Kafartab
كفرطاب | |
  {{{raptiye}}} Suriye haritasındaki konumu. | |
| Diğer adı | Kafr Tab or Kafar Tab Haçlılar tarafından Capharda olarak bilinir |
|---|---|
| Konum | Kuzeybatı Suriye |
| Bölge | Levant |
| Koordinatlar | 35°27′33.2″K 36°35′43.2″D / 35.459222°K 36.595333°D |
| Tür | Tahkimat ve kasaba |
| Tarihçe | |
| Devir(ler) | Orta Çağ, Memlûk, Osmanlı |
Kafartab (Arapça: كفرطاب, Kafr Tab ya da Kafar Tab olarak da yazılır, Haçlılar tarafından Capharda olarak bilinir)
kuzeydeki Ma'arretü'n-Nu'man kale kentleri ile güneydeki Şayzar arasında Orta Çağ'da var olan kuzeybatı Suriye'de bir kasaba ve kaledir.[1] Cebel Zaviye'nin güneydoğu yamaçlarında bulunuyordu.[2] 1940'ların başlarında yazan Fransız coğrafyacı Robert Boulanger'e göre Kafartab, Han Şeyhun'un 25 mi (40 km) kuzeybatısında bulunan "terk edilmiş bir antik yerdi".[3]
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Orta Çağ dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]
İkinci Fitne'de, Yezid komutasındaki Emevî ordusu, İslam peygamberi Muhammed'in torunu Hüseyin'i öldürdüğünde, Kafartab halkı, Hüseyin'in ölümünün yasını tutan ve katillerini kınayan Suriye şehirleri arasındaydı.[4] Abbasî döneminde, MS 9. yüzyılın sonlarında Kafartab, Orta Çağ Arap coğrafyacısı Yakubî tarafından, çevresinde hiç pınar bulunmayan "susuz bir çöl ovasında" bir kasaba olarak not edilmiştir. Sakinleri daha sonra kullanmak üzere yağmur yağdığında su toplarlardı. 985'te El-Makdisi, kasabanın Jund Hims'e (Humus eyaleti) ait olduğunu yazar.[5]
Kafartab, 1012'de Halep emiri Mansur ibn Lu'lu'na baskı yapmak için Halep Kalesi'nde tutulan Kilabi tutuklularını serbest bırakması için baskı yapmak üzere Beni Kilab aşireti tarafından kuşatıldı; Kafartab'ın savunucuları Beni Kilab'ı püskürttüğü için girişim başarısız oldu.[6] 1026 yılında, kasabanın çevresindeki bölge Kilabi Mirdasoğulları tarafından yönetildiğinde, Halep emiri Salih bin Mirdas, Kafartab'ı feodal bölge olarak Beni Münkız'a verdi. Beni Münkız, Beni Kilab kabilesinden bir aileydi.[7] 1080 yılına kadar Kafartab, ana karargahları olarak hizmet verdi ve ardından Şayzar onların ana kalesi oldu.[8] Kafartab'ın 1041'deki emirinin Mukallad adlı ailenin bir üyesi olduğu bildirilmiştir.[7] 1047'de İranlı gezgin Nâsır-ı Hüsrev tarafından ziyaret edildi.[5]
Şehir, 1100 yılında Raymond de Saint-Gilles liderliğindeki bir Haçlı kuvveti tarafından ele geçirildi. 1104 yazının başlarında, Antakya merkezli garnizon, Halep Selçuklularının Ma'arretü'n-Nu'man ve Ma'arretü'n-Misrin'i ele geçirmesinden kısa bir süre sonra Kafartab'ı terk etti.[9] 1106 yazında Antakya Prensi Tancred, Kafartab'ı bir kez daha Haçlı kontrolü altına aldı.[10] Kafartab, 1115 yılı boyunca Antakya Haçlıları ile emir Porsuk yönetiminde Selçuklular arasında el değiştirdi.[11] Haçlılar, önceki savaşlarda ağır hasar gören kasabayı yeniden inşa ettiler ve nüfus getirdiler.[12] Selçuklu emiri Aksungur el-Hacib, o yıl Antakya prensi II. Boemondo tarafından saldırıya uğrayan ve ele geçirilen kasabayı ele geçirdi.[13]
Zengi lideri I. İmâdüddin Zengî, 1135 baharında Kafartab'ı ve Antakya topraklarının doğu sınırındaki Atarib, Ma'arretü'n-Nu'man ve Zardana gibi diğer kale şehirlerini fethetti.[14] 1157 yazında, büyük bir deprem Kafartab'ı ve bölgedeki diğer büyük kasabaları neredeyse yok etti ve liderleri Nâsırüddin Tâcüddevle Muhammed dahil olmak üzere Beni Münkız ailesinin çoğunu öldürdü.[15] On yıl sonra şehir, Mısır'ı Haçlılardan korumadaki zaferlerinin bir ödülü olarak Zengi sultanı Nûreddin Mahmud Zengî tarafından Selahaddin Eyyubi'ye verildi.[16] Selahaddin Eyyubi Mısır'a döndü ve Fatımî hükümdarını devirdi, Eyyûbî hanedanını kurdu ve Suriye'yi işgal etti. Güçleri 1176'da Halep'in Zengi kalesine yaklaşırken, onlarla Kafartab dışındaki topraklarını koruyan ve kendisine geri verilmesini talep eden bir ateşkese girdi.[17] 1178/9 yılında Selahaddin Eyyubi, Kafartab dahil Ma'arretü'n-Nu'man yakınlarındaki köyleri Baalbek'i aldığı için[18] Eyyûbî emiri Şemseddin ibn el-Mukaddam'a yönetmesi için verdi.[19] Kafartab, 1202'de Halep'in Eyyûbî emiri az-Zahir Gazi'nin kontrolü altındaydı. 1241'de o zamanlar Banu al-Daya ailesinin bir parçası olan Kafartab, Harezmşahlar tarafından yağmalanmıştır.[20]
