Çernezyom: Revizyonlar arasındaki fark

Etkileşimli olarak geçmişe göz at

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

GörselVikimetin

Satır içi

Sayfanın 10.04, 5 Aralık 2020 tarihindeki hâli

Çernezyom (İngilizce: Chernozem, Ukraynaca: Чорнозем, Rusça: Чернозём) Dünyanın en verimli yerli toprağıdır^[1], coğrafi olarak yarı nemli step bölgelerinde yağışın artış gösterdiği yüksek platolarda görülen topraklardır. Üzerindeki gür bitki örtüsünün düşük sıcaklığa bağlı olarak ayrışamaması nedeniyle humusça zengin olan koyu renkli topraklardır. Çernozyomlar humusça zengin olduğundan, üzerinde tarım yapılması durumunda; oldukça verimli topraklardır. Bu nedenle kara topraklar olarak da bilinir. Tarım için çok elverişlidirler. Çok yüksek oranda (%3-%15) humus, yine yüksek oranlarda fosforik asit,fosfor ve Amonyak içerir. Orta kuşakta yarı nemli bölgelerde dağ çayırlarının altında görülür.Türkiye'de Doğu Anadolu bilhassa Erzurum-Kars platosunda sıkça rastlanır dünyada ise;Romanya, Arjantin, Kanada ve ABD'de rastlanır.

Dünyada iki adet "Çernezyom Kuşağı" vardır: Ukrayna'nın kuzeydoğusunda bulunan Black Earth Region (Siyah Toprak Bölgesi) ile Sibirya'nın içlerine doğru Rusya'nın güneyi, ve Kanada'nın batısında bulunan Canadian Prairies (Kanada Çayırlıkları) bölgesi. Benzer özelliklerde bir toprak çeşidi ise Amerikan'ın Teksas eyaletinde görülür. Ukrayna'daki örneklerinde derinliği 1m'den 6m'ye kadar değişebilmektedir. Bu toprak çeşidi küçük miktarlarda başka yerlerde de bulunabilmektedir (Türkiye, Polonya, Hollanda, Çin'in kuzeydoğusu).

"Çernezyomsu Topraklar" Kanada'nın toprak sınıflandırma sisteminde ve Birleşmiş Milletler bünyesindeki Gıda ve Tarım Örgütü'nün toprak sınıflandırmasında bulunan bir toprak türüdür.

Türkiye'de Erzurum-Kars platosunda killi ve bazalt üzerinde oluşmuştur. Kars, Göle ve Sarıkamış'ta yaygındır^[2]. Kışın sert ve uzun olduğu iklimde sonbaharda ölen bitkiler, ayrışmaya zaman bulamadan toprağa karışır, yoğun humus oluşumunu sağlar.

Çernezyom topraklarının verimi dünya ülkelerinin dikkatini çekmiştir. Ülkeler bu toprak türünün geniş alanlara yayıldığı Ukrayna'dan toprak kiralamaktadır. Çin Ukrayna'nın %5'i kadar toprak satın aldığını duyurmuştur. Alman firmaları da Ukrayna'dan toprak kiralamayı düşünmektedir^[1].

Çernezyomsu Toprak türlerin Kanada, GTÖ ve Amerikan Toprak sınıflandırma Dairesi listelerindeki eşlenikleri.
Kanada	GTÖ	Amerika
Chernozemic	Kastanozem, Chernozem, Greyzem, Phaeozem	Borolls
Brown Chernozem	Kastanozem (aridic)	Aridic Boroll subgroups
Dark Brown Chernozem	Kastanozem (Haplic)	Typic Boroll subgroups
Black Chernozem	Chernozem	Udic Boroll subgroups
Dark Grey Chernozem	Greyzem	Boralfic Boroll subgroups, Albolls

Kaynakça

^ ^a ^b "Yatırımcıların gözdesi Ukrayna". gidatarim.com. 25 Mart 2015. 27 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2019.
^ "ESKİ TOPRAK SINIFLAMASINA GÖRE TÜRKİYE TOPRAKLARI" (PDF). dicle.edu.tr. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2019.

