Trans-Avrupa Ulaştırma Ağı
 | Bu maddede yeterince bilgilendirici olmayan ve bağlantı ölümüne karşı savunmasız olan yalın URL'ler kullanılmıştır. (Ekim 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin) |
Trans-Avrupa Ulaştırma Ağı (TEN-T), Avrupa Birliği'nde planlanmış bir karayolları, demiryolları, havaalanları ve su altyapısı ağıdır. TEN-T ağı, bir telekomünikasyon ağı (eTEN) ve önerilen bir enerji ağı (TEN-E veya Ten-Energy) dahil olmak üzere daha geniş bir Trans-Avrupa Ağları (TEN'ler) sisteminin bir parçasıdır. Avrupa Komisyonu, 1990'da trans-Avrupa ağlarına ilişkin ilk eylem planlarını kabul etti.[1][1][2]
TEN-T, entegre ve intermodal uzun mesafe, yüksek hızlı rotalar sağlayarak ana yollar, demiryolları, iç su yolları, havaalanları, limanlar, iç limanlar ve trafik yönetim sistemlerinde koordineli iyileştirmeler öngörmektedir. TEN-T'yi kabul etme kararı Temmuz 1996'da Avrupa Parlamentosu ve Konseyi tarafından alındı.[3] AB, liderlik, koordinasyon, kılavuz ilkelerin yayınlanması ve kalkınmanın finansman yönlerinin bir kombinasyonu ile ağları teşvik etmek için çalışıyor.
Bu projeler, 31 Aralık 2013 tarihinde Trans-Avrupa Ulaştırma Ağı Yürütme Ajansı'nın (TEN-T EA) yerini alan Yenilik ve Ağlar Yürütme Ajansı (INEA) tarafından teknik ve finansal olarak yönetilmektedir. Onuncu ve en yeni proje olan Strasbourg-Tuna Koridoru, 2014-2020 mali dönemi için açıklandı.[4]
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
TEN-T yönergeleri ilk olarak 23 Temmuz 1996'da Avrupa Parlamentosu'nun 1692/96/EC Sayılı Kararı ve Avrupa ötesi ulaşım ağının geliştirilmesi için Topluluk yönergelerine ilişkin Konsey Kararı ile kabul edilmiştir.[5] Mayıs 2001'de Avrupa Parlamentosu ve Konsey, limanlar, iç limanlar ve intermodal terminallere ilişkin TEN-T Kılavuzlarını değiştiren 1346/2001/EC sayılı bir kararı kabul etti.
Nisan 2004'te, Avrupa Parlamentosu ve Konsey, transların geliştirilmesine yönelik Topluluk yönergelerine ilişkin 1692/96/EC sayılı kararı tadil eden 884/2004/EC sayılı kararı (884/2004/EC sayılı Karar ile listeye eklenmiştir) kabul etmiştir. Nisan 2004 revizyonu, TEN-T politikalarında AB genişlemesine ve bunun sonucunda trafik akışlarında meydana gelen değişikliklere uyum sağlamayı amaçlayan daha temel bir değişiklikti.[6][6][7]
2017 yılında, Trans-Avrupa Ulaştırma Ağlarının Doğu Avrupa'ya genişletilmesine ve Doğu Ortaklığı üye devletlerini içermesine karar verildi.[8][9] Trans-Avrupa Ulaştırma Ağının en doğudaki genişlemesi Şubat 2019'da Ermenistan'a ulaştı.[10]
Projeler[değiştir | kaynağı değiştir]
17 Ekim 2013'te dokuz proje açıklandı, daha sonra on projeye yükseldi.[11] Bunlar:
- Baltık-Adriyatik Koridoru (Polonya-Çekya/Slovakya-Avusturya-İtalya);
- Kuzey Denizi-Baltık Koridoru (Finlandiya–Estonya–Letonya–Litvanya–Polonya–Almanya–Hollanda/Belçika);
- Akdeniz Koridoru (İspanya–Fransa–Kuzey İtalya–Slovenya–Hırvatistan–Macaristan);
- Doğu/Doğu Akdeniz Koridoru (Almanya–Çekya–Macaristan–Romanya–Bulgaristan–Yunanistan–Kıbrıs);
- İskandinav-Akdeniz Koridoru (Finlandiya-İsveç-Danimarka-Almanya-Avusturya-İtalya);
- Ren-Alp Koridoru (Hollanda/Belçika–Almanya–İsviçre–İtalya);
- Lizbon-Strazburg Koridoru (Portekiz-İspanya-Fransa);
- Kuzey Denizi-Akdeniz Koridoru (Brexit nedeniyle İrlanda-Belçika-Hollanda ve İrlanda-Fransa olarak değiştirilen İrlanda-İngiltere-Hollanda-Belçika-Lüksemburg-Fransa'nın güneyi);
- Ren-Tuna Koridoru[12] (Almanya-Avusturya-Slovakya-Macaristan-Romanya);
- Strasbourg-Tuna Koridoru (Strazburg–Mannheim–Frankfurt–Würzburg–Nürnberg–Regensburg–Passau–Wels/Linz–Viyana–Budapeşte–Arad–Braşov–Bükreş–Köstence-Sulina).[13]
Finansmanın zaman çizelgesi[değiştir | kaynağı değiştir]
TEN-T yönergelerinin uygulanmasına yönelik mali destek, aşağıdaki kurallardan kaynaklanmaktadır:
- 18 Eylül 1995 tarih ve (EC) 2236/95 sayılı Tüzük, trans-Avrupa ağları alanında Topluluk mali yardımının verilmesine ilişkin genel kuralları içermektedir.
- Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'nin 19 Temmuz 1999 tarihli (AT) 1655/1999 Sayılı Tüzüğü, (AT) 2236/95 Sayılı Tüzüğü değiştirmektedir.
- Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'nin 21 Nisan 2004 tarihli (EC) 807/2004 sayılı Tüzüğü, (EC) 2236/95 sayılı Konsey Tüzüğünü değiştirmektedir.
- Avrupa Parlamentosu ve Konseyi'nin 20 Haziran 2007 tarihli (AT) 680/2007 sayılı Tüzüğü, Avrupa'nın ötesindeki ulaşım ve enerji ağları için Topluluk mali yardımının verilmesine ilişkin genel kurallar sağlamaktadır.
Genel olarak, TEN-T projeleri çoğunlukla hükûmetler tarafından finanse edilmektedir. Diğer finansman kaynakları şunları içerir: Avrupa Topluluğu fonları (ERDF, Uyum Fonları, TEN-T bütçesi), uluslararası finans kuruluşlarından alınan krediler (örn. Avrupa Yatırım Bankası) ve özel finansman.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 18 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ https://web.archive.org/web/20111118010338/
- ^ http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31996D1692
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 31 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ https://web.archive.org/web/20110131085822/
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 30 Ağustos 2021.