İçeriğe atla

Yusra

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Yusra, Carmel Dağı'ndaki kazılarında İngiliz arkeolog Dorothy Garrod ile birlikte çalışan Filistinli bir kadındı.1929 ve 1935 yılları arasında kazı ekibinin önde gelen bir üyesiydi. "Şimdiye kadar bulunan en önemli insan fosillerinden biri" olarak kabul edilen Tabun Mağarası'nda 120.000 yıllık bir Neandertal kafatası olan Tabun 1'i keşfetmesiyle tanınmıştır.[1]

Yusra'nın Dorothy Garrod'la çalıştığı süre zarfından önceki ve sonraki hayatı, hatta tam adı hakkında çok az şey bilinmektedir.

Karmel Dağı ve Tabun 1'in keşfi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yusra'nın, o zamanlar Zorunlu Filistin olan Hayfa bölgesinde bulunan İjzim veya Jaba'dan olduğu varsayılmaktadır.[2] 1929'da İngiliz arkeolog Dorothy Garrod , Carmel Dağı çevresindeki bölgede kazı yapmaya başladı ve o zamanki yaygın uygulamayı takip ederek, işin büyük kısmını yürütmek için bu köylerdeki yerel işçileri işe aldı. Resmi olarak arkeoloji eğitimi almamış olsalar da bu işçiler genellikle onlarca yıllık, bazen nesiller boyu deneyime sahip yetenekli ekskavatörlerdi. Garrod, olağandışı bir şekilde, kazılarında sayıda kadını çalışması için erkeklerden katbekat fazla sayıda kadını işe almayı tercih etti. Mary Kitson Clark, bu kazıların ilk sezonunu ziyaret ettiğinde, sahadaki 'feminist' çalışma etiğine dikkat çekti: Tüm normlarının aksine bu kazı çalışmalarında erkekler küçük işler yapıyor, kadınlar ise kazı ve kayıt gibi vasıflı işleri yapıyordu. Yusra da bu kadınlardan biriydi.[3]

Yusra, 1929'dan 1935'e kadar Carmel Dağı'ndaki kazıları boyunca Garrod ile birlikte kaldı ve Tabun, El Wad, Es Skhul, Shuqba ve Kebara gibi önemli tarih öncesi kazı alanlarında çalıştı. Garrod tarafından istihdam edilen kadınların "en uzmanı" oldu [3] ve ustabaşı olarak atandı. Sık sık Garrod'un öğrencilerinden, önde gelen bir arkeolog ve yazar olarak tanınmış Jacquetta Hawkes ile birlikte çalıştı.[2]

Yusra'nın görevlerinden biri, eleme işlemine gönderilmeden önce eserler için kazılmış toprağı taramaktı. 1932'de Tabun Mağarası'nda çalışırken, parçalanmış ama çoğunlukla tam bir insan kafatasının parçası olduğu ortaya çıkan bir diş buldu.[4] Tabun 1 olarak adlandırılan kafatasının, 120.000 ila 50.000 yıl önce yaşamış dişi, yetişkin bir Neandertal'e ait olduğu saptandı.[1] Tabun 1, "Şimdiye kadar bulunan en önemli insan fosillerinden biri" olarak tanımlanmıştır.

Daha sonraki yaşam ve mirası

[değiştir | kaynağı değiştir]

Yusra, Hawkes ile Garrod'un arkadaş olduğu Newnham College, Cambridge'de eğitim görme arzusunu dile getirmişti, ancak bu isteği gerçekleşmemiştir. Karmel Dağı kazıları sona erdikten sonra ona ne olduğu halen bilinmemektedir; zira 1948 Arap-İsrail Savaşı sırasında Yusra'nın bulunabileceği yerler olarak hem Izjim hem de Jaba yerleşimlerinin depopülize edilmesi, Yusra'yı takip etmeye yönelik girişimleri hayal kırıklığına uğratmıştı.[2][4] Hayatı hakkında bilinen çok az şey, Kitson Clark'ın günlüklerinden, Hawkes'ın anılarından ve Garrod'un 1997'de araştırmacı Pamela Jane Smith tarafından yeniden keşfedimiş olan makalelerinden elde edilmiştir.[5][6]

Yusra, Tabun 1'i keşfetmesi ile bilime kalıcı bir katkı yaptı. Hikâyesi ise "erken dönem arkeolojiye katkısı kabul edilmemiş ve o zamandan beri büyük ölçüde unutulmuş bir kadın örneği" olarak tartışıldı.[2][7][8][9][10]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ a b "Tabun 1". Human Origins Program (İngilizce). Smithsonian National Museum of Natural History. 30 Mart 2016. 7 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 
  2. ^ a b c d "Yusra". TrowelBlazers. 10 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 
  3. ^ a b Hamilton, Sue, (Ed.) (2007). "Pioneers in Palestine: The Women Excavators of El-Wad Cave, 1929". Archaeology and Women: Ancient and Modern issues. Publications of the Institute of Archaeology, University College London (İngilizce). Walnut Creek, CA: Left Coast Press. ss. 76-82. ISBN 9781598742244. 
  4. ^ a b A "Splendid Idiosyncrasy": Prehistory at Cambridge 1915–50. BAR British Series 485 (İngilizce). Oxford: Archaeopress. 2009. s. 85. ISBN 9781407304304. According to Jacquetta Hawkes, Yusra acted as foreman in charge of picking out items before the excavated soil was sieved; over the years, she became expert in recognising bone, fauna, hominid and lithic remains and had spotted a tooth which led to the crushed skull. Hawkes remembered talking to Yusra about coming up to Cambridge. "She had a dream. She was very able indeed. Yusra would obviously have been a Newnham Fellow." The villages of Jeba and Ljsim were destroyed in 1948 and I was unable to trace most members of the Palestinian team. 
  5. ^ "From 'small, dark and alive' to 'cripplingly shy': Dorothy Garrod as the first woman Professor at Cambridge" (İngilizce). Division of Archaeology, University of Cambridge. 12 Nisan 2005. 28 Mayıs 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 
  6. ^ Smith (1997). "Dorothy Garrod in words and pictures". Antiquity. 71 (272): 265-270. doi:10.1017/S0003598X00084891. ISSN 0003-598X. 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2021. 
  7. ^ Newitz (7 Temmuz 2014). "This Incredible Paleontologist Has Been Missing for Decades". io9 (İngilizce). 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 
  8. ^ "Telling a story of three women". Women's Views on News (İngilizce). 19 Aralık 2014. 16 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 
  9. ^ "Event covers history of women". Bradford Telegraph and Argus (İngilizce). 17 Mart 2015. 16 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 
  10. ^ "Discovering More Women in Archaeology". GIRLS CAN! CRATE blog (İngilizce). 25 Ocak 2017. 21 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2018. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yusra&oldid=32671505" sayfasından alınmıştır