Uluslararası Uzay İstasyonu: Revizyonlar arasındaki fark

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etkileşimli olarak geçmişe göz at
[kontrol edilmiş revizyon][kontrol edilmiş revizyon]
← Önceki sürümle aradaki farkSonraki sürümle aradaki fark →
İçerik silindi İçerik eklendi
GörselVikimetin
Ras67 (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
99 değişiklik
update
Maviozan (mesaj | katkılar)
Beyaz liste
376 değişiklik
Keşifler bölümü eklendi
76. satır: 76. satır:
=== Mikro Yerçekimi ===
=== Mikro Yerçekimi ===
Uluslararası Uzay İstasyonu, Dünya'nın yer çekiminden etkilenmektedir. Yerçekimi dünya yüzeyinden daha az olmasına rağmen sıfır değildir. Fakat istasyon yörüngede devamlı hareket halinde olduğu için, yerçekimi merkezkaç kuvveti ile dengelenmektedir. Araştırmacılar, bu ağırsızlığa yakın ortamın gelişim, büyüme, evrim ve bünye işlevleri üzerindeki etkilerini incelemektedir. NASA mikro yerçekiminde 3 boyutlu insansı dokuların nasıl oluştuğu üzerinde araştırmalar yapmak istemektedir.<ref name="NASA Fields of Research" />
Uluslararası Uzay İstasyonu, Dünya'nın yer çekiminden etkilenmektedir. Yerçekimi dünya yüzeyinden daha az olmasına rağmen sıfır değildir. Fakat istasyon yörüngede devamlı hareket halinde olduğu için, yerçekimi merkezkaç kuvveti ile dengelenmektedir. Araştırmacılar, bu ağırsızlığa yakın ortamın gelişim, büyüme, evrim ve bünye işlevleri üzerindeki etkilerini incelemektedir. NASA mikro yerçekiminde 3 boyutlu insansı dokuların nasıl oluştuğu üzerinde araştırmalar yapmak istemektedir.<ref name="NASA Fields of Research" />


=== Keşifler ===
UUİ, Ay'a ve Mars'a yapılması planan uzun-süreli insanlı seyahatler için yapılan uzay mekiği testleri için nispeten güvenli bir ortam teşkil etmektedir. [[File:Mars500.jpg|thumb|left|Mars'a insanlı seyahatler için yapılan yeryüzü deneylerinde kullanılan Rus yapımı [[MARS-500]] kompleksinin 3 Boyutlu Planı]] Bu ortam sayesinde Dünya'dan uzakta gerçekleştirilecek operasyonlar ve bakım-onarım işlemleri için tecrübe kazanılır, oluşması muhtemel riskler azaltılır, uzay gemilerinin gezegenler arası seyahat kabiliyetleri arttırılır. <ref name="ResProg"/>

ESA, [[MARS-500]] deneylerine atıfta bulunarak "UUİ, ağırsızlık, radyasyon ve diğer uzay-kaynaklı faktörler ile ilgili soruların cevaplanması için yeryüzü deneyleri ile kıyaslandığında hayati önem taşımaktadır, uzun süreli tecrit ve kapatılma durumlarının etkileri yeryüzü deneylerine göre daha uygun şekilde adres edilebilir".<ref name="esa mars500 ">{{cite web |title=Mars500 study overview |publisher=ESA |date=4 June 2011 |url=http://www.esa.int/esaMI/Mars500/SEM7W9XX3RF_0.html}}</ref> Rus Uzay Ajansı Roscosmos'un insanlı uzay uçuşları daire başkanı Sergey Krasnov, 2011 yılında MARS-500 kompleksinin daha küçük bir versiyonun UUİ'ye taşınmasını önermiştir.<!--Bunun daha iyi kaynağı bulunabilir, varsa lütfen ekleyin--><ref name="Mars thing on ISS">{{cite web |title=Space station may be site for next mock Mars mission |url=http://www.newscientist.com/blogs/shortsharpscience/2011/11/space-station-may-be-site-for.html |date=4 November 2011 |work=New Scientist}}</ref>


