Yoksul siyahilere yardım komitesi

Yoksul siyahilere yardım komitesi (İngilizce: Committee for the Relief of the Black Poor) 1786 yılında Londra'da kurulan bir yardım derneğiydi. İngiltere'ye gelmek durumunda kalmış olan siyahi mültecilerin sorunlarıyla ilgilenmiş, bu kişilerin gönderilmesi için Sierra Leone Kolonisi ve Protektorasının kurulmasına ön ayak olmuşlardır. İngiltere'de köleliğin 1833 yılında kağıt üzerinde de olsa kaldırılması kararının alınmasında etkisi olan kurumlardandır.

Tarihçe

18. yüzyılda özellikle Londra'da ikamet eden siyahilere Black poor denilmekteydi. Bu kişiler genellikle Atlas Okyanusu'ndaki köle ticareti sonrasında köle olmuş veya malî borçlar yüzünden senetli köle durumuna düşmüş kişilerdi. Köle olarak tutuldukları yerlerden kaçarak Londra'ya sığınıyordu. Kölelerin varlığına dair en önemli şikayetlerin başında 1596 yılında Kraliçe I. Elizabeth'in bizzat şikayet edişi gelir. Yoksul siyahiler genellikle East End mahallelerinde, Covent Garden pazarı civarında ve Marylebone'da yaşamaktaydı. Siyahi Britanyalılar el emeği gerektiren işçilerde işçi sınıfının içine karışmış olsa da ustalık gerektiren işleri yapmalarına loncalar engel oluyordu. Kraliyet Donanmasında ve ticaret gemilerinde siyahiler görev yapabilmekteydi. Ancak kölelik yanlıları şehirdeki suçun asıl nedeni olarak bu topluluğu göstermekteydi. Bazı köle sahipleri siyahilerin beyaz kadınlarla evlenmesine karşı çıkmaktaydı.

Amerikan Bağımsızlık Savaşı'nı takip eden dönemde Londra'daki siyahi sayısında gözle görülür bir artış yaşandı. Britanya Krallığının yaptığı çağrıya uyup özgürlük vaadiyle Britanya saflarında savaşan siyahiler savaşın sonrasında İngilizler tarafından Nova Scotia'ya taşınsa da bir kısmı Londra'ya ulaşabilmiştir. Bu dönemde kentte bulunan siyahilerin yaklaşık olarak yarısının Amerikan'dan gelen siyahiler olduğu düşünülmektedir. 1786 yılına gelindiğinde yüzlerce yoksul siyahi ihmal edilebilir bir devlet yardımı almaktaydı.

Kentteki yoksul siyahilere yiyecek ve giyecek yardımları çeşitli işletmeler eliyle gerçekleştirilmiş, bu kapsamda özellikle varlıklı çevrelerden bağışlar toplanmıştır. Daha önce Kraliyet Donanması'nda görev yapmış olanlara yine denizcilik alanında iş bulunmaya çalışılsa da İngiltere genelindeki yoğun işsizlik ve ekonomik kriz döneminde bu da sınırlı oranda başarılı olmuştur. Dolayısıyla yardım örgütleyen çevrelerde siyahilerin özgürce çalışabilecekleri, aç kalmayacakları bölgelere gönderilmesi gündeme gelmiştir. İlk olarak yeni kurulmakta olan Sierra Leone Kolonisi ve Protektorası akla gelmiş ve bu yönde hazırlıklara başlanmıştır.

Sierra Leone

Tamamen gönüllüğe dayanan bu seyahat öncesinde kişilere Britanya vatandaşı haklarını kaybetmediği ve Britanya Ordusu'nun koruması olduğu belirtilen bir belge veriliyordu. 1786 yılı Kasım ayıyla beraber Komite tarafından 700 siyahi yoksulu Afrika'ya götürmek için gemiler hazırlanmıştır. Ancak kaydedilen kişilerden sadece 441 tanesi gemilere bindiğinde eksik kalan yerlerin doldurulması için zorla yakalayıp gönderilme yolu seçilmiş, bu da Olaudah Equiano ve Ottobah Cugoano gibi kentteki tanınır siyahi kanaat önderleri tarafından eleştirilmiştir.

Ocak 1787'de Atlantic ve Belisarius gemileri Portsmouth'dan yola çıksa da fırtına yüzünden Plymouth'a dönmek zorunda kalmış, bu dönemde 50 yolcusunu kaybetmiştir. Plymouth'da 24 yolcu gemiden indirilmiş, 23 kişi de kaçmıştır. Nisan 1787'de yeniden yola çıkıldıktan sonra 15 Mayıs 1787'de Granville Town'a varılmıştır. Yolculuğun son etabında da 96 yolcu hayatını kaybetmiştir. Eylül ayında gemiler bölgeden ayrıldığında geride 276 kişi kalmıştır; 212 siyahi erkek, 30 siyahi kadın, 5 beyaz erkek ve 29 beyaz kadın. Yerleşimciler Britanya Ordusu tarafından zorla topraklarından edilmiş olan yerlilerin saldırılarına maruz kalır. Yoğun saldırı alan kentte 64 kişi hayatta kalır; 39 siyahi erkek, 19 siyahi kadın ve 6 beyaz kadın. Bugün bölgedeki Kreol kültürünün bir parçasını bu yerleşimciler oluştursa da yoksul siyahilerin Afrika'ya yönlendirilmesi planı başarısız olmuş, Kanada'daki Nova Scotia yerleşimi yeniden gündeme gelmiştir.