Sonraki dönemleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Bahri Memlûk sultanı I. Baybars ile Hospitalier Şövalyeleri arasındaki bir antlaşmada Kafartab, Memlûk topraklarının bir parçası olarak onaylandı.[21] 1281-1282'de Sultan Kalavun ile genel valisi Sungur el-Aşkar arasındaki bir çatışma sırasında, ikincisi Kafartab, Apamea, Antakya ve diğer bölgeler karşılığında Şaizar'ı Kalavun'a bıraktı.[22] Memluk döneminde Kafartab, Halab Mamlaka'ya (Halep Vilayeti) bağlı bir nahiye kasabasıydı,[23] statüsüyle diğer kasabalar gibi yörüngesindeki daha küçük yerleşim yerleri için yerel bir ticaret merkezi olarak hizmet etti.[24]
14. yüzyılın başlarında tarihçi ve Eyyubi emiri Ebü'l-Fidâ, Kafartab'dan "köy gibi küçük, ancak çok az su olan bir kasaba" olduğu şeklinde söz eder. O zamanlar ilçesinin ana şehri olarak hizmet vermiş ve sakinleri çevre bölgelere ihraç ettikleri kil kaplar üretmişlerdir.[5] 1362'de Kafartab, Suriye'ye yayılan bir vebadan sağ kurtulan birkaç yerden biriydi.[25] 17. yüzyılda, Osmanlı yönetimi sırasında Kafartab, Halep Vilayeti'nin bir kazasıydı.[26]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Özel
- ^ Hitti, p. 73.
- ^ Burns, p. 320.
- ^ Boulanger, p. 376.
- ^ Breger, p. 246.
- ^ a b c le Strange, 1890, p. 473.
- ^ Zakkar 1971, p. 50.
- ^ a b Hitti, p. 5.
- ^ Zakkar, p. 85.
- ^ Venning, p. 59.
- ^ Venning, p. 62.
- ^ Venning, p. 76.
- ^ Hitti, pp. 105-106.
- ^ Venning, pp. 89-90.
- ^ Venning, p. 101.
- ^ Hitti, p. 6.
- ^ Ehrenkreutz, pp. 44–45.
- ^ Ehrenkreutz, p. 138.
- ^ Elisséeff, pp. 924–925.
- ^ Lyons 1984, ss. 132-133.
- ^ Tonghini, p. 24.
- ^ Holt, p. 38.
- ^ Northrup, p. 181.
- ^ Ziadeh, p. 14.
- ^ Boğaziçi Üniversitesi Dergisi (1978), Hümaniter Bilimler. Boğaziçi University Journal, 6–9, s. 15
- ^ Ziadeh, p. 62.
- ^ Wilkins, p. 56.
- Genel
- Elisséeff, N. (1984). "Ma'arrat al-Nu'man". Bosworth, C. E.; Donzel, E. van; Lewis, B.; Pellat, Ch. (Ed.). The Encyclopaedia of Islam (İngilizce). E. J. Brill.
- Ehrenkreutz, Andrew S. (1972). Saladin (İngilizce). State University of New York Press. ISBN 9780873950954. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- Holt, Peter Malcolm (1995). E. J. Brill (İngilizce). Brill. ISBN 9789004102460. 13 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- Ibn-Munqidh, Usama (2000). Hitti, Phillip K. (Ed.). An Arab-Syrian Gentleman and Warrior in the Period of the Crusades: Memoirs of Usāmah Ibn-Munqidh (Kitāb Al-Iʻtibār) (İngilizce). Columbia University Press. ISBN 9780231121248. 19 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- Lyons, Malcolm Cameron (1984). Saladin: The Politics of the Holy War (İngilizce). Cambridge University Press. ISBN 0-521-317398.
- Northrup, Linda S. (1998). From Slave to Sultan: The Career of Al-Manṣūr Qalāwūn and the Consolidation of Mamluk Rule in Egypt and Syria (678-689 A.H./1279-1290 A.D.) (İngilizce). Franz Steiner Verlag Stuggart. ISBN 9783515068611. 26 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- Tonghini, Christina (2012). Shayzar I: The Fortification of the Citadel (İngilizce). Brill. ISBN 9789004217676.
- Venning, Timothy (2015). A Chronology of the Crusades (İngilizce). Routledge. ISBN 9781317496434. 9 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- Zakkar, Suhayl (1971). The Emirate of Aleppo: 1004–1094 (İngilizce). Aleppo: Dar al-Amanah. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- Ziadeh, Nicole A. (1953). Urban Life in Syria Under the Early Mamluks (İngilizce). Greenwood Press.
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- History of Kafartab and found mosaics 8 Aralık 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (in Arabic)