{|
{|
|[[Dosya:STS-116 spacewalk 1.jpg|thumb|200px|left|İki astronot, Uluslararası Uzay İstasyonu üzerinde bakım çalışması esnasında. Arkada [[Yeni Zelanda]]'nın Güney (solda) ve Kuzey (sağda) adaları görülüyor]]
|[[Dosya:STS-116 spacewalk 1.jpg|thumb|200px|left|İki astronot, Uluslararası Uzay İstasyonu üzerinde bakım çalışması esnasında. Arkada [[Yeni Zelanda]]'nın Güney(solda) ve Kuzey(sağda) adaları görülüyor]]
|[[Dosya:ISS Aug2005.jpg|thumb|210px|left|Uluslararası Uzay İstasyonu'nun [[Discovery (uzay mekiği)|Discovery Uzay Mekiği]]'nden çekilmiş bir pozu. Arkada ise [[Hazar Denizi]] ve [[Volga Deltası]] görünüyor]]
|[[Dosya:ISS Aug2005.jpg|thumb|210px|left|Uluslararası Uzay İstasyonu'nun [[Discovery (uzay mekiği)|Discovery Uzay Mekiği]]'nden çekilmiş bir pozu. Arkada ise [[Hazar Denizi]] ve [[Volga Deltası]] görünüyor]]
|[[Dosya:Space Fire.jpg|thumb|left|Bir mum alevinin dünyadaki görüntüsü(sol) ile düşük yerçekimi ortamındaki(UUİ)halinin(sağ) karşılaştırılması]]
|[[Dosya:Space Fire.jpg|thumb|left|Bir mum alevinin dünyadaki görüntüsü ile UUİ'teki görüntüsünün karşılaştırılması]]
|[[Dosya:STS-134 EVA4 view to the Space Shuttle Endeavour.jpg|thumb|left|Laboratuvarların balıkgözü lensten görünümü]]
|[[Dosya:STS-134 EVA4 view to the Space Shuttle Endeavour.jpg|thumb|left|Laboratuvarların balıkgözü lensten görünümü]]
|}
|}

Sayfanın 10.39, 21 Temmuz 2017 tarihindeki hâli

Uluslararası Uzay İstasyonu

STS-119 sırasında hareket eden Uzay Mekiği Discovery tarafından çekilmiş Uluslararası Uzay İstasyonu

UUİ İstatistikleri
NSSDC KİMLİĞİ: 1998-067A
Çağır İşareti: Alpha
Mürettebat: En fazla 6
Şu anda 6
Görev Süresi: 1998–2024
Fırlatma Rampası: Baikonur LC-81/23, LC-1/5
KSC LC-39
Ağırlığı: Yaklaşık 400.000 kg
Uzunluğu: 72,8 m
Genişlik: 109 m
Yüksekliği: yakl. 20 m
(Nadir-Zenit arası)
Yaşanabilir Alan: 837 m³
Atmosfer Basıncı: 101,3 kPa (1 atm)
Yerberi: 392 km
(8 Mayıs 2012 21:56:20 devir)
Yeröte: 406 km
(8 Mayıs 2012 21:56:20 devir)
Eğikliği: 51.6 derece
Ortalama Hız: 7.706,6 m/s
(27,743.8 km/h)
Yörünge Periyodu: 92 dakika 32 saniye
(8 Mayıs 2012 21:56:20 devir)
Yörüngegeki Gün Sayısı: 9304
(11 Mayıs)
Görevdeki Gün Sayısı: 8867
(11 Mayıs)
Toplam Tur Sayısı: 146041
(11 Mayıs)
UUİ bileşenlerinin dizilimi
ISS'in bileşenleri (NASA)
ISS'in bileşenleri (NASA)

Haziran 2017 itibarıyla UUİ'nin bileşenleri.
Büyütmek için tıklayınız.

Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ, Şablon:Dil-en), alçak Dünya yörüngesine yerleştirilmiş bir uzay üssü, başka bir tabirle üzerinde yaşanabilen yapay bir uydudur. Bir araya getirilen modüllerin birleştirilmesiyle inşa edilmiş olan istasyonun ilk kısmı 1998 yılında fırlatılmıştır.[1] İstasyonun yapısı temel olarak basınçlı modüller, destekleyici dış iskelet ve güneş panellerinden meydana gelmektedir. Dünya yörüngesinde bulunan en büyük yapay uydudur.[2] Uygun saatlerde yeryüzünden bakıldığında çıplak gözle görülebilmektedir.[3][4]

UUİ, deneyler için uzay ortamı ve düşük yerçekimi ortamı sağlayan bir laboratuvar merkezidir. Mürettebatın biyoloji, fizyoloji, fizik, kimya, astronomi, meteoroloji ve daha birçok dalda deneyler yapmasına olanak verir.[5][6][7] İstasyon ayrıca Ay ve Mars görevlerinde kullanılması planlanan ekipman ve sistemlerin, kullanım öncesi uzayda test edilmeleri için çok uygun bir ortam sağlar.[8]

