Yom Kippur Savaşı sayfasının kaynağını görüntüle

{{Savaş bilgi kutusu
|çatışma               = 1973 Arap-İsrail Savaşı
|parçası               = [[Arap-İsrail savaşları]] ve [[Soğuk Savaş]]
|resim                 = Yom Kippur War Montage.png
|başlık                = '''Sol üstten saat yönünde''':{{düz liste|
* İsrail tankları Süveyş Kanalı'nı geçiyor.
* [[Golan Tepeleri]] üzerinde uçan [[Dassault Mirage 5|Mirage V]] savaş uçağının İsrail [[IAI Nesher|Nesher]] varyantı
* [[Sina Yarımadası]] 'nda dua eden İsrail askeri
* İsrail askerleri yaralı personeli tahliye ediyor
* Sina Yarımadası'ndaki eski bir İsrail konumunda [[Mısır bayrağını]] yükselten Mısır birlikleri
* [[Enver Sedat]] portresi olan Mısır askerleri
}}
|tarih                 = 6 Ekim 1973 - 26 Ekim 1973
|yer                   = [[Sina Yarımadası]], [[Golan Tepeleri]]
|bölge                 = 
|sebep                 = 
|sonuç                 = [[İsrail]]'in askerî zaferi
*[[İsrail]] ve [[Mısır]]'ın politik zaferi
*[[Arap devletleri]]nden [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'ye yönelik [[petrol]] ambargosu
|coğrafi_değişiklikler = 
|savaşan1              = {{bayraksimge|İsrail}} [[İsrail]]<br />'''Destekleyenler:'''<br />{{bayraksimge|ABD}} [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]
|savaşan2              = {{bayraksimge|Mısır|1972}} [[Mısır]]<br />{{bayraksimge|Suriye|1963}} [[Suriye]]<br />'''Destekleyenler:'''<br />{{bayraksimge|SSCB}} [[Sovyetler Birliği]]<br />{{bayraksimge|Doğu Almanya}} [[Doğu Almanya]]<br /> {{bayraksimge|Ürdün}} [[Ürdün]]<br />{{bayraksimge|Irak|1963}} [[Irak]]<br />{{bayraksimge|Suudi Arabistan}} [[Suudi Arabistan]]<br />{{bayraksimge|Libya|1972}} [[Libya]]<br />{{bayraksimge|Fas}} [[Fas]]<br />{{bayraksimge|Kuveyt}} [[Kuveyt]]<br />{{bayraksimge|Cezayir}} [[Cezayir]]<br />{{bayraksimge|Pakistan}} [[Pakistan]]<br />{{bayraksimge|Sudan}} [[Sudan]]<br />{{bayraksimge|Küba}} [[Küba]]<br />{{bayraksimge|Kuzey Kore}} [[Kuzey Kore]]
|savaşan3              = 
|komutan1              = {{bayraksimge|İsrail}} [[Ariel Şaron]]<br />{{bayraksimge|İsrail}} [[Moşe Dayan]]<br />{{bayraksimge|İsrail}} [[David Elazar]]<br />{{bayraksimge|İsrail}} [[İsrael Tal]] <br />{{bayraksimge|İsrail}} [[Şmuel Gonen]] <br />{{bayraksimge|İsrail}} [[Yitzhak Hofi]] <br />{{bayraksimge|İsrail}} [[Binyamin Peled]] <br />{{bayraksimge|İsrail}} [[Haim Bar-Lev]]
|komutan2              = {{bayraksimge|Mısır|1972}} [[Ahmed İsmail Ali]]<br/> {{bayraksimge|Suriye|1963}} [[Hafız Esad]]<br/>{{bayraksimge|Suriye|1963}} [[Mustafa Talas]]<br />{{bayraksimge|Mısır|1972}} [[Saad el-Şazli]]<br/>{{bayraksimge|Suriye|1963}} [[Yusuf Şakkur]]<br />{{bayraksimge|Mısır|1972}} [[Abdül Gani el-Gammasi]]<br/>{{bayraksimge|Suriye|1963}} [[Ali Aslan]]
|komutan3              = 
|güç1                  = [[İsrail]]: 415.000
|güç2                  = [[Mısır]]: 800.000 <br />[[Suriye]]: 150.000<br /> [[Irak]]: 30.000<br /><br>'''Toplam: 980.000'''
|güç3                  = 
|kayıp1                = [[İsrail]]: 800<ref name=sunday>{{Kitap kaynağı| son =The Sunday Times Savaş Muhabirleri | ilk = | yıl = | başlık =Yom Kippur | yayımcı=Kastaş A.Ş. Yay. | yer= | id =  c. 2 s.568
}}</ref> tank, 115<ref name=sunday/> uçak, 2.523<ref name=sunday/> asker
|kayıp2                = [[Mısır]]-[[Suriye]]: 2.000<ref name=sunday/> tank, 450<ref name=sunday/> uçak, 16.000<ref name=sunday/> asker
|kayıp3                = 
|notlar                = 
}}
'''Yom Kippur Savaşı'''{{efn|{{dil-he|מלחמת יום הכיפורים|Milḥemet Yom Hakipurim}}; {{dil|ar|حرب أكتوبر}} ''Ḥarb ʾUktōbar''; ayrıca '''Ramazan Savaşı''' veya '''Ekim Savaşı''' olarak da bilinir.}} olarak isimlendirilen '''1973 Arap–İsrail Savaşı''', 6 ila 25 Ekim 1973 tarihleri arasında [[Mısır]] ve [[Suriye]] liderliğindeki Arap devletlerinin [[İsrail]]'e karşı başlattığı bir savaştı.

