Yaşlanma karşıtı hareket

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Makale serilerinden
Kökeni ve Tarihi
Akımlar
Siyasi ideolojiler
Organizasyonlar

Yaşlanma karşıtı hareket, yaşlanma durumunu ortadan kaldırarak, tersine çevirmeye veya etkilerini azaltmaya adanmış toplumsal bir harekettir.[1][2] Hareketin önemli bir kısmı hayatın uzatılması için yapılması gerekenlerin olasılıkları üzerinedir fakat aynı zamanda yaşlanmanın etkilerini geciktirmek veya ortadan kaldırmak yerine iyileştiren plastik cerrahi teknikleri ile ilgisi bulunmaktadır.[3]

Bu hareketin farklı yaklaşımlara sahip pek çok bilim insanı bulunmaktadır. Yaşlanma karşıtı hareketin aralarından en popüler öncülerinin ikisi arasında, insanlığın yaşlanmayı teknolojinin ilerlemesi yoluyla tamamen yenebileceğini ve çok uzun ömüre ulaşmamızı sağladığını söyleyen Ray Kurzweil [4] ve insanın yaşlanmayı engellediğini söyleyen Aubrey de Gray yer almaktadır. İnsan bedeni çok kompleks bir makinedir ve bu nedenle süresiz bir biçimdee onarılabilir.[5] Diğer bilim insanları ve harekete önemli katkılarda bulunanlar arasında moleküler biyologlar, genetikçiler ve Gary Ruvkun, Cynthia Kenyon ve Arthur D. Levinson gibi biyomedikal gerontologlar bulunmaktadır. Ancak 2003 yılında gerontoloji camiasındaki isimler, araştırmalarını hareketin sözdebilim olarak algılanmasından uzak tutmaya çalışmıştır.[6]

Yaşlanma karşıtı ilaçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaşlanma karşıtı tıp, başlangıçta kendileri için tedavi arayan hekimlerin Dr. Robert M. Goldman ve Ronald Klatz tarafından kurulan Amerikan Yaşlanma Karşıtı Tıp Akademisi (A4M) gibi kuruluşlar tarafından bu konuda eğitim ve sertifika almalarıyla birlikte yeni gelişen ve hızla büyüyen bir tıbbi uzmanlık alanı haline gelmiştir.[1]

İnsan büyüme hormonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaşlanma karşıtı tıbbın merkezinde insan büyüme hormonunun uygulamaları temel olarak yer almaktadır.[7] Klinik çalışmalar, büyüme hormonu eksikliği olan yetişkinlere yönelik düşük doz büyüme hormonu tedavisi ile kas kütlesini artırarak, yağ kütlesini azaltarak ve kemik yoğunluğunu ve kas gücünü artırarak vücut kompozisyonunu değiştirdiğini göstermiştir. Aynı zamanda kardiyovasküler parametreleri de iyileştirir ve önemli yan etkiler olmaksızın yaşam kalitesini etkiler.[8][9][10] Bununla birlikte, uygun kurallara uyulmadığı takdirde enjekte edilebilir formda kullanıldığında potansiyel olarak tehlikeli yan etkilere sahip olduğu da söylenmektedir. Sağlıklı yaşlanan hastalarda kullanımı onaylanmamıştır, ancak zaman zaman hormonun salgılanmasının azalmasına neden olduğu varsayılan bir yaralanma, organik durum veya yetişkin büyüme hormonu eksikliği teşhisi yoluyla bu kısıtlama atlatılmaktadır.[11][12]

Menopoz hormonu ilaçları[değiştir | kaynağı değiştir]

