Kozmolojik sabit: Revizyonlar arasındaki fark

[kontrol edilmiş revizyon]

← Önceki sürümle aradaki fark Sonraki sürümle aradaki fark →

İçerik silindi İçerik eklendi

Satır içi

Sayfanın 13.10, 15 Ocak 2015 tarihindeki hâli

Kozmolojik sabit, genel görecelik denklemleri, Evren'in zamanla giderek kendi üzerine çökmesini önleyecek ve kütle çekiminden sonuçlanmayan bir sabit içerir.

Einstein çalışmalarının başında evrenin denklemsel ifadelerini ortaya koymaya çalıştığında çıkardığı sonuç Evren'in genişleyerek büyüdüğü olmuştur. fakat bu kendisinin sabit Evren modeline ters düştüğü için formülasyonuna sabit bir terim eklemiş (kozmolojik sabit) ve denklemleri tekrar oluşturmuştur. Fakat daha sonradan, farklı ülkelerde farklı bilim insanları tarafından yapılan çalışmalar Evren'in artan oranda genişlediğini ortaya koymuştur. Aslında Einstein bu sonuçlara seneler önce ulaşmış fakat bunun denklemden kaynaklanan bir hata olduğunu düşünmüş ve kozmolojik sabitle denklemi denge getirmiştir.

Einstein’ın denklemlerine temel bir nedenden kaynaklanmadan ilave ettiği bu terime kozmolojik sabit denir.

Hubble Uzay Teleskobu'na adını veren Edwin Hubble'ın yaptığı gözlemler sonucu Evren'in genişlediğini keşfetmesi genel görelilik denklemlerinde böyle bir sabitin bulunmaması gerektiğini göstermiştir.

Einstein kozmolojik sabit için ‘hayatımda yaptığım en büyük hata’ demiştir.

Ancak son 20 yıl içinde yapılan araştırmalar, Einstein’ın kozmolojik sabitinin bir hata olmadığına, Evren'i anlayabilmenin ancak bu terimin varlığı ile mümkün olabileceğine dair kuvvetli kanıtlara ulaşılmıştır.

Kozmolojik sabit problemi

Çözülmemiş mühim problemlerden biri, kuvantum alan kuramlarının çoğunun kuvantum vakumu için kocaman bir değer öngörmesidir. Yaygın bir varsayın, kuvantum vakumunun kozmolojik sabite eşit olmasıdır. Bu faraziyeyi destekleyen bir teori olmamasına rağmen leyhine görüşler yapılabilir.^[1]

Bu tür görüşler genelde boyut analizine ve etkili alan teorisine dayanır. Eğer Kâinat etkili bir bölgesel kuvantum alan teorisiyle Planck ölçeğine kadar açıklanırsa beklenen kozmolojik sabit $M_{\rm {pl}}^{4}$ civarında olmalıdır. Yukarıda da ifade edildiği üzere ölçülen kozmolojik sabit, bu değerin 10⁻¹²⁰ kadar altında kalmaktadır. Bu uyuşmazlığa "fizik tarihinin en kötü teorik tahmini" denmiştir!.^[2]

Bâzı süpersimetrik teoriler, kozmolojik sâbitin tam sıfır olmasını gerektirdiği düşünülürse bu durum meseleyi daha da zorlaştırmaktadır. Bu duruma kozmolojik sabit problemi (İng. İngilizce: cosmological constant problem) denir ve fizikteki en kötü ince ayar problemidir; kozmolojide kullanılan bu küçük kozmolojik sabiti parçacık fiziğinden türetmenin tabii bir yolu yoktur.

Kaynakça

^ Rugh, S; Zinkernagel, H. (2001). "The Quantum Vacuum and the Cosmological Constant Problem". Studies in History and Philosophy of Modern Physics. 33 (4): 663–705. doi:10.1016/S1355-2198(02)00033-3.
^ MP Hobson, GP Efstathiou & AN Lasenby (2006). General Relativity: An introduction for physicists (Reprinted with corrections 2007 bas.). Cambridge University Press. s. 187. ISBN 978-0-521-82951-9.

Görelilik kuramı ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Rugh, S; Zinkernagel, H. (2001). "The Quantum Vacuum and the Cosmological Constant Problem". Studies in History and Philosophy of Modern Physics. 33 (4): 663–705. doi:10.1016/S1355-2198(02)00033-3.

