsılar (Hominoidea).

Bazı sınıflandırmalarda yeni- ve eski dünya maymunları Asıl maymunlar (Anthropoidea) adı altında bir gruba koyulur.

Bu diagram akrabalık derecelerini göstermektedir:

Kuru burunlu maymunlar (Haplorrhini)
  │
  ├──Uzun bacaklı maymunlar (Tarsiiformes)
  │
  └──Asıl maymunlar (Anthropoidea veya Simiiformes)
        ├──Yeni dünya maymunları veya geniş burunlu maymunlar (Platyrrhini)
        │     ├──Sakigiller (Pitheciidae)
        │     └──N.N.
        │        ├──Atelidae
        │        └──N.N.
        │           ├──Pençeli maymungiller (Callitrichidae)
        │           └──N.N.
        │              ├──Gece maymunları (Aotidae)
        │              └──Kapuçingiller (Cebidae) 
        │
        └──Eski dünya maymunları veya dar burunlu maymunlar (Catarrhini)
              ├──Kuyruklu eski dünya maymunları (Cercopithecoidea)
              │    └──Cercopithecidae
              │
              └──İnsanımsılar (Hominoidea)
                   ├──Gibbongiller (Hylobatidae)
                   └──İnsangiller (Hominidae)

Kitaplar

Thomas Geissmann: Vergleichende Primatologie. Springer, Berlin 2003, ISBN 3540436456

