Tetepare Adası
| Tetepare Adası | |
|---|---|
 | |
 | |
| Coğrafya | |
| Bölge | Solomon Adaları |
| Koordinatlar | 8°43′00″S 157°33′00″E / 8.716667°G 157.55°D |
| Takımadası | Yeni Georgia Adaları |
| Yüzölçümü | 118 km2 |
Tetepare Adası, Okyanusya ülkesi Solomon Adaları'na bağlı bir adadır. Ada, ülkenin Batı Bölgesi'nde yer alıyor. Tetepare, el değmemiş ova yağmur ormanlarını ve zengin bir kıyı deniz alanını destekler. Tetepare Adası biyolojik çeşitlilik ve koruma değerleri yüksek bir alan olarak tanımlanmaktadır. Ada, Güney Pasifik'teki en büyük ıssız ada konumundadır.[1]
Ada isminin anlamı belirsizdir; büyük olasılıkla "yaban domuzu" veya "dövüş domuzu" anlamına geliyor çünkü ada, bölge sakinleri arasında bu hayvanlarla ünlüydü (ve bir dereceye kadar hâlâ da öyle).[2]
Görünüşe göre yerel sakinler bir zamanlar ayrı bir etnik gruptu; bir Tetepare dili ve benzersiz gelenekler doğrulanmıştır, ancak bilgiler parçalıdır. Rendova Adası ve Yeni Georgia Adası'ndaki komşuları gibi, onlar da hızlı bir tarımcı gibi görünüyorlar ve zaman zaman kelle avcılığı da yapıyorlar. Ancak ada 19. yüzyılın ortalarında yerel halkın Yeni Georgia, Roviana Lagünü, Vona Vona Lagünü, Nggatokae ve Ranongga'ya dağılmasıyla terk edildi.[3]
Batı ucunda, 1907-1918'de 375-kilometrekare (144,79-milkare) bir hindistancevizi plantasyonu kuruldu, ancak bu , II. Dünya Savaşı'ndan bu yana azaldı ve tüm bakımlar 1990'dan sonra durduruldu. İkincil orman artık bu alanı geri alıyor.[2]
Ekoloji[değiştir | kaynağı değiştir]
Ada, koruma önemi ve arkeolojik değerleri ile tanınmaktadır. Tetepare'de nadir ve endemik kuş ve yarasa türlerinin de aralarında bulunduğu 24 sürüngen, 4 kurbağa ve 13 memeli olmak üzere toplam 230 kuş türü kaydedildi.
Bilim insanları hâlâ Tetepare'de yeni türler keşfediyor. Son yıllarda araştırmacılar Tetepare'nin tatlı su nehirlerinde üç yeni balık türü, bir yeni balık cinsi ve bir potansiyel yeni balık ailesi keşfettiler.[4]
Tehlike altındaki deri sırtlı ve şahin gagalı kaplumbağalar ile nesli tükenmekte olan yeşil kaplumbağalar da dâhil olmak üzere üç deniz kaplumbağası türü, Tetepare'nin volkanik siyah kumlu plajlarında yuva yapar.[5] Köpekbalıkları, yunuslar, timsahlar ve olağanüstü çeşitlilikteki balık türleri adanın resiflerini evleri haline getiriyor. Bölgedeki mercan resifleri, Endonezya'daki Raja Ampat'tan sonra ikinci sırada, dünyadaki en yüksek balık ve mercan çeşitliliğinden birini barındırmaktadır.[4]