Östrojen ve progestin gibi diğer hormonların uygulanması Robert A. Wilson'ın 1966 tarihli Feminine Forever adlı kitabıyla popüler hale gelmiştir.[13] Ancak östrojen kullanımının artmasının kanser riskinin artmasıyla ilişkili olduğu gösterilmiştir.[14] Daha sonra, 2002 yılında, östrojenin menopoz sonrası kadınlar üzerindeki uzun vadeli etkileri üzerine yapılan araştırma, Kadın Sağlığı Girişimi, ciddi yan etkileri olduğuna dair kanıtlar üretmiştir.[15] Hormonları yazan doktorlar artık ilaçları düşük dozlarda reçete edebilmektedir. Hormon yerine koyma tedavisinin uzun vadeli etkilerine ilişkin araştırmalar devam etmektedir. 2017 Cochrane sistematik incelemesi, uzun süreli kullanımın kemik kırıkları veya menopoz sonrası kemik erimesi riskini azaltabileceği, fakat inme, kalp krizi, endometriyal kanser ve meme kanseri riskini artırabileceği sonucuna ulaşmıştır.[16] Hormon tedavisi genellikle sadece kemik erimesi riski yüksek olan menopoz sonrası kadınlar için hormonal olmayan tedavilerin uygun olmadığı durumlarda önerilmektedir.[16] Hormon tedavisi, kardiyovasküler hastalık, demans tedavisi veya menopoz sonrası kadınlarda bilişsel gerilemeyi önlemek için uygun değildir veya tavsiye edilmez.[16] Uzun süreli hormonal tedavinin 50 yaşın altındaki kadınlar için riskleri belirlenmemiştir.[16]

Bilimsel yaklaşımlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Biyogerontoloji, aynı ilgi alanına sahip olan ancak gerontolojinin bir dalı olarak daha muhafazakar bir yaklaşım benimseyen bilimsel bir daldır.[17] Kalori kısıtlaması yöntemi, kalorilerin azaltılmasına ve gerekli besin maddelerinin doğru birer miktarda alınmasına odaklanarak yaşlanma karşıtı tekniklerde ortaya çıkan bir fenomendir.[18]

Kalori kısıtlaması[değiştir | kaynağı değiştir]

Kalori kısıtlaması, insanlarda uzun ömürlülüğü artırmak ve yaşa bağlı hastalıkları azaltmak için daha az kalori alımına odaklanan bir diyet kısıtlamasını ifade eder. Kalori kısıtlaması, yaşlanma hızını düzenlemeye yardımcı olan ve bir bireyin veya hayvanın gençliğini artıran düşük kalori alımını sürdürür.[19] Düşük kalori alımı ile uzun yaşam beklentisi için düşük vücut kitle indeksini (BMI) ve nispeten yüksek plazma dehidroepiandrosteronunu destekleyen negatif enerji dengesiyle doğrudan ilgilidir.[20] Kalori kısıtlaması, hamile kadınlar ve diyabet gibi önceden mevcut tıbbi sorunları olan kişiler tarafından yaygın olarak uygulanmaktadır. Doğru miktarda kalori kısıtlaması hamile kadınların olumlu kilo alımına ulaşmasına yardımcı olabilirken, kalori alımında önemli bir düşüş yavrularda uzun vadeli etkilere yol açan hipotalamusun değişmesine sebep olabilmektedir.[21] Diyabet hastalarında orta derecede yapılan kalori kısıtlaması ile obez bireylerde ve tip 2 diyabette insülin duyarlılığını arttırır ve hepatik yağ miktarını azaltır.[22] Yaşlı hayvanlarda uzun süreli kalori kısıtlaması, genç gruplarınkine benzer kök hücre işlevi ile sonuçlanmaktadır. Aktif kök hücre işlevi, yaşlı bireylerde genç bireylere kıyasla daha yavaş olan hasarlı iskelet kası dokusunun daha iyi iyileşmesine yardımcı olmaktadır.[23] Amerika Birleşik Devletleri'ndeki kalori kısıtlaması, kadınların yaşamları boyunca erkeklere göre %25 daha az kalori tüketme eğilimi göstermesi sebebiyle, kadınlarda erkeklere kıyasla daha uzun bir yaşam süresi göstermiştir.[24] İnsanlardaki yaşlanma karşıtı hareket için var olan istatistiksel kalori kısıtlaması analizleri, kalori kısıtlaması ile bağlantılı olarak uzayan ömrü ispat etmek konusunda henüz yetersiz kalmaktadır.

