SARS-CoV-2: Revizyonlar arasındaki fark

Bağlantıları değiştir
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
InternetArchiveBot (mesaj | katkılar)
Botlar
777.869 değişiklik
Rescuing 7 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0
Vkpd11 (mesaj | katkılar)
Devriyeler
1.266 değişiklik
Enfeksiyon altbaşlığı geliştirildi. Korunma başlığı eklendi.
37. satır: 37. satır:
==Viroloji==
==Viroloji==
===Enfeksiyon===
===Enfeksiyon===
İnsandan insana bulaştığı ve öksürük gibi hava yolu ile yayıldığı doğrulanmıştır.<ref name="BBC Covid-19 nedir">{{Web kaynağı | başlık = Covid-19 nedir: Çin'de ortaya çıkan koronavirüs (corona virüs) hakkında neler biliniyor? | url = https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51177538 | ref = [[BBC]] | erişimtarihi = 24 Şubat 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200320162352/https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51177538 | arşivtarihi = 20 Mart 2020 | ölüurl = no }}</ref>
İnsandan insana bulaştığı ve öksürük gibi hava yolu ile yayıldığı doğrulanmıştır.<ref name="BBC Covid-19 nedir">{{Web kaynağı | başlık = Covid-19 nedir: Çin'de ortaya çıkan koronavirüs (corona virüs) hakkında neler biliniyor? | url = https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51177538 | ref = [[BBC]] | erişimtarihi = 24 Şubat 2020 | arşivurl = https://web.archive.org/web/20200320162352/https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51177538 | arşivtarihi = 20 Mart 2020 | ölüurl = no }}</ref> Vücudunda virüs olan insanların öksürme, hapşırma veya konuşma sırasında ağızlarından çıkan damlacıkların içersinde virüs bulunmaktadır ve bu virüs bulunan damlacıklar başkaları tarafından solunduğunda başka insanların vücuduna virüs geçmektedir. Bu damlacıklar 5 mikrometre boyutunda damlacıklar olabilmektedir. Gözle göremeyeceğimiz bu damlacıklar sık kullanılan ortamlarda dokunulan yüzeylerde de virüslerin bulunmasına yol açabilmektedir. Virüsün farklı yüzeylerde yaşama ömrü farklıdır ve bazı yüzeylerde 80 saate kadar yaşayabilmektedir.<ref>https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMc2004973?query=featured_home</ref>

=== Korunma ===
Kişisel hijyen kuralları korunma için oldukça önemlidir. Bireylerin dikkat edebileceği kişisel hijyen kuralları olarak elleri sıkça yıkamak veya virüsleri öldürebilecek kolonya veya diğer antibakteriyel maddeler ile elleri temizlemek en temel kurallardandır. Virüs çok kolay bulaşabildiği için ek korunma önlemleri alınmalıdır. Virüsün en temel bulaşma yolu solunum yolu olduğu için kalabalıklardan uzak durmak, başka kişilerle yakın etkileşimden kaçınmak, solunum yollarını korumak virüsten korunmayı sağlayabilir. Kalabalık ortamlara girildiğinde solunum yollarının maske veya başka herhangi bir bez ile kapatılması havada bulunan damlacıkların solunmasını engelleyeceği için koruyucu önlem olarak uygulanabilir. Eğer bu şekilde bir önlem alınıyorsa maskelerin 2 veya 3 saat aralıklarla değiştirilmesi, diğer koruyucu atkı veya şal benzeri bezlerin de sıklıkla değiştirilmesi ve yıkanması gereklidir.


===Konak===
===Konak===

Sayfanın 07.25, 28 Mart 2020 tarihindeki hâli

Bu madde virüs hakkındadır. Hastalık için Koronavirüs hastalığı 2019 sayfasına bakınız. Salgını için 2019-20 koronavirüs pandemisi sayfasına bakınız.
Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2
Elektron mikroskobu görüntüsü
SARS-CoV-2 virionu çizimi
Genel özellikler
Büyüklük26-32 kilobaz
KonakHayvanlar
Sınıflandırma
UVTK sınıflandırması
TakımNidovirales
FamilyaCoronaviridae
Alt familya229E
NL63
OC43
HKU1
MERS-CoV
SARS-CoV
VirüsSARS-CoV-2

Şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2 ya da kısaltmasıyla SARS-CoV-2, Aralık 2019'da varlığını belirten pozitif yönelimli ve tek iplikçikli RNA virüsü olan yeni tip bir koronavirüs.[1][2][3] Virüsün insandan insana bulaştığı ve Çin'den başka diğer ülkelerden gelen raporlar sonucu bulaşma hızının Ocak 2020 ortalarında daha da hızlandığı görülmüştür.[4] Virüs, 2019-2020 Vuhan zatürre salgını sırasında zatürre olan bir hastada, pozitif bir örnek üzerinde yapılan nükleik asit testinden sonra genomik olarak dizildi.[5][6][7] Virüsün kuluçka dönemi (bulaşmasından semptomların oluşmaya başladığı süre) 2 ila 24 gün arasındadır ve bu dönemde de virüs bulaşıcıdır.[8][9]

Ocak 2020'de, salgını araştıran sağlık komisyonu ekibi başkanı Zhong Nanshan'a göre Çin'in Guangdong eyaleti'nde, insandan insana bulaşma doğrulandı.[10] Şu anda yeni virüs için spesifik bir tedavi mevcut değildir, ancak mevcut anti-virallerin kullanılabilme ihtimali olabilir.[11] Çin bilim insanları hastalığa dair bir aşı üretmiş olmakla birlikte bu konudaki klinik insan çalışmalarının Nisan ayında başlayacağı öngörülüyor.[12]

Adlandırma

Vuhan'da ortaya çıkan virüs tanımlandığı ilk dönemlerde çıkış yerine izafeten Vuhan koronavirüsü adıyla anılmaya başlandı. 2003'te benzer bir salgına sebep olan SARS koronavirüsünün yeni bir türü olduğu tespit edildiğindeyse 2019 yeni koronavirüsü olarak adlandırılarak 2019-nCoV kısaltması kullanılmaya başlandı. Dünya Sağlık Örgütü virüsün resmî adını şiddetli akut solunum yolu sendromu koronavirüsü 2 ve kısaltmasını ise SARS-CoV-2 olarak belirledi.

Viroloji

Enfeksiyon

İnsandan insana bulaştığı ve öksürük gibi hava yolu ile yayıldığı doğrulanmıştır.[13] Vücudunda virüs olan insanların öksürme, hapşırma veya konuşma sırasında ağızlarından çıkan damlacıkların içersinde virüs bulunmaktadır ve bu virüs bulunan damlacıklar başkaları tarafından solunduğunda başka insanların vücuduna virüs geçmektedir. Bu damlacıklar 5 mikrometre boyutunda damlacıklar olabilmektedir. Gözle göremeyeceğimiz bu damlacıklar sık kullanılan ortamlarda dokunulan yüzeylerde de virüslerin bulunmasına yol açabilmektedir. Virüsün farklı yüzeylerde yaşama ömrü farklıdır ve bazı yüzeylerde 80 saate kadar yaşayabilmektedir.[14]

Korunma

Kişisel hijyen kuralları korunma için oldukça önemlidir. Bireylerin dikkat edebileceği kişisel hijyen kuralları olarak elleri sıkça yıkamak veya virüsleri öldürebilecek kolonya veya diğer antibakteriyel maddeler ile elleri temizlemek en temel kurallardandır. Virüs çok kolay bulaşabildiği için ek korunma önlemleri alınmalıdır. Virüsün en temel bulaşma yolu solunum yolu olduğu için kalabalıklardan uzak durmak, başka kişilerle yakın etkileşimden kaçınmak, solunum yollarını korumak virüsten korunmayı sağlayabilir. Kalabalık ortamlara girildiğinde solunum yollarının maske veya başka herhangi bir bez ile kapatılması havada bulunan damlacıkların solunmasını engelleyeceği için koruyucu önlem olarak uygulanabilir. Eğer bu şekilde bir önlem alınıyorsa maskelerin 2 veya 3 saat aralıklarla değiştirilmesi, diğer koruyucu atkı veya şal benzeri bezlerin de sıklıkla değiştirilmesi ve yıkanması gereklidir.

Konak

Araştırmalara göre insanlara ilk bulaşma yöntemi kesin değildir.[15]

Filogenetik ve taksonomi

SARS-CoV-2 Coronaviridae olarak bilinen geniş bir virüs familyasına aittir. Pozitif-anlamlı tek zincirli bir RNA virüsüdür [Positive-sense single-stranded RNA (+ssRNA) ] .Diğer koronavirüsler nezle gibi daha hafif hastalıklara yol açabildikleri gibi aynı zamanda Orta Doğu Solunum Sendromu gibi çok daha ağır seyreden klinik tablolara da yol açabilirler. SARS-CoV-2 insanları enfekte ettiği bilinen yedinci koronavirüs türüdür. Diğer bilinen türler 229E, NL63, OC43, HKU1, MERS-CoV ve orijinal SARS-CoV'dur.[16]

2003 yılındaki şiddetli akut solunum yolu sendromundan sorumlu olan SARS-CoV gibi SARS-CoV-2 de Sarbecovirus altcinsinin (beta-CoV soy B) bir üyesidir[17][18][19]. RNA dizisi yaklaşık olarak 30,000 baz uzunluğundadır. Diğer betakoronavirüslerde olmayan bir özelliği ise polibazik ayrılma alanı ile birleşmesidir ki bu virüsün patojenitesini ve bulaşılabilirliğini arttırır.[20][21][22]

Yeterli sayıda genom sekansına sahip olunduğunda bir virüs familyasının mutasyon geçmişinin filogenetik ağacı çıkarılabilir.

