Vaynah mitolojisi
Kuzey Kafkasya'daki Vaynah halkı (Çeçenler ve İnguşlar ) erken modern dönemde nispeten geç İslamlaştırıldı ve Amjad Jaimoukha (2005), atalara tapınmanın izleri de dahil olmak üzere İslam öncesi din ve mitolojisinin bazı unsurlarını yeniden inşa etmeyi öneriyor. ve cenaze kültleri.[1] Vaynah halkları, özellikle Çerkesler ve Osetliler gibi Kuzey Kafkasya'nın diğer pek çok halkı gibi ağaca tapınıyor ve ağaçların ruhların yurdu olduğuna inanıyorlardı. Vaynah halkları, belirli ağaç türlerine hizmet etmek için birçok ritüel geliştirdi. Armut ağacının Vaynah inancında özel bir yeri vardı.[2]
Karşılaştırmalı mitoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]K. Sihuralidze, Kafkasya halkının eski zamanlarda tek bir bölgesel kültürü paylaştığını öne sürdü. Nah ve Gürcü mitolojilerinin dikkatlice incelenmesi birçok benzerliği ortaya çıkarır.[3]
Jaimoukha (2005), Çerkeslerle, ama aynı zamanda daha genel olarak Batı Hint-Avrupa kültürlerinin Demir Çağı mitolojisiyle, özellikle Kelt çoktanrıcılığına paralelliklere vurgu yaparak,[4] bazı ağaçlara (özellikle bir çam ağacı dahil) tapınma gibi, kış gündönümündeki ağaç, sözde modern Noel ağacıyla ilgili, Cadılar Bayramı ve Beltane gibi takvim festivalleri, ateşe saygı ve hayalet gibi unsurlara vurgu yaptı.
Pantheon
[değiştir | kaynağı değiştir]Jaimoukha (2005) sayfa 252'de yeniden inşa edilmiş Vaynah tanrılarının" bir listesini verir.
- Dal (Çeçen) veya Däl (İnguş) - Yüce tanrı[5]
- Hela - Karanlığın tanrısı
- Seela veya Sela - Yıldızlar, gök gürültüsü ve şimşek tanrısı. Sela genellikle Vainakh mitinde kötü ve zalim bir tanrı olarak tasvir edilir.[6]
- Sata veya Sela Sata - farklı versiyonlara göre Seela'nın eşi veya kızı;[7] bir zanaat tanrıçası.
- Maetsill - Tarım tanrısı ve güçsüzlerin hasat ve koruyucusu.
- Ishtar-Deela - Kötüleri cezalandırmaktan sorumlu, yaşam ve ölümün efendisi ve yeraltı dünyasının ("Deeli-Malkhi") hükümdarı.
- Molyz-Yerdi - Vaynah zaferini getiren savaş tanrısı .
- Elta - Av tanrısı
- Amgali (-Yerdi) - Küçük bir tanrı.
- Taamash (-Yerdi) - ("harikaların efendisi") Kaderin efendisi. Genellikle küçük boyutludur ancak kızdığında devasa hale gelir.
- Tusholi - Bereket tanrıçası, Babası Deela'dan bile daha büyük bir halk koruyucusu. Kutsal Galain-Am Gölü'nde yaşadığına inanılıyor.[8][9][10]
- Dartsa-Naana - Kar fırtınası ve çığ tanrıçası. Çevresinde hiçbir ölümlünün geçmeye cesaret edemediği sihirli bir çemberin izini sürdüğü Kazbek Dağı'nın karlı zirvesinde yaşıyor.[11]
- Mokh-Naana - Rüzgarların tanrıçası.
- Seelasat (" Oriole "). Bakirelerin koruyucusu (muhtemelen Sata / Sela Sata ile aynı, yukarıya bakınız).
- Meler Yerdi - Bitkilerin ve tahıl içeceklerinin tanrısı.
- Gal-Yerdi veya Gela - Sığır yetiştiricilerinin patronu. Yılbaşı Günü ibadet edildi ve metal küreler ve mumların yanı sıra zaman zaman hayvan kurbanları sundu.[12]
- Aira - Ebedi zaman çizgisinin patronu.[13]
- Mozh - Güneşin ve ayın kötü kız kardeşi.
- Bolam-Deela - Onun hakkında pek bir şey bilinmiyor. Deela-Malkh'a eşdeğer olabilir veya olmayabilir.[1]
- Khagya-Yerdi veya Maetskhali - Kayaların Efendisi.
- Mattir-Deela - Az bilinen başka bir tanrı.
- P'eerska - (Cuma) Zamanın bekçisi.
- kars - (Pazar) Yıldızların içinde gökyüzünde süzüldüğü sanılıyordu .