Kitle hareketi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaşlı insanların önemli bir bölümü, alternatif tıbbı örnek alarak, yaşlanma kaynaklı olaylara ve tehlikelere karşı yardım vadeden bitkisel takviyeleri ve diğer gıdaları alıp kullanmaktadır. Bununla birlikte, bu tür birçok ürün denetimden yoksundur ve ciddi sağlık risklerine yol açabilmektedir.[25]

Karşılama[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaşlanma karşıtı araştırmalar ve geliştirmelerin geleceği konusunda en az iki karşıt görüş bulunmaktadır. Bir grup, savunucuları tarafından aşırı iyimser tahminlerle yaşam süresinin uzatılmasına ilişkin olarak çok fazla abartılı söylem kullanıldığını belirtmektedir. Ayrıca önemli bir atılım yapıldığına veya ufukta göründüğüne dair çok az kanıt olduğunu ileri sürmektedirler.[26] Bazıları bunun büyük ölçüde mevcut fon eksikliğinden veya konuya olan ilgiden kaynaklandığını belirtilmektedir.[27] Sık kullanılan takviyeler ve hormon tedavileri üzerine 2006 yılında Cleveland Clinic Journal of Medicine'da yayınlanan bir araştırma, hiçbirinin ömrü uzatmada etkili olmadıklarını göstermiştir.[28] Bir başka grup ise, model hayvanlarda gençleşme ve yaşam süresinin uzatılması konusundaki son bilimsel başarıların doğrulanamadığını ve ihmal edilebilir yaşlanmaya sahip ileri yaştaki insanlar da dahil olmak üzere çeşitli türlerin keşfinin, daha genç insanlar için ihmal edilebilir yaşlanmayı iptal etme, yaşlanmayı tersine çevirme ya da en azından önemli ölçüde geciktirme umudu verdiğini belirtmektedir.[29]

