Yetmiş dört (gemi)
Yetmiş dört, nominal olarak 74 silah taşıyan iki katlı bir hat gemisiydi. 1740'larda Fransız donanması tarafından geliştirildi ve daha sonra üçüncü sınıf olarak sınıflandırılarak Kraliyet Donanması'nın envanterine girdi. İngilizlerden sonra İspanyol, Hollanda, Danimarka ve Rus donanmaların envanterine girdi. Gemi; tasarım, ateş gücü ve yelken nitelikleri açısından iyi bir dengeye sahipti, ancak daha da önemlisi, gemi 1820'lerden itibaren geliştirilen daha fazla silah taşıyan ve daha büyük gemilere ve 19. yüzyılın sonlarında geliştirilen demir zırhlı savaş gemisine kadar gemi yapımında bir ideal form olarak kabul edildi.
Farklı donanmalarda bulunan Yetmiş dörtler arasında büyük farklılıklar vardı. 1750–1790 döneminde, gemiler 2.000 ila 3.000 ton arasında farklılık gösterebiliyordu. Silah taşıma kapasitesi ve topların menzilleri de değişebiliyordu.[1]
Yetmiş dördün ilk tasarımları
[değiştir | kaynağı değiştir]
İlk 74 silahlı gemiler, Fransızlar tarafından, XV. Louis'in hükümdarlığının ilk yıllarında Fransız donanmasını yeniden inşa ederken inşa edildi. Yeni gemi tipi, alt top güvertesinde en büyük silah türünü taşıyacak kadar büyük, iki katlı çok büyük bir gemiydi, daha önce sadece üç katlıların yaptığı bir şeydi. Bu harika ateş gücü, hem daha uzun üç katlı hem de daha kısa olan eski stil 70 top iki katlılara kıyasla çok iyi yelken nitelikleriyle birleştirildi ve 74'ü ikisinin mükemmel kombinasyonu haline getirdi. 74'ün bir dezavantajı, eski tip iki katlı arabaya kıyasla inşa etmenin nispeten pahalı olmasıydı.
Yetmiş dördün güvertesinde 28, üst güvertesinde 28-30 ve en üstte ise 14-18 arasında top bulunuyordu.[2] Mürettebat büyüklüğü tasarıma, koşullara ve milliyete bağlı olarak yaklaşık 500 ila 750 askerdi. İngiliz gemileri diğer donanmalardan daha küçük mürettebata sahipti. Fransızların "grand modèle" ve "petite modèle" olarak adlandırdıkları irili ufaklı yetmiş dörtleri vardı, bir "grand modèle" 182 fit'e kadar çıkabilirdi.[3]
Günün yapım teknikleri göz önüne alındığında, yetmiş dört yapılabileceklerin sınırıydı. Tahtadan yapılan bu kadar uzun gövdelerin zamanla esneme ve sarkma durumu vardı. Artırılmış bakım, bunu bir dereceye kadar ortadan kaldırabilir, ancak bu elbette maliyetliydi. Yetmiş dört tanıtıldıktan sonra az sayıda inşa edilen farklı tipteki gemi yetmiş dört kadar etkili olabildi.
Kraliyet Donanmasında yetmiş dörtler
[değiştir | kaynağı değiştir]Kraliyet Donanması, Avusturya Veraset Savaşı sırasında ve Yedi Yıl Savaşları sırasında bir dizi Fransız yetmiş dört gemisini ele geçirdi ve 70 topluk küçük gemileriyle karşılaştırıldığında onlardan çok etkilendi. Sonuç olarak, diğer donanmaların çoğunda olduğu gibi, yaklaşık 1760'tan itibaren çok sayıda yetmiş dört gemisini inşa etmeye başladı. Hollanda ve İskandinav deniz kuvvetleri gibi sığ sular için gemi inşa eden deniz kuvvetleri, en azından erken dönemde boyutu ve su çekimi nedeniyle 74 silahlı gemiden belirli bir dereceye kadar kaçınma eğilimindeydiler, bunun yerine daha küçük iki katlı gemileri tercih ettiler. Öyle bile olsa, yetmiş dört, 1800 civarında tüm Avrupa donanmalarında standart bir özellikti. Birleşik Devletler Donanması'na yalnızca bir avuç 74 silahlı gemi görevlendirildi.
Tip, Napolyon Savaşları'ndan sonra, geliştirilmiş yapım teknikleri, gövde sertliğinden ödün vermeden 84 ve hatta 90 silahtan daha büyük iki katlı inşa etmeyi mümkün kıldığında, kullanılmaz hale geldi.
Son yetmiş dört, Fransız Trafalgar gazisi Duguay-Trouin, 1949'da batırıldı. Geminin kıç kısmı Greenwich Ulusal Denizcilik Müzesi'nde sergileniyor.