[gıdatarım-1] "Yatırımcıların gözdesi Ukrayna". gidatarim.com. 25 Mart 2015. 27 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2019.

[2] "ESKİ TOPRAK SINIFLAMASINA GÖRE TÜRKİYE TOPRAKLARI" (PDF). dicle.edu.tr. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2019.

[1]

[2]

@@ 1. satır: / 1. satır: @@
 [[Dosya:Black dirt in Black Dirt Region.jpg|300px|thumb|sağ|Çernezyom Alanı, Orange County (NewYork, USA)]]
 [[Dosya:Chernozem distribution.JPG|300px|thumb|sağ|Çernozyumun dünyaya dağılışı]]
-'''Çernezyom''' ([[İngilizce]]: Chernozem, [[Ukrayna dili|Ukraynaca]]: Чорнозем, [[Rusça]]: Чернозём) Dünyanın en verimli yerli toprağıdır<ref name=gıdatarım>{{Web kaynağı | başlık = Yatırımcıların gözdesi Ukrayna | url = https://gidatarim.com/manset/yatirimcilarin-gozdesi-ukrayna/73496.html | yayıncı = gidatarim.com | erişimtarihi = 27 Şubat 2019 | tarih = 25 Mart 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190227122322/https://gidatarim.com/manset/yatirimcilarin-gozdesi-ukrayna/73496.html | arşivtarihi = 27 Şubat 2019 | ölüurl = evet }}</ref>, coğrafi olarak yarı nemli [[step]] bölgelerinde yağışın artış gösterdiği yüksek [[plato]]larda görülen topraklardır. Üzerindeki gür bitki örtüsünün düşük sıcaklığa bağlı olarak ayrışamaması nedeniyle [[Humus (tarım)|humus]]ça zengin olan koyu renkli topraklardır. Çernozyomlar humusça zengin olduğundan, üzerinde tarım yapılması durumunda; oldukça verimli topraklardır. Bu nedenle ''kara topraklar'' olarak da bilinir. Tarım için çok elverişlidirler. Çok yüksek oranda (%3-%15) humus, yine yüksek oranlarda fosforik asit,fosfor ve Amonyak içerir. Orta kuşakta yarı nemli bölgelerde dağ çayırlarının altında görülür.Türkiye'de Doğu Anadolu bilhassa Erzurum-Kars platosunda sıkça rastlanır dünyada ise;[[Romanya]], [[Arjantin]], [[Kanada]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de rastlanır.
+'''Çernezyom''' ([[İngilizce]]: Chernozem, [[Ukrayna dili|Ukraynaca]]: Чорнозем, [[Rusça]]: Чернозём) Dünyanın en verimli yerli toprağıdır<ref name=gıdatarım>{{Web kaynağı | başlık = Yatırımcıların gözdesi Ukrayna | url = https://gidatarim.com/manset/yatirimcilarin-gozdesi-ukrayna/73496.html | yayıncı = gidatarim.com | erişimtarihi = 27 Şubat 2019 | tarih = 25 Mart 2015 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20190227122322/https://gidatarim.com/manset/yatirimcilarin-gozdesi-ukrayna/73496.html | arşivtarihi = 27 Şubat 2019 | ölüurl = yes }}</ref>, coğrafi olarak yarı nemli [[step]] bölgelerinde yağışın artış gösterdiği yüksek [[plato]]larda görülen topraklardır. Üzerindeki gür bitki örtüsünün düşük sıcaklığa bağlı olarak ayrışamaması nedeniyle [[Humus (tarım)|humus]]ça zengin olan koyu renkli topraklardır. Çernozyomlar humusça zengin olduğundan, üzerinde tarım yapılması durumunda; oldukça verimli topraklardır. Bu nedenle ''kara topraklar'' olarak da bilinir. Tarım için çok elverişlidirler. Çok yüksek oranda (%3-%15) humus, yine yüksek oranlarda fosforik asit,fosfor ve Amonyak içerir. Orta kuşakta yarı nemli bölgelerde dağ çayırlarının altında görülür.Türkiye'de Doğu Anadolu bilhassa Erzurum-Kars platosunda sıkça rastlanır dünyada ise;[[Romanya]], [[Arjantin]], [[Kanada]] ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'de rastlanır.
