Çölleşme: Revizyonlar arasındaki fark
| [kontrol edilmiş revizyon] | [kontrol edilmiş revizyon] |
resimler eklendi |
madde genişletme |
||
| 9. satır: | 9. satır: | ||
| erişimtarihi = 9 Eylül 2015 |
| erişimtarihi = 9 Eylül 2015 |
||
}}</ref>]] |
}}</ref>]] |
||
'''Çölleşme''', doğal yollarla veya insan faaliyetleriyle bir arazinin kuraklaşma, kıraçlaşma, çoraklaşma süreci, arazinin bozunumudur. Yağışların azalması, bitkilerin seyrekleşmesi, çıplak toprak arazisinin artması doğal çöl oluşumunun sebepleridir<ref>[[Reşat İzbırak|İZBIRAK, Prof. Dr. Reşat]], Coğrafya Terimleri Sözlüğü, 1992, İstanbul, 975.11.0665-6</ref>. Çölleşme var olan çöllerin genişlemesini değil, yeni bir çölün oluşumunu ifade eder<ref name=tema>{{Web kaynağı |
'''Çölleşme''', doğal yollarla veya insan faaliyetleriyle bir arazinin kuraklaşma, kıraçlaşma, çoraklaşma süreci, arazinin bozunumudur. Yağışların azalması, bitkilerin seyrekleşmesi, çıplak toprak arazisinin artması doğal [[çöl]] oluşumunun sebepleridir<ref>[[Reşat İzbırak|İZBIRAK, Prof. Dr. Reşat]], Coğrafya Terimleri Sözlüğü, 1992, İstanbul, 975.11.0665-6</ref>. Çölleşme var olan çöllerin genişlemesini değil, yeni bir çölün oluşumunu ifade eder<ref name=tema>{{Web kaynağı |
||
| url = http://www.tema.org.tr/web_14966-2_1/neuralnetwork.aspx?type=97 |
| url = http://www.tema.org.tr/web_14966-2_1/neuralnetwork.aspx?type=97 |
||
| başlık = Çölleşmeyle Mücadele |
| başlık = Çölleşmeyle Mücadele |
||
| 21. satır: | 21. satır: | ||
Yağış yetersizliği, [[Kuraklık|kuraklığın]] yanında, aşırı otlatma, [[ormansızlaşma]], yanlış/aşırı [[sulama]], toprağın kirlenmesi, çölleşmeye etki eden diğer faktörlerdir. Pek çok afette olduğu gibi temel sebep artan dünya nüfusunun doğal kaynak talebidir<ref name=cem>{{Web kaynağı |
Yağış yetersizliği, [[Kuraklık|kuraklığın]] yanında, aşırı otlatma, [[ormansızlaşma]], yanlış/aşırı [[sulama]], toprağın kirlenmesi, çölleşmeye etki eden diğer faktörlerdir. Pek çok afette olduğu gibi temel sebep artan dünya nüfusunun doğal kaynak talebidir<ref name=cem>{{Web kaynağı |
||
| url = http://www.cem.gov.tr/erozyon/AnaSayfa/collesme.aspx?sflang=tr |
| url = http://www.cem.gov.tr/erozyon/AnaSayfa/collesme.aspx?sflang=tr |
||
| başlık = |
| başlık = Çölleşme Nedir? |
||
| yazar = |
| yazar = |
||
| tarih = |
| tarih = |
||
| 47. satır: | 47. satır: | ||
Türkiye BM'nin ''[[Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi|Çölleşme ile Mücadele]]'' sözleşmesini 1994 yılında imzalayıp, 1998 yılında onaylamıştır. Ulusal eylem planı hazırlanmış, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü kurulmuştur. |
Türkiye BM'nin ''[[Birleşmiş Milletler Çölleşmeyle Mücadele Sözleşmesi|Çölleşme ile Mücadele]]'' sözleşmesini 1994 yılında imzalayıp, 1998 yılında onaylamıştır. Ulusal eylem planı hazırlanmış, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü kurulmuştur. |
||
== [[Karapınar kumulları]] örneği == |
|||
Karapınar kumullarının oluşumu tipik bir çölleşme olayıdır. Daha önce çöl olmayan bir alanda şartların oluşması durumunda çölleşme başlayacağını göstermektedir. Bu alandaki çölleşme Türkiye'nin kurak alanlarının çölleşmeye karşı hassasiyetini teyit etmiştir. Alan 15 yıl gibi kısa zamanda çöl görünümü almıştır<ref name=mfa>{{Web kaynağı |
|||
| url = http://www.mfa.gov.tr/birlesmis-milletler-collesme-ile-mucadele-sozlesmesi-ve-turkiye_de-ornek-uygulama-_konya-karapinar_.tr.mfa |
|||
| başlık = Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi ve Türkiye'de Örnek Uygulama "Konya Karapınar" |
|||
| yazar = AĞCA, Barçın |
|||
| tarih = |
|||
| eser = Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi |
|||
| yayıncı = mfa.gov.tr |
|||
| erişimtarihi = 9 Eylül 2015 |
|||
}}</ref>. |
|||
Çölleşmenin başladığı alanda rüzgar erozyonuna karşı önlemler alınarak çölleşme durdurulmuştur. Kamış perdeler, otlandırma ve ağaçlandırma çalışması yapılmıştır. Ağaç çeşidi olarak iklime uygun akasya, iğde, dişbudak, akçaağaç, karaağaç, çam, sedir, badem kullanılmıştır<ref name=mfa/>. Karapınar çalışmaları dünyadaki en başarılı 10 projeden biri kabul edilir. Çölleşen arazi yeniden tarım arazisine dönüşmüştür<ref name=tema/>. |
|||
== Kaynakça == |
== Kaynakça == |
||
Sayfanın 15.42, 9 Eylül 2015 tarihindeki hâli
Çölleşme, doğal yollarla veya insan faaliyetleriyle bir arazinin kuraklaşma, kıraçlaşma, çoraklaşma süreci, arazinin bozunumudur. Yağışların azalması, bitkilerin seyrekleşmesi, çıplak toprak arazisinin artması doğal çöl oluşumunun sebepleridir[2]. Çölleşme var olan çöllerin genişlemesini değil, yeni bir çölün oluşumunu ifade eder[3].