Doğaüstü yaratıklar ve kahramanlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Pkharmat, zalim tanrı Sela'dan ateş çalan yarı tanrı Nart .[13][14][15][16]
- Pkhagalberi kabilesi . Mitolojik cüce ırk,
- Turpal, onu aradığında yolculukta Pkharmat yardım etmek için geldi.
- Uja . Tepegöz, Sela'nın sadık hizmetkarı. Pkharmat'ı Kazbek Dağı'nın zirvesine zincirledi.
- Ida . Kuşların kralı, - her sabah Pkharmat'ın karaciğerini yırtmak için gelen bir şahin.
- Galain-Am Gölü'nün Ruhu - kutsal Galain-Am Gölü'nü kirlilikten ve sadakatsiz eylemlerden koruyan mitolojik bir boğa.
Galain-Am - Düşmüş melek Melhun .
- Nart, efsanevi bir dev ırkı.
- Almas, kötü orman ruhları. Hem erkek hem de dişi almaslar olabilirler . Almas-erkekler saçlarla kaplı, korkunç bir tür, şiddetli ve sinsi; göğsünde keskin bir balta var. Dişi almalar olağanüstü bir güzelliğe sahiptir, ancak aynı zamanda kötü, sinsi ve tehlikelidir. Bazen, sırtının arkasından omuzlarına atılmış, kocaman göğüsleri olan korkunç yaratıklar gibi görünüyorlar.
- Ghamsilg (veya Gham -stag) vücudunu terk edip bir hayvana girebilen bir cadıydı.
- Djinim (Cinler ). Çeçenlerin ve İnguşların algısına göre iyi ve kötü ruhlar melekler ve şeytanlar arasındadır. İyi ve kötü djinim birlikte meleklerle şeytanlarla aynı düşmanlık içindedir.
- Taram, efendisini her türlü felaketten koruyan görünmez koruyucu ruhlar.
- Kötü, kana susamış ruhlar Uburs,
- Hunsag (veya Hunstag), ormanın ve orman hayvanlarının koruyucu ruhu. Hunsag, kendisiyle ormanda karşılaşan her avcıyı yok etmeye çalışır. Göğsünden kemik balta çıkarır. Orman hayvanları, kuşlar, ağaçlar, çimen Hunsag'ı savunmak için yükselir.
- Batiga-Shertko, bir müşteriye ölen sevdiklerinin orada ne yaptıklarını bildirmek için yeraltı dünyasına geçme yeteneğine sahip, genellikle ödeme olarak hayvan kurban etme yeteneğine sahip özel bir figür. Hayvanın ölen sevilen kişinin mülkiyetine geçtiğine inanılıyordu.[17]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b The Chechens: a handbook. 1st. Routledge. 1 Mart 2005. s. 108. ISBN 978-0-415-32328-4. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2009.
- ^ Jaimoukha, Amjad. The Chechens: A Handbook. Page 113.
- ^ Sikharulidze, K. 2000. "The Fragments of Archaic Myths of Theomachy in North Caucasian and Georgian Folklores". Caucasian Messenger
- ^ Jaimoukha, Amjad. The Chechens. Pages 8; 112; 280
- ^ The Chechens: A Handbook. Psychology Press. 2005. s. 252. ISBN 9780415323284. Erişim tarihi: 3 Aralık 2015 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Jaimoukha, Amjad. The Chechens: A Handbook. Page 117
- ^ Anciennes Croyances des Ingouches et des Tchétchènes.Mariel Tsaroïeva 2-7068-1792-5. P.197
- ^ Мифологический словарь/Гл. ред. Мелетинский Е.М. - М.: Советская энциклопедия, 1990- pp.672
- ^ Мифы народов мира/под ред. Токарева С. А. - М., Советская энциклопедия, 1992-Tome 2 - pp.719
- ^ Jaimoukha, Amjad. The Chechens: A Handbook. Page 119
- ^ Первобытная религия чеченцев. Далгат Б.
- ^ Jaimoukha, Amjad. The Chechens. Page 188.
- ^ a b Lecha Ilyasov. The Diversity of the Chechen Culture: From Historical Roots to the Present. 978-5-904549-02-2ISBN 978-5-904549-02-2
- ^ The Shamanic Themes in Chechen Folktales. Cambridge Scholars Publishing. 26 Mart 2009. ss. 31-39. ISBN 9781443806190. 10 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2015 – Google Books (preview) vasıtasıyla.
- ^ Legends of the Caucasus. Saqi. 28 Mayıs 2012. ISBN 9780863568237. Erişim tarihi: 3 Aralık 2015 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Anciennes Croyances des Ingouches et des Tchétchènes.Mariel Tsaroïeva 2-7068-1792-5
- ^ Jaimoukha, Amjad. The Chechens: A Handbook. Page 118