Her ne kadar bilim insanlarının bir kısmı yaşlanmayı iyileştirmenin imkansız olduğunu belirtse de, hem yaşamı uzatanların önümüzdeki birkaç on yıl içinde ya da en azından 22. yüzyılın başından önce ilk, belki biraz kaba tedavileri tasarladıkları zaman dilimi hem de yaşlanmayı iyileştirmenin arzu edilir olup olmadığı konusunda bazı özeleştiriler bulunmaktadır. İnsan ömrünün süresinin uzatılması düşüncesine yönelik yaygın eleştiriler, bunun dünyanın daha fazla nüfuslu olmasına yol açacağı korkusu ie birleşmektedir. Bununla birlikte de Gray, menopozun da erteleneceğinden kadınların çocuk sahibi olmak için daha uzun süre bekleyebileceğini ve dolayısıyla büyüme oranının aslında düşeceğini söyleyerek buna karşı çıkıyor. Ayrıca yavaş yavaş artan nüfus, uzay kolonileri gibi yaşanacak yeni yerler bulmak için yüzyıllarca zaman alacaktır.[30]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ a b Mykytyn, Courtney Everts (February 2006). "Anti-aging medicine: A patient/practitioner movement to redefine aging". Social Science & Medicine. 62 (3): 643-653. doi:10.1016/j.socscimed.2005.06.021. ISSN 0277-9536. PMID 16040177. 
  2. ^ Vincent, John (2013). "The Anti-Aging Movement". Pinxten, Wim (Ed.). Ethics, Health Policy and (Anti-) Aging: Mixed Blessings. Springer Netherlands. s. 30. ISBN 978-94-007-3870-6. There have been a number of social movements associated with the reappraisal of age-based social categories in the last thirty years. Two such developments are the focus of this chapter. They are the Third Age movement and the Anti-aging movement. These movements present contrasting perspectives on the culturally devalued status of old age; the former seeks to celebrate old age, the latter to eliminate it.  r eksik |soyadı1= (yardım)
  3. ^ Landman, Beth (12 Aralık 2016). "The Future of Forever Young: 12 of the Latest Anti-Aging Treatments You Can Now Try". The Hollywood Reporter. 28 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2016. 
  4. ^ Hamilton, Craig. "Chasing Immortality—The Technology of Eternal Life". EnlightenNext. 6 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2012. 
  5. ^ "Who is Aubrey de Grey?". Singularity Symposium. 2 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Maybe it is because of his background in computer science that Dr. de Grey perceives the human body as a very complicated machine. Therefore, he argues that aging is primarily an engineering problem. Thus once we grasp all the finer details of our biological structure then the problem of aging becomes one of maintenance and just like today we are capable to maintain vintage cars or airplanes indefinitely he believes that eventually we'll be able to do so with our bodies. 
  6. ^ Binstock, Robert (2003). "The War on "Anti-Aging Medicine"". The Gerontologist. 43 (1): 4-14. doi:10.1093/geront/43.1.4. PMID 12604740. Leading members of the gerontological community have recently launched a war on anti-aging medicine, seeking to discredit what they judge to be fraudulent and harmful products and therapies, and to distinguish their research from what they regard as the pseudoscience of the anti-aging movement. 
  7. ^ Ronald Klatz, Grow Young with HGH: The Amazing Medically Proven Plan to Reverse Aging Harper Paperbacks (May 8, 1998), trade paperback, 400 pages 0-06-098434-1 978-0060984342
  8. ^ "Treatment of adult growth hormone deficiency: who, why and how? A review". Acta Clinica Belgica. 65 (1): 13-22. 2010. doi:10.1179/acb.2010.002. PMID 20373593. 
  9. ^ "Body composition and quality of life in adults with growth hormone deficiency; effects of low-dose growth hormone replacement". Clinical Endocrinology. 54 (6): 709-17. June 2001. doi:10.1046/j.1365-2265.2001.01275.x. PMID 11422104. 
  10. ^ "Growth hormone - hormone replacement for the somatopause?". Hormone Research. 53 (Suppl 3): 37-41. 2000. doi:10.1159/000023531. PMID 10971102. 
  11. ^ "Selling The Promise Of Youth" 14 Mart 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. cover story Business Week March 20, 2006
  12. ^ Wilson, Duff (15 Nisan 2007). "Aging: Disease or Business Opportunity?". The New York Times. 13 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2022. 
  13. ^ Robert A. Wilson, Feminine Forever, M. Evans and Company, Inc. (June 15, 1968), hardcover, 0-87131-049-X 978-0871310491
  14. ^ H Jick; A M Walker; K J Rothman (March 1980). "The epidemic of endometrial cancer: a commentary". American Journal of Public Health. 70 (3): 264-267. doi:10.2105/AJPH.70.3.264. PMC 1619376 $2. PMID 7356090. 