 Dünyada iki adet "Çernezyom Kuşağı" vardır: [[Ukrayna]]'nın kuzeydoğusunda bulunan '''Black Earth Region''' (Siyah Toprak Bölgesi) ile [[Sibirya]]'nın içlerine doğru [[Rusya]]'nın güneyi, ve Kanada'nın batısında bulunan '''Canadian Prairies''' (Kanada Çayırlıkları) bölgesi. Benzer özelliklerde bir toprak çeşidi ise Amerikan'ın [[Teksas]] eyaletinde görülür. Ukrayna'daki örneklerinde derinliği 1m'den 6m'ye kadar değişebilmektedir. Bu toprak çeşidi küçük miktarlarda başka yerlerde de bulunabilmektedir ([[Türkiye]], [[Polonya]], [[Hollanda]], [[Çin]]'in kuzeydoğusu).
@@ 7. satır: / 7. satır: @@
 "Çernezyomsu Topraklar" Kanada'nın toprak sınıflandırma sisteminde ve [[Birleşmiş Milletler]] bünyesindeki [[Gıda ve Tarım Örgütü]]'nün toprak sınıflandırmasında bulunan bir toprak türüdür.
-Türkiye'de [[Erzurum-Kars platosu]]nda killi ve bazalt üzerinde oluşmuştur. [[Kars]], [[Göle]] ve [[Sarıkamış]]'ta yaygındır<ref>{{Web kaynağı | başlık = ESKİ TOPRAK SINIFLAMASINA GÖRE TÜRKİYE TOPRAKLARI | url = http://www.dicle.edu.tr/a/skaradogan/4/3_TURKIYE_TOPRAKLARI(Azonal).pdf | yayıncı = dicle.edu.tr | erişimtarihi = 27 Şubat 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180517053800/http://www.dicle.edu.tr/a/skaradogan/4/3_TURKIYE_TOPRAKLARI(Azonal).pdf | arşivtarihi = 17 Mayıs 2018 | ölüurl = evet }}</ref>. Kışın sert ve uzun olduğu iklimde sonbaharda ölen bitkiler, ayrışmaya zaman bulamadan toprağa karışır, yoğun humus oluşumunu sağlar.
+Türkiye'de [[Erzurum-Kars platosu]]nda killi ve bazalt üzerinde oluşmuştur. [[Kars]], [[Göle]] ve [[Sarıkamış]]'ta yaygındır<ref>{{Web kaynağı | başlık = ESKİ TOPRAK SINIFLAMASINA GÖRE TÜRKİYE TOPRAKLARI | url = http://www.dicle.edu.tr/a/skaradogan/4/3_TURKIYE_TOPRAKLARI(Azonal).pdf | yayıncı = dicle.edu.tr | erişimtarihi = 27 Şubat 2019 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20180517053800/http://www.dicle.edu.tr/a/skaradogan/4/3_TURKIYE_TOPRAKLARI(Azonal).pdf | arşivtarihi = 17 Mayıs 2018 | ölüurl = yes }}</ref>. Kışın sert ve uzun olduğu iklimde sonbaharda ölen bitkiler, ayrışmaya zaman bulamadan toprağa karışır, yoğun humus oluşumunu sağlar.
 Çernezyom topraklarının verimi dünya ülkelerinin dikkatini çekmiştir. Ülkeler bu toprak türünün geniş alanlara yayıldığı Ukrayna'dan toprak kiralamaktadır. Çin Ukrayna'nın %5'i kadar toprak satın aldığını duyurmuştur. Alman firmaları da Ukrayna'dan toprak kiralamayı düşünmektedir<ref name=gıdatarım/>.