Savaş, Yahudi dinî bayramı [[Yom Kippur]]'un kutlandığı tarihlerde ilk defa Mısır'ın sürpriz saldırı hamlesiyle başladı. Savaşın büyük bir bölümü, 1967'de İsrail tarafından işgal edilmiş [[Sina Yarımadası]] ve [[Golan Tepeleri]]'nde gerçekleşti. Mısır'ın savaştaki ilk amacı, [[Süveyş Kanalı]]'nın doğu yakasında bir dayanak elde etmek ve ardından bu kazanımları İsrail işgali altındaki Sina Yarımadası'nın geri kalanının geri dönüşünü müzakere etmek için kullanmaktı. Düşmanlıkların patlak vermesinin ardından, hem [[Amerika Birleşik Devletleri]] hem de [[Sovyetler Birliği]], savaş sırasında kendi müttefiklerine büyük ikmal çabaları başlattı ve bu, iki [[nükleer silah]]lı süper-güç arasında yakın bir çatışmaya yol açtı.

Savaş, Arap koalisyonunun Süveyş Kanalı'nı başarılı bir şekilde geçmesiyle devam etti; Mısır kuvvetleri İsrail'le olan ateşkes hatlarını aştı ve neredeyse çatışmasız bir şekilde Sina Yarımadası'na ilerledi. Ancak İsrail üç gün sonra silahlı kuvvetlerinin çoğunu seferber etti ve Mısır saldırısını durdurarak askerî bir çıkmaza yol açtı. Suriyeliler, Golan Tepeleri'ne yönelik saldırılarını Mısır saldırısıyla aynı zamana denk gelecek şekilde koordine etti ve başlangıçta İsrail'in elindeki topraklarda tehdit edici kazanımlar elde etti. Üç gün süren yoğun çatışmalardan sonra İsrail güçleri Suriyelileri savaş öncesi ateşkes hatlarına geri iteledi. İsrail ordusu daha sonra Suriye'nin ana sınırları içerisine dört günlük bir karşı saldırı başlattı. Bir hafta içinde, İsrail topçuları Suriye'nin başkenti [[Şam]]'ın kenar mahallelerini bombalamaya başladı.

Mısır cumhurbaşkanı [[Enver Sedat]], Arap koalisyonunun bozulan bütünlüğü konusunda endişeler yaşadı. Sedat, Sina Yarımadası'nın derinliklerindeki iki stratejik dağ geçidini ele geçirmenin, İsrail ile savaş sonrası müzakereler sırasında Arap pozisyonunu daha da güçlendireceğine inanıyordu ve ardından Mısır kuvvetlerine İsrail'e karşı yeni bir saldırı başlatmasını emretti, ancak bu da İsrail tarafından çok geçmeden geri püskürtüldü. İsrail kuvvetleri daha sonra Mısır'a karşı saldırıya geçti, Süveyş Kanalı'nı geçerek Mısır'a girdi ve her iki tarafta da büyük kayıplara neden olan ve bir haftadan fazla süren şiddetli çatışmalarda yavaş yavaş Süveyş Kanalı'na doğru ilerlemeye başladı.

== Savaş öncesi siyasî durum ==
[[1967 Arap-İsrail Savaşı]]'ndan sonra ümitlerini [[Birleşmiş Milletler|BM]] toplantılarına ve [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]–[[Sovyetler Birliği|Sovyet]] görüşmelerine bağlamış olan [[Araplar]], sorunun sürüncemede kaldığını anlamışlar ve ümitsizliğe düşmüşlerdir. Ancak ümitlerini dış faktörlerden bağımsız olarak düzeltebilecekleri konusundaki inançlarında artış olmuştur.