@@ 18. satır: / 18. satır: @@
 | dış_bağlantılar = {{commons-species|Haplorrhini}}
 }}
-'''Kuru burunlu maymunlar''' (Haplorrhini) [[maymunlar]] (Primates) takımının iki alt takımından birisi. Diğer alt takım [[nemli burunlu maymunlar]] (artık kabul görmeyen eski sınıflandırmalarda Tarsiiformes grubu dahilinde [[önmaymunlar]]dı).
+'''Kuru burunlu maymunlar''' (Haplorrhini) [[maymunlar]] (Primates) takımının iki alt takımından birisi. Diğer alt takım [[nemli burunlu maymunlar]] (artık kabul görmeyen eski sınıflandırmalarda [[Tarsiiformes]] grubu dahilinde [[önmaymunlar]]dı).
 == Özellikleri ==
-[[İnsangiller]]i de içine alan kuru burunlu maymunlar grubu, nemli burunlulardan birçok farklılık gösterir. Burundaki Rhinarium bu grupta kurudur. Bu özellik koku alma duyusunun nemli burunlulardan daha kötü olduğunu da gösterir. Göz ile alın boşluğu arasında kemikten duvar bulunur, ve nemli burunlulardan farklı olarak çoğunlukla tek bir yavru doğururlar.
+[[İnsangiller]]i de içine alan kuru burunlu maymunlar grubu, nemli burunlulardan birçok farklılık gösterir. Burundaki [[Rhinarium]] bu grupta kurudur. Bu özellik koku alma duyusunun nemli burunlulardan daha kötü olduğunu da gösterir. Göz ile alın boşluğu arasında kemikten duvar bulunur, ve nemli burunlulardan farklı olarak çoğunlukla tek bir yavru doğururlar.
 == Yayılım ==
-Kuru burunlu maymunlar Amerika'nın ve Afrika'nın (Madagaskar hariç) tropik ve subtropik iklimlerinde, Güney Asya|Güney- ve Güneydoğu Asya ve Japonyada yaşarlar. İnsanların dışında Avrupa'da yaşayan tek primat Cebeli tarık'ta yaygın olan berberi makak'dır (''Macaca sylvanus''). İnsanlar ise Güney kutpu dışında her kıtada yaşar.
+Kuru burunlu maymunlar [[Amerika]]'nın ve [[Afrika]]'nın ([[Madagaskar]] hariç) tropik ve subtropik iklimlerinde, [[Güney Asya|Güney-]] ve [[Güneydoğu Asya]] ve [[Japonya]]'da yaşarlar. [[İnsan]]ların dışında Avrupa'da yaşayan tek primat [[Cebeli tarık]]'ta yaygın olan [[berberi makak]]'dır (''Macaca sylvanus''). İnsanlar ise Güney kutpu dışında her kıtada yaşar.
 == Sınıflandırma ==
-{{Başka dilden çevrilmekte}}
 Kuru burunlu maymunlar 3 infra takıma bölünür:
-* Die [[Koboldmakis]] leben in Südostasien. Sie wurden früher mit den [[Feuchtnasenaffen]] zu den [[Halbaffen]] zusammengefasst, sind aber näher mit den übrigen Trockennasenaffen verwandt.
-* Die [[Neuweltaffen]] kommen nur auf dem amerikanischen Kontinent vor, daher diese Bezeichnung. Sie teilen sich in fünf Familien: [[Krallenaffen]] (Callitrichidae), [[Kapuzinerartige]] (Cebidae), [[Nachtaffen]] (Aotidae), [[Klammerschwanzaffen]] (Atelidae) und [[Sakiaffen]] (Pitheciidae).
-* Die [[Altweltaffen]] aus Eurasien und Afrika teilen sich wiederum in zwei Überfamilien: die Geschwänzten Altweltaffen (Cercopithecoidea), deren einzige rezente Familie die [[Meerkatzenverwandte]]n (Cercopthecidae) sind, und die [[Menschenartige]]n (Hominoidea), zu denen die [[Gibbons]] sowie die [[Menschenaffen]] (inklusive der [[Hominini]]) gehören. Stammesgeschichtlich sind die Koboldmakis die Schwestergruppe der beiden anderen Teilordnungen, die manchmal auch unter dem Namen [[Affen|Eigentliche Affen]] (Anthropoidea) zusammengefasst werden.
+* [[Uzun bacaklı maymunlar]] Güneydoğu Asya'da yaşar. Eski sınıflandırmada nemli burunlu maymunlar'a dahil olan [[önmaymunlar]] grubuna koyulurlardı. Ama kuru burunlulara daha yakın oldukları genetik araştırmalar ile ıspatlanmıştır.
-Das Diagramm verdeutlicht die Verwandtschaftsverhältnisse:
+* [[Yeni dünya maymunları]] sadece Amerika'da yaşarlar, ve adlarının sebebi de budur. Bu grub 5 familyaya bölünür: [[Pençeli maymungiller]] (Callitrichidae), [[Kapuçingiller]] (Cebidae), [[Gece maymunları]] (Aotidae), [[Klammerschwanzaffen]] (Atelidae) und [[Sakigiller]] (Pitheciidae).
+* [[Eski dünya maymunları]] Avrasya ile Afrika'da yaşarlar ve tekrar iki üst familyaya bölünürler: tek yaşayan familyası [[Cercopthecidae]] olan [[kuyruklu eski dünya maymunları]] (Cercopithecoidea), ve [[Gibbongiller]] ile [[İnsangiller]] familyalarından oluşan [[İnsanımsılar]] (Hominoidea).
+Bazı sınıflandırmalarda yeni- ve eski dünya maymunları [[Maymunlar|Asıl maymunlar]] (Anthropoidea) adı altında bir gruba koyulur.
- '''Trockennasenaffen''' (Haplorrhini)
+Bu diagram akrabalık derecelerini göstermektedir:
+ '''Kuru burunlu maymunlar''' (Haplorrhini)
    │
-   ├──[[Koboldmakis]] (Tarsiiformes)
+   ├──[[Uzun bacaklı maymunlar]] (Tarsiiformes)
    │
-   └──[[Affen|Eigentliche Affen]] (Anthropoidea oder Simiiformes)
+   └──[[Maymunlar|Asıl maymunlar]] (Anthropoidea veya Simiiformes)
-         ├──[[Neuweltaffen]] oder Breitnasenaffen (Platyrrhini)
+         ├──[[Yeni dünya maymunları]] veya geniş burunlu maymunlar (Platyrrhini)
-         │     ├──[[Sakiaffen]] (Pitheciidae)
+         │     ├──[[Sakigiller]] (Pitheciidae)
          │     └──N.N.
-         │        ├──[[Klammerschwanzaffen]] (Atelidae)
+         │        ├──[[Atelidae]]
          │        └──N.N.
-         │           ├──[[Krallenaffen]] (Callitrichidae)
+         │           ├──[[Pençeli maymungiller]] (Callitrichidae)
          │           └──N.N.
-         │              ├──[[Nachtaffen]] (Aotidae)
+         │              ├──[[Gece maymunları]] (Aotidae)
-         │              └──[[Kapuzinerartige]] (Cebidae)
+         │              └──[[Kapuçingiller]] (Cebidae)
          │
-         └──[[Altweltaffen]] oder Schmalnasenaffen (Catarrhini)
+         └──[[Eski dünya maymunları]] veya dar burunlu maymunlar (Catarrhini)
-               ├──Geschwänzte Altweltaffen (Cercopithecoidea)
+               ├──Kuyruklu eski dünya maymunları (Cercopithecoidea)
-               │    └──[[Meerkatzenverwandte]] (Cercopithecidae)
+               │    └──[[Cercopithecidae]]
                │
-               └──[[Menschenartige]] (Hominoidea)
+               └──[[İnsanımsılar]] (Hominoidea)
-                    ├──[[Gibbons]] (Hylobatidae)
+                    ├──[[Gibbongiller]] (Hylobatidae)
-                    └──[[Menschenaffen]] (Hominidae)
+                    └──[[İnsangiller]] (Hominidae)
 == Kitaplar ==