Yağış yetersizliği, kuraklığın yanında, aşırı otlatma, ormansızlaşma, yanlış/aşırı sulama, toprağın kirlenmesi, çölleşmeye etki eden diğer faktörlerdir. Pek çok afette olduğu gibi temel sebep artan dünya nüfusunun doğal kaynak talebidir[4]. Önce toprağı bir arada tutan bitkiler yok olur, daha sonrada toprak erozyonla kaybedilmeye başlanır. Çölleşme yüzlerce yılda oluşan toprak katmanının önce incelmesine, sonra yok olmasına neden olur.
Dünyada çölleşme
Çölleşme; yoksulluk, kıtlık, açlık, sel ve taşkın, göç ve savaşlara sebep olabilmektedir. Erozyon, gıda üretiminde azalma, biyoçeşitliliğin azalması çölleşmenin diğer sonuçlarıdır. Dünya karalarının %30'unu tehdit eden çölleşme, Asya, Afrika ve K. Amerika'yı ciddi şekilde tehdit etmektedir. Avrupa'da beş devletin çölleşme problemi bulunmaktadır[4].
Her yıl dünyada en verimli üst kısmından olmak üzere 24 milyar ton toprak erozyon ile taşınmaktadır. Çölleşen alanın boyutu yıllık 6 milyar hektardır. Dünyada 10 milyon insan çölleşme sonucu ekolojik göçmen konumuna düşmüştür[5].
Türkiye'de çölleşme
Çölün bulunmadığı Türkiye'de Konya, Iğdır ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi çölleşme tehlikesi altındadır. Türkiye arazisinin %65'i dikkatli kullanılmadığında çölleşme sorunu oluşabilecek kurak/yarı kurak iklim tesirindedir. Türkiye erozyon ve çölleşme ile en fazla mücadele eden dünyadaki 5 ülkeden biridir[4]. İç Anadolu bölgesi dünyada çölleşme açısından aşırı/çok hassas alan olarak kabul edilmektedir.
Türkiye BM'nin Çölleşme ile Mücadele sözleşmesini 1994 yılında imzalayıp, 1998 yılında onaylamıştır. Ulusal eylem planı hazırlanmış, Çölleşme ve Erozyonla Mücadele Genel Müdürlüğü kurulmuştur.
Karapınar kumulları örneği
Karapınar kumullarının oluşumu tipik bir çölleşme olayıdır. Daha önce çöl olmayan bir alanda şartların oluşması durumunda çölleşme başlayacağını göstermektedir. Bu alandaki çölleşme Türkiye'nin kurak alanlarının çölleşmeye karşı hassasiyetini teyit etmiştir. Alan 15 yıl gibi kısa zamanda çöl görünümü almıştır[6].
Çölleşmenin başladığı alanda rüzgar erozyonuna karşı önlemler alınarak çölleşme durdurulmuştur. Kamış perdeler, otlandırma ve ağaçlandırma çalışması yapılmıştır. Ağaç çeşidi olarak iklime uygun akasya, iğde, dişbudak, akçaağaç, karaağaç, çam, sedir, badem kullanılmıştır[6]. Karapınar çalışmaları dünyadaki en başarılı 10 projeden biri kabul edilir. Çölleşen arazi yeniden tarım arazisine dönüşmüştür[3].
Kaynakça
- ^ "Dünya hızlı yaşlanıyor". radikal.com.tr. 18/10/2003. Erişim tarihi: 9 Eylül 2015. Tarih değerini gözden geçirin:
|tarih=(yardım) - ^ İZBIRAK, Prof. Dr. Reşat, Coğrafya Terimleri Sözlüğü, 1992, İstanbul, 975.11.0665-6
- ^ a b "Çölleşmeyle Mücadele". tema.org.tr. Erişim tarihi: 8 Eylül 2015.
- ^ a b c "Çölleşme Nedir?". cem.gov.tr. Erişim tarihi: 8 Eylül 2015.
- ^ "Giriş" (PDF). ÇÖLLEŞME İLE MÜCADELE ULUSAL STRATEJİ BELGESİ. Erişim tarihi: 8 Eylül 2015.
- ^ a b AĞCA, Barçın. "Birleşmiş Milletler Çölleşme ile Mücadele Sözleşmesi ve Türkiye'de Örnek Uygulama "Konya Karapınar"". Uluslararası Ekonomik Sorunlar Dergisi. mfa.gov.tr. Erişim tarihi: 9 Eylül 2015.