Biyolojik yapısı

Diğer koronavirüsler gibi SARS-CoV-2 de S (spike), E (envelope), M (membrane), and N (nucleocapsid) proteinler olarak bilinen dört yapısal proteine ​​sahiptir. N proteini RNA genomunu tutar ve S, E ve M proteinleri birlikte viral zarfı oluşturur. Spike proteini konakçının hücre zarına yapışmasına neden olmaktadır.[23]

SARS-CoV-2'nin dijital olarak renklendirilmiş elektron mikrografları
  • İnsan hücresinden çıkan SARS-CoV-2 (sarı)
    İnsan hücresinden çıkan SARS-CoV-2 (sarı)
  • Görünür taçları (korona) ile SARS-CoV-2 virionları
    Görünür taçları (korona) ile SARS-CoV-2 virionları
  • SARS-CoV-2 (yellow) emerging from a human cell
    İnsan hücresinden çıkan SARS-CoV-2 (sarı)
Kaynak: Rocky Mountain Laboratories (RML), United States National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID)

Semptomlar

Ana madde: Koronavirüs hastalığı 2019
Vuhan koronavirüsünün yol açtığı semptomlar

Bildirilen semptomlar vakaların %90'ında ateş, %80'inde yorgunluk ve kuru öksürük, %20'sinde nefes darlığı ve %15'inde solunum sıkıntısı içeriyordu. Göğüs röntgeni her iki akciğerde de belirti vermiştir. Hayati belirtiler hastaneye yatırılanların kabulü sırasında genellikle kararlıydı. Kan testleri genellikle düşük beyaz kan hücresi sayımı göstermiştir.[24][25][26][27]

Hastalık Korunma Ve Kontrol Merkezleri'ne (CDC) göre tüm semptomların yanı sıra bir hastanın SARS-CoV-2 yönünden değerlendirilmesi için hastalığı laboratuvarca kanıtlanmış olması, hastalığın yeni tespit edildiği yahut fazla ilerleme kaydetmediği bölgelerde ise yurt dışı seyahat geçmişi ve bu kişilerle temas geçmişi araştırılarak ortaya konması gerekmektedir.[28] Bu kriterleri sağlamayan fakat şiddetli hastalık belirtisine sahip ve etiyolojisi belirlenememiş vakaların da yeni koronavirüs açısından değerlendirilmesi gerekebiliyor.[28][29]

Test

15 Ocak 2020'de Dünya Sağlık Örgütü, Charite Hastanesinden bir viroloji ekibi tarafından geliştirilen Covid-19 için tanı testi üzerine bir protokol yayınladı.[26]

Vuhan koronavirüs salgını

Ana madde: 2019-20 koronavirüs pandemisi

Çin'in Vuhan bölgesinde 2019 yılında Covid-19 ilk olarak ortaya çıktı. Hızlı bir şekilde diğer bölgelere ve diğer ülkelere yayıldı. 2019 yılında ortaya çıkan ve salgın hâline gelen koronavirüsün daha fazla yayılmasına engel olmak amacıyla Çin hükûmeti şehri 23 Ocak 2020 tarihinden itibaren karantina altına almıştır. Bunun yanı sıra şehre yapılan uluslararası uçuşlar da iptal edilmiş; Almanya, Türkiye, Fransa gibi pek çok ülke Çin Halk Cumhuriyetinden gelen tüm yolcuları termal dedektörlerle kontrol etmeye başlamıştır. Şehre 1 hafta içinde hastaneler yapıldı ve şehir ekonomisi durma noktasına geldi , Çin hükûmeti ilaç ve maske dağıttı ayrıca çoğu ülke karantina bölgesindeki vatandaşlarını bölgeden tahliye etti. Dünya Sağlık Örgütü bölgesel düzeyde tehlike düzeyini "çok yüksek" olarak belirledi. Salgının ülke düzeyinde yayılmasından sonra Vuhan'dan başka pek çok şehir daha karantinaya alındı ve bölgeye sağlık ekipleri yönlendirildi. Toplu taşıma durduruldu.