[Hobson-2] MP Hobson, GP Efstathiou & AN Lasenby (2006). General Relativity: An introduction for physicists (Reprinted with corrections 2007 bas.). Cambridge University Press. s. 187. ISBN 978-0-521-82951-9.

[1]

[2]

@@ 14. satır: / 14. satır: @@
 Çözülmemiş mühim [[Fizikte çözülmemiş problemler|problemlerden]] biri, [[Kuvantum alan kuramı|kuvantum alan kuramları]]nın çoğunun [[kuvantum dalgalanması|kuvantum vakumu]] için kocaman bir değer öngörmesidir. Yaygın bir varsayın, kuvantum vakumunun kozmolojik sabite eşit olmasıdır. Bu faraziyeyi destekleyen bir teori olmamasına rağmen leyhine görüşler yapılabilir.<ref>{{cite journal | last=Rugh | first=S | title=The Quantum Vacuum and the Cosmological Constant Problem | journal=Studies in History and Philosophy of Modern Physics| volume=33 | issue=4 | pages=663–705 | url=http://philsci-archive.pitt.edu/398/ | doi=10.1016/S1355-2198(02)00033-3 | year=2001 | last2=Zinkernagel | first2=H. }}</ref>
-Bu tür görüşler genelde [[boyut analizi]]ne ve [[etkili alan teorisi]]ne dayanır. Eğer Kâinat etkili bir bölgesel kuvantum alan teorisiyle [[Planck ölçeği]]ne kadar açıklanırsa beklenen kozmolojik sabit <math>M_{\rm pl}^4</math> civarında olmalıdır. Yukarıda da ifade edildiği üzere ölçülen kozmolojik sabit, bu değerin 10<sup>−120</sup> kadar altında kalmaktadır. Bu uyuşmazlığa "fizik tarihinin en kötü teorik tahmîni" denmiştir!.<ref name=Hobson>{{cite book |page=187 |title=General Relativity: An introduction for physicists |publisher=Cambridge University Press |author=MP Hobson, GP Efstathiou & AN Lasenby |url=http://books.google.com/?id=5dryXCWR7EIC&pg=PA187 |isbn=978-0-521-82951-9 |year=2006 |edition=Reprinted with corrections 2007}}</ref>
+Bu tür görüşler genelde [[boyut analizi]]ne ve [[etkili alan teorisi]]ne dayanır. Eğer Kâinat etkili bir bölgesel kuvantum alan teorisiyle [[Planck ölçeği]]ne kadar açıklanırsa beklenen kozmolojik sabit <math>M_{\rm pl}^4</math> civarında olmalıdır. Yukarıda da ifade edildiği üzere ölçülen kozmolojik sabit, bu değerin 10<sup>−120</sup> kadar altında kalmaktadır. Bu uyuşmazlığa "fizik tarihinin en kötü teorik tahmini" denmiştir!.<ref name=Hobson>{{cite book |page=187 |title=General Relativity: An introduction for physicists |publisher=Cambridge University Press |author=MP Hobson, GP Efstathiou & AN Lasenby |url=http://books.google.com/?id=5dryXCWR7EIC&pg=PA187 |isbn=978-0-521-82951-9 |year=2006 |edition=Reprinted with corrections 2007}}</ref>
-Bâzı [[süpersimetri]]k teoriler, kozmolojik sâbitin tam sıfır olmasını gerektirdiği düşünülürse bu durum meseleyi daha da zorlaştırmaktadır. Bu duruma ''kozmolojik sâbit problemi'' ([[İngilizce|İng.]] {{lang|en|cosmological constant problem}}) denir ve [[fizik]]teki en kötü [[ince ayar]] problemidir; [[fiziksel kozmoloji|kozmoloji]]de kullanılan bu küçük kozmolojik sâbiti [[parçacık fiziği]]nden türetmenin tabii bir yolu yoktur.
+Bâzı [[süpersimetri]]k teoriler, kozmolojik sâbitin tam sıfır olmasını gerektirdiği düşünülürse bu durum meseleyi daha da zorlaştırmaktadır. Bu duruma ''kozmolojik sabit problemi'' ([[İngilizce|İng.]] {{lang|en|cosmological constant problem}}) denir ve [[fizik]]teki en kötü [[ince ayar]] problemidir; [[fiziksel kozmoloji|kozmoloji]]de kullanılan bu küçük kozmolojik sabiti [[parçacık fiziği]]nden türetmenin tabii bir yolu yoktur.
 ==Kaynakça==