Bu gelişmeler ve geçmişte yapılan hatalar, işgâl edilen [[Araplar (halk)|Arap]] topraklarının kurtarılması için tek yolun, topyekûn mücadele olduğu görüşünde birleşmelerine yol açmıştır. Başta [[Mısır]], [[Suriye]] ve [[Ürdün]] olmak üzere Araplar bu düşünce altında askerî hazırlıklarını artırmaya başladılar. Diğer [[Arap ülkeleri]] de ekonomik açıdan bu ülkelere destek olmaktadır.

== Askerî Hazırlıklar ==
[[Altı Gün Savaşı|1967]]'deki savaştan yenilerek ve toprak kaybederek çıkan [[Mısır]], [[Ürdün]] ve [[Suriye]] savaştan sonra aldıkları silah ve gereçler ile ordularını yeniden donattılar ve teşkilatlandırdılar. [[İsrail]] de aynı dönem içinde, [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]] ve [[Fransa]]'dan aldığı modern silah ve teçhizat yanında bunların bir kısmını kendi imkânlarıyla imalata başladı.

Mısır, kanalı geçme güçlükleri sebebiyle sulardan geçme eğitimlerine ağırlık veriyordu. İsrail ise, kanalın hemen doğusunda 1967 yılından beri güçlendirdiği "BAR-LEV Hattı" ile bu kesimde oyalama muharebeleriyle gereken zamanı kazanacağını ve bu süre içinde [[Suriye]]-[[Lübnan]] kesimindeki Arap ordularına taarruz ederek, bunları süratle savaş dışı bırakacağını ümit ediyordu. Mısır ile Suriye arasındaki uzaklığın 300&nbsp;km oluşu ve Mısır-İsrail arasında, kanal ile çölün bulunuşu İsrail'e iç hat manevrasını uygulama olanağını veriyordu. İsrail; [[Golan Tepeleri]], [[Ürdün Nehri]] batı yakası, [[Gazze Şeridi]] ve [[Şarm el-Şeyh]] üzerindeki isteklerinden ödün vermiyordu. Bunun üzerine barış çabalarından ümidini kesen Mısır Devlet Başkanı [[Enver Sedat]] ile Suriye Devlet Başkanı [[Hafız Esad]], 1 Nisan 1973'te buluşarak İsrail'e karşı uygulanacak askerî harekâtın planları hakkında görüş birliği sağladılar.

Mısır ve Suriye savaş hazırlıklarını gizleyebilmek için, 1973 sonbahar tatbikatlarının çapını büyük tuttular ve tatbikat maskesi altında birliklerin yığınaklarını tamamladılar, seferberlik ilân etmeden ihtiyatları silah altına aldılar.

Mısır ve Suriye'de bulunan [[Sovyetler Birliği|Sovyet]] askerî görevlilerinin ve ailelerinin havayolu ile tahliyesinden şüphelenen İsrail, 6 Ekim 1973 saat 03.00'de [[İsrail Silahlı Kuvvetleri]]'ni alarma geçirdi.

== Güç dengesi ve harekâtın ilerleyişi ==
[[Dosya:T62-valley of tears.jpg|küçükresim|upright=0.91|[[Golan Tepeleri]]nin ''Gözyaşı vadisi'' denilen noktada imha edilmiş Suriye Kara Kuvvetleri'ne ait [[T-62]] tankı.]]

6 Ekim 1973'te, Kara Kuvvetleri personel mevcudu, Mısır'ın 325.000, Suriye'nin 112.000 olmak üzere 473.000 iken; İsrail'in savaş mevcudu 105.000 idi. Ancak, İsrail etkin seferberlik sistemiyle 48-72 saat zarfında personel mevcudunu 300.000'e çıkardı.

Bu savaş, hukuken Mısır, Suriye ve İsrail arasında cereyan etti. Lübnan ve Ürdün savaşa hukuken katılmaktan kaçındılar. Ancak bu savaşta tüm Arap ülkeleri tam bir dayanışma içinde Mısır ve Suriye'ye malî, siyasi ve askerî yardımda bulundular.

Mısır ve Suriye orduları, İsraillilerin en büyük bayramını kutladığı gün ([[Yom Kippur]]), yani 6 Ekim 1973 günü saat 14.00'de taarruza Suriye Cephesi'ndeki taarruzları [[Golan Tepeleri|Golan]] mevzî derinliklerinde durduran ve iç hat harekâtı yapan İsrail, önceliği Suriye Cephesi'ne verdi ve 9 Ekim sabahı Golan Cephesi'nde 11 [[tugay]] toplayarak karşı taarruza geçti. 22 Ekim 1973'te İsrail, [[Hermon Dağı]]'nın en hakim yeri olan 2201 rakımlı tepe bölgesini ele geçirdi ve Suriye topraklarında 20&nbsp;km derinlik, 40&nbsp;km genişlikteki araziyi işgal etti.