  15. ^ "Findings from the WHI Postmenopausal Hormone Therapy Trials". Women's Health Initiative. National Heart, Lung, and Blood Institute. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. 
  16. ^ a b c d Marjoribanks, Jane; Farquhar, Cindy; Roberts, Helen; Lethaby, Anne; Lee, Jasmine (2017). "Long-term hormone therapy for perimenopausal and postmenopausal women". The Cochrane Database of Systematic Reviews. 1 (1): CD004143. doi:10.1002/14651858.CD004143.pub5. ISSN 1469-493X. PMC 6465148 $2. PMID 28093732. 
  17. ^ Fishman, Jennifer R. (2008). "Anti-aging science: The emergence, maintenance, and enhancement of a discipline". Journal of Aging Studies. 22 (4): 295-303. doi:10.1016/j.jaging.2008.05.010. PMC 3528075 $2. PMID 23264719. 
  18. ^ Everitt, Arthur V.; Couteur, DAVID G. Le (2007). "Life Extension by Calorie Restriction in Humans". Annals of the New York Academy of Sciences (İngilizce). 1114 (1): 428-433. doi:10.1196/annals.1396.005. ISSN 1749-6632. PMID 17717102. 
  19. ^ Sohal, Rajindar S.; Forster, Michael J. (1 Ağustos 2014). "Caloric restriction and the aging process: a critique". Free Radical Biology and Medicine (İngilizce). 73: 366-382. doi:10.1016/j.freeradbiomed.2014.05.015. ISSN 0891-5849. PMC 4111977 $2. PMID 24941891. 
  20. ^ Bj, Willcox; Dc, Willcox; H, Todoriki; A, Fujiyoshi; K, Yano; Q, He; Jd, Curb; M, Suzuki (October 2007). "Caloric Restriction, the Traditional Okinawan Diet, and Healthy Aging: The Diet of the World's Longest-Lived People and Its Potential Impact on Morbidity and Life Span". Annals of the New York Academy of Sciences (İngilizce). 1114 (1): 434-455. doi:10.1196/annals.1396.037. PMID 17986602. 
  21. ^ Ramírez-López, María Teresa; Vázquez, Mariam; Bindila, Laura; Lomazzo, Ermelinda; Hofmann, Clementine; Blanco, Rosarío Noemí; Alén, Francisco; Antón, María; Decara, Juan; Arco, Rocío; Ouro (1 Kasım 2016). "Maternal Caloric Restriction Implemented during the Preconceptional and Pregnancy Period Alters Hypothalamic and Hippocampal Endocannabinoid Levels at Birth and Induces Overweight and Increased Adiposity at Adulthood in Male Rat Offspring". Frontiers in Behavioral Neuroscience. 10: 208. doi:10.3389/fnbeh.2016.00208. ISSN 1662-5153. PMC 5088205 $2. PMID 27847471. 
  22. ^ Larson-Meyer, D. Enette; Heilbronn, Leonie K.; Redman, Leanne M.; Newcomer, Bradley R.; Frisard, Madlyn I.; Anton, Steve; Smith, Steven R.; Alfonso, Anthony; Ravussin, Eric (1 Haziran 2006). "Effect of Calorie Restriction With or Without Exercise on Insulin Sensitivity, β-Cell Function, Fat Cell Size, and Ectopic Lipid in Overweight Subjects". Diabetes Care (İngilizce). 29 (6): 1337-1344. doi:10.2337/dc05-2565. ISSN 0149-5992. PMC 2677812 $2. PMID 16732018. 
  23. ^ Cerletti, Massimiliano; Jang, Young C.; Finley, Lydia W.S.; Haigis, Marcia C.; Wagers, Amy J. (4 Mayıs 2012). "Short-term calorie restriction enhances skeletal muscle stem cell function". Cell Stem Cell. 10 (5): 515-519. doi:10.1016/j.stem.2012.04.002. ISSN 1934-5909. PMC 3561899 $2. PMID 22560075. 
  24. ^ Everitt, Arthur V.; Le Couteur, David G. (October 2007). "Life extension by calorie restriction in humans". Annals of the New York Academy of Sciences. 1114 (1): 428-433. doi:10.1196/annals.1396.005. ISSN 0077-8923. PMID 17717102. 
  25. ^ 'Health Products for Seniors: 6 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "Anti-Aging" Products Pose Danger for Physical and Economic Harm' report by the GAO September, 2001
  26. ^ Turner, Leigh (2004). "Biotechnology, bioethics and anti-aging interventions". Trends in Biotechnology. 22 (5): 219-221. doi:10.1016/j.tibtech.2004.03.008. PMID 15109806. 
  27. ^ Pelletier, Dick. "Advances in medical technologies predicted for this decade". Positive Futurist. 18 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2012. 
  28. ^ Kamel, Nabil S; Julie Gammack; Oscar Cepeda; Joseph H Flaherty (2006). "Antioxidants and hormones as antiaging therapies: high hopes, disappointing results". Cleveland Clinic Journal of Medicine. 73 (12): 1049-1056, 1058. doi:10.3949/ccjm.73.12.1049. ISSN 0891-1150. PMID 17190308. 
  29. ^ "Scientists' Open Letter on Aging Research". CureAging.org: Independent Open Letter in Support of Aging Research. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  30. ^ Gavrilov, Leonid A.; Gavrilova, Natalia S. (April 2010). "Demographic Consequences of Defeating Aging". Rejuvenation Research. 13 (2–3): 329-334. doi:10.1089/rej.2009.0977. PMC 3192186 $2. PMID 20426616. 

İler okuma[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Yaşlanma_karşıtı_hareket&oldid=32413774" sayfasından alınmıştır