Kaynakça

  1. ^ "Surveillance case definitions for human infection with novel coronavirus (nCoV)". www.who.int (İngilizce). 20 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  2. ^ "Novel coronavirus (Covid-19), Wuhan, China". cdc.gov. 10 Ocak 2020. 20 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020. 
  3. ^ Zhang, Y.-Z.; ve diğerleri. (12 Ocak 2020). "Wuhan seafood market pneumonia virus isolate Wuhan-Hu-1, complete genome". GenBank (İngilizce). Bethesda MD. Erişim tarihi: 13 Ocak 2020. 
  4. ^ "Chine virus death toll rises to 41, more than 1,300 infected worldwide" [1], CNBC, 24 Ocak 2020, Ulaşım tarihi 26 Ocak 2020.
  5. ^ "中国疾病预防控制中心". www.chinacdc.cn. Erişim tarihi: 9 Ocak 2020. 
  6. ^ "New-type coronavirus causes pneumonia in Wuhan: expert – Xinhua | English.news.cn". www.xinhuanet.com. 9 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2020. 
  7. ^ "CoV2020". platform.gisaid.org. 12 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ocak 2020. 
  8. ^ Faith Karimi; Eliott C. McLaughlin. "A fourth case of coronavirus is confirmed in the US as China struggles to contain outbreak". CNN. Ulaşım tarihi 26 January 2020.
  9. ^ Yuliya Talmazan. "Deadly coronavirus likely to spread, China warns as U.S. prepares to evacuate staff". NBC News. Ulaşım tarihi 26 January 2020.
  10. ^ "China confirms human-to-human transmission of new coronavirus". CBC News. Jan 20, 2020. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  11. ^ "WHO says new China coronavirus could spread, warns hospitals worldwide". Reuters (İngilizce). 14 Ocak 2020. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  12. ^ "COVID-19 Vaccine Shipped, and Drug Trials Start" -TIME
  13. ^ "Covid-19 nedir: Çin'de ortaya çıkan koronavirüs (corona virüs) hakkında neler biliniyor?". 20 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2020. 
  14. ^ https://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMc2004973?query=featured_home
  15. ^ "Koronavirüs (Covid-19): Belirtileri neler, neden ölümlere yol açıyor?". 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2020. 
  16. ^ https://www.nejm.org/doi/10.1056/NEJMoa2001017
  17. ^ https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S1201971220300114
  18. ^ https://nextstrain.org/groups/blab/sars-like-cov
  19. ^ https://www.mdpi.com/1999-4915/11/2/174
  20. ^ https://www.nature.com/articles/s41591-020-0820-9
  21. ^ https://www.cell.com/cell/fulltext/S0092-8674(20)30262-2?_returnURL=https%3A%2F%2Flinkinghub.elsevier.com%2Fretrieve%2Fpii%2FS0092867420302622%3Fshowall%3Dtrue
  22. ^ https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0166354220300528?via%3Dihub
  23. ^ https://linkinghub.elsevier.com/retrieve/pii/S2211383520302999
  24. ^ Hui, David S.; Azhar, Esam EI; Madani, Tariq A.; Ntoumi, Francine; Kock, Richard; Dar, Osman; Ippolito, Giuseppe; Mchugh, Timothy D.; Memish, Ziad A.; Drosten, Christian; Zumla, Alimuddin (14 January 2020). "The continuing epidemic threat of novel coronaviruses to global health – the latest novel coronavirus outbreak in Wuhan, China". International Journal of Infectious Diseases. 91: 264–266. doi:10.1016/j.ijid.2020.01.009. ISSN 1201-9712
  25. ^ "Experts explain the latest bulletin of unknown cause of viral pneumonia". Wuhan Municipal Health Commission. 11 Ocak 2020. 18 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2020. 
  26. ^ a b Schnirring, Lisa (14 January 2020). "Report: Thailand's coronavirus patient didn't visit outbreak market". CIDRAP. Archived from the original on 14 January 2020. Retrieved 15 January 2020.
  27. ^ "Pneumonia of Unknown Cause in China – Watch – Level 1, Practice Usual Precautions – Travel Health Notices | Travelers' Health | CDC". wwwnc.cdc.gov. 6 January 2020. Archived from the original on 8 January 2020. Retrieved 7 January 2020.
  28. ^ a b "Criteria to Guide Evaluation of Persons Under Investigation (PUI) for 2019-nCoV", CDC internet sitesi.
  29. ^ "COVID-19: Koronavirüs Salgını", Parlak Jurnal Dergisi.

Dış bağlantılar

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=SARS-CoV-2&oldid=21880759" sayfasından alınmıştır