[[Sina]] Cephesi'nde kanalı geçmeye muvaffak olan Mısır 1. ve 2. orduları, BAR-LEV savunma hattını ele geçirdiler ve kanalın 10–15&nbsp;km kadar doğusuna ilerlediler. 14 Ekim günü 5 piyade [[tümen]]i, 1 mekanize tümen ve dört zırhlı tugay (70.000 personel, 700 tank) ile İsrail'in ikinci savunma mevzilerine taarruza geçtiler. Ancak, Suriye Cephesi'nde durumu lehine çevirmeye başaran ve 4 zırhlı tugayını Sina Cephesi'ne kaydıran İsrail, kısa sürede bu cephede de durum üstünlüğü sağlamaya muvaffak oldu. 16 Ekim 1973'te Sina Cephesi'nde genel karşı taarruza geçen İsrail, 18/19 Ekim gecesi [[Süveyş Kanalı]] batısına 2 tugay kadar kuvveti geçirmeyi başardı. Mısır, İsrail taarruzlarını [[İsmailiye]]-[[Kahire]] yolunun 5&nbsp;km kadar doğusunda durdurabildi.

[[Birleşmiş Milletler|BM]]'nin 22 Ekim ve 24 Ekim tarihli ateşkes kararlarına uymayan İsrail, 26 Ekim günü Barış Gücü'nün gelmesiyle ateşkese uydu. Bunda [[Sovyetler Birliği|SSCB]]'nin bölgeye tek taraflı kuvvet gönderme kararlılığı da etkili oldu. Ateşkes kararı yürürlüğe girdiğinde, Mısır 3. ordusuna mensup 20.000 kişi ile 200 tanktan müteşekkil birliklerinin anavatanları ile bağlantısı kesilmiş bulunuyordu.

Bu savaş sonunda Mısır 500, Suriye 500, Irak 120 tank, İsrail ise 600 tank kaybetmiştir. Savaş sırasında Mısır-Suriye kuvvetleri 8500, İsrail ise 6000 kayıp verdi.

Yom Kippur Savaşı, İsrail'i; askeri, diplomatik ve ekonomik alanlarda [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'ye eskisinden daha bağımlı kıldı. Savaşın hemen ardından başlayan, başını [[Suudi Arabistan]]'ın çektiği ve İsrail'i destekleyen ülkeleri hedef alan [[petrol]] ambargosu Mart 1974'e kadar sürdü. Ambargo sonucu petrol fiyatları yükselirken, dünya çapında benzin sıkıntısı ortaya çıktı.

== Arap-İsrail Savaşlarının Sonuçları ==
Kökü tarihin derinliklerine inen ve yaklaşık 3500 yıllık bir geçmişe sahip bulunan [[Arap-İsrail Sorunu]]; 1850 yıllık bir aradan sonra, 1917 yılından itibaren tekrar başlamış ve 1948 yılında [[İsrail]] Devleti'nin kurulmasıyla şiddetlenmiştir.

Taraflar amaçlarını gerçekleştirmek için Millî Güç Unsurları'nı her alanda ve fırsatta kullanmışlarsa da; bu konuda verilen 4 savaş bile kesin sonuç almalarına yetmemiştir. Keza Mısır'ın [[Amerika Birleşik Devletleri|ABD]]'nin yanında yer alması ve [[Camp David Anlaşması]] dahi soruna kesin ve kalıcı çözüm getirememiştir.

Sorunun halihazır ve gelecekteki muhtemel gelişmesi ve objektif bir değerlendirme yapabilmek için; tekrar amaç kavramına bakmakta yarar görülmektedir.

İsrail için amaç gerçekleştirilmiş olup, tespit edilen amaç doğrultusunda İsrail Devleti kurulmuş, bekası için gerekli şartlar önemli ölçüde sağlanmıştır.

Araplar ise; başlangıçta tespit edilen amaçları gerçekleştirememişlerdir. Diğer bir ifade ile İsrail Devleti'nin kurulmasını engelleyememişler ve bekasının devamlılığını sağlayan şartları ortadan kaldıramamışlardır.

== Kaynakça ==
{{not listesi}}
{{kaynakça}}

{{Filistin-İsrail sorunu}}
{{Arap-İsrail Savaşları}}

{{Otorite kontrolü}}

[[Kategori:1973 Arap-İsrail Savaşı| ]]
[[Kategori:Soğuk Savaş çatışmaları]]