Uzaydaki en uzun kesintisiz olarak insan bulundurma rekorunu elinde tutan istasyon, Keşif 1 mekiğinin 2 Kasım 2000 tarihinde istasyona varmasından bu yana, uzay mürettebatını 8591gündür kesintisiz olarak barındırmıştır ve barındırmaya devam etmektedir. Bir önceki rekor, 3644 gün ile Sovyet uzay istasyonu Mir'e aitti.[9] UUİ, bugüne kadar 15 farklı milletten astronot ve kozmonota ev sahipliği yapmıştır.[2]

Uluslararası Uzay İstasyonu programı, beş katılımcı uzay kuruluşu tarafından oluşturulmuş ortak bir projedir, bu kuruluşlar ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi, Rusya Federal Uzay Ajansı, Japonya Uzay Araştırma Ajansı, Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı'dır.[10][11] İstasyonun mülkiyet ve kullanım hakları hükümetler arası antlaşmalar ve sözleşmelerle belirlenmiştir.[12] İstasyon, Rus Yörünge Bölümü ve Amerika Birleşik Devletleri Yörünge Bölümü olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. İstasyonun yörünge yüksekliği 330 km. ilâ 435 km. arasında değişmektedir. İstasyon zamanla azalan irtifasını arttırmak için Zvezda modülünün motorlarını veya ziyaretçi uzay araçlarını kullanır. Bir günde Dünya çevresinde 15,5 tur atar.[13]

ABD'nin bütçe arttırımına gitmesi sonucunda istasyonun görev süresi 2020 yılından 2024 yılına kadar uzatılmıştır, 2028 yılına uzatılması ise muhtemeldir.[14][15][16] Şu an projeye destek vermekte olan ve 2020 yılına kadar projeye destek vereceklerini açıklayan Rusya, Almanya, Fransa, Japonya ve Kanada gibi ülkelerin bu uzatmalı bütçeye katkı yapıp yapmayacakları henüz belirsizdir. Rusya Federal Uzay Ajansı, Uluslararası Uzay İstasyonu emekliye ayrılmadan önce istasyonu kullanarak, OPSEK adında yeni bir istasyon yapılması için teklif vermiştir. UUİ, bugüne kadar inşa edilen, içerisinde personel barındıran dokuzuncu istasyondur.

Amaç

Zvezda modülünden güneşin doğuşu
Tracy Caldwell Dyson, İstasyon'dan dünyaya bakıyor, 2010

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi ile Rusya Federal Uzay Ajansı arasındaki orijinal ortak niyet bildirgesine göre Uluslararası Uzay İstasyonunun bir laboratuvar, gözlemevi ve fabrika olması planlanmıştı. Ayrıca gelecekteki Ay, Mars ve çeşitli astroid görevleri için ulaşım, bakım ve ara üs olarak hizmet vermesi de planlanmıştı.[17] 2010 yılı ABD ulusal uzay poliçesinde, İstasyona mevcut görevlerine ek olarak ticari, diplomatik[18] ve eğitim amaçlı görevler verilmiştir.[19]

Bilimsel Araştırma

Uluslararası Uzay istasyonu başka bir mekanda gerçekleştirilemeyecek araştırmaların gerçekleştirilmesi için ortam görevi görmektedir. Küçük, insansız uzay araçları yerçekimsiz ortam ve uzaya maruz kalma işlemleri için ortam sağlarken, istasyonlar onlarca yıl sürebilecek deneylere ev sahipliği yapabilir. Bu sayede insanlı uzay mekiklerinin kapasitelerinin ötesine geçebilen bir ortam teşkil edilmiş olur.[2][20]

Mikro Yerçekimi

Uluslararası Uzay İstasyonu, Dünya'nın yer çekiminden etkilenmektedir. Yerçekimi dünya yüzeyinden daha az olmasına rağmen sıfır değildir. Fakat istasyon yörüngede devamlı hareket halinde olduğu için, yerçekimi merkezkaç kuvveti ile dengelenmektedir. Araştırmacılar, bu ağırsızlığa yakın ortamın gelişim, büyüme, evrim ve bünye işlevleri üzerindeki etkilerini incelemektedir. NASA mikro yerçekiminde 3 boyutlu insansı dokuların nasıl oluştuğu üzerinde araştırmalar yapmak istemektedir.[6]


Keşifler

UUİ, Ay'a ve Mars'a yapılması planan uzun-süreli insanlı seyahatler için yapılan uzay mekiği testleri için nispeten güvenli bir ortam teşkil etmektedir.

Mars'a insanlı seyahatler için yapılan yeryüzü deneylerinde kullanılan Rus yapımı MARS-500 kompleksinin 3 Boyutlu Planı

Bu ortam sayesinde Dünya'dan uzakta gerçekleştirilecek operasyonlar ve bakım-onarım işlemleri için tecrübe kazanılır, oluşması muhtemel riskler azaltılır, uzay gemilerinin gezegenler arası seyahat kabiliyetleri arttırılır. [8]

ESA, MARS-500 deneylerine atıfta bulunarak "UUİ, ağırsızlık, radyasyon ve diğer uzay-kaynaklı faktörler ile ilgili soruların cevaplanması için yeryüzü deneyleri ile kıyaslandığında hayati önem taşımaktadır, uzun süreli tecrit ve kapatılma durumlarının etkileri yeryüzü deneylerine göre daha uygun şekilde adres edilebilir".[21] Rus Uzay Ajansı Roscosmos'un insanlı uzay uçuşları daire başkanı Sergey Krasnov, 2011 yılında MARS-500 kompleksinin daha küçük bir versiyonun UUİ'ye taşınmasını önermiştir.[22]

İki astronot, Uluslararası Uzay İstasyonu üzerinde bakım çalışması esnasında. Arkada Yeni Zelanda'nın Güney(solda) ve Kuzey(sağda) adaları görülüyor
Uluslararası Uzay İstasyonu'nun Discovery Uzay Mekiği'nden çekilmiş bir pozu. Arkada ise Hazar Denizi ve Volga Deltası görünüyor
Bir mum alevinin dünyadaki görüntüsü ile UUİ'teki görüntüsünün karşılaştırılması
Laboratuvarların balıkgözü lensten görünümü

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Central Research Institute for Machine Building (FGUP TSNIIMASH) Control of manned and unmanned space vehicles from Mission Control Centre Moscow" (PDF). Russian Federal Space Agency. Erişim tarihi: 26 September 2011. 
  2. ^ a b c "Nations Around the World Mark 10th Anniversary of International Space Station" (İngilizce). NASA. 17 Kasım 2008. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2009.  Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi: "10th" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: Kaynak gösterme)
  3. ^ Price, Pat (2005). The Backyard Stargazer: An Absolute Beginner's Guide to Skywatching With and Without a Telescope. Gloucester, MA: Quarry Books. s. 140. ISBN 1-59253-148-2. 
  4. ^ "Human Space Flight" (İngilizce). NASA. 2 Temmuz 2008. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "International Space Station Overview". ShuttlePressKit.com. 3 June 1999. 21 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 February 2009. 
  6. ^ a b "Fields of Research". NASA. 26 June 2007. 25 March 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  7. ^ "Getting on Board". NASA. 26 June 2007. 8 December 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  8. ^ a b "ISS Research Program". NASA. 11 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 February 2009. [ölü/kırık bağlantı]
  9. ^ "We've Only Just Begun". NASA. 26 Temmuz 2008. 16 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2009. 
  10. ^ Gary Kitmacher (2006). Reference Guide to the International Space Station. Canada: Apogee Books. ss. 71–80. ISBN 978-1-894959-34-6. ISSN 1496-6921. 
  11. ^ "Human Spaceflight and Exploration—European Participating States". European Space Agency (ESA). 2009. 24 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 January 2009. 
  12. ^ "ISS Intergovernmental Agreement". European Space Agency (ESA). 19 April 2009. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 April 2009. 
  13. ^ NASA (15 Aralık 2008). "Current ISS Tracking data". NASA. 25 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2009. 
  14. ^ Achenbach, Joel (8 January 2014). "NASA: International space station operation extended by Obama until at least 2024". washingtonpost.com. Erişim tarihi: 8 January 2014. 
  15. ^ Clark, Stephen (11 March 2010). "Space station partners set 2028 as certification goal". Spaceflight Now. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 June 2011. 
  16. ^ "Canada's space station commitment renewed". CBC News. 29 February 2012. 
  17. ^ "Memorandum of Understanding Between the National Aeronautics and Space Administration of the United States of America and the Russian Space Agency Concerning Cooperation on the Civil International Space Station". NASA. 29 January 1998. 15 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 April 2009. 
  18. ^ Payette, Julie (10 December 2012). "Research and Diplomacy 350 Kilometers above the Earth: Lessons from the International Space Station". Science & Diplomacy. 1 (4). 
  19. ^ "National Space Policy of the United States of America" (PDF). White House; USA Federal government. 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 July 2011. 
  20. ^ Worldbook at NASA
  21. ^ "Mars500 study overview". ESA. 4 June 2011. 
  22. ^ "Space station may be site for next mock Mars mission". New Scientist. 4 November 2011. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Uluslararası_Uzay_İstasyonu&oldid=18875534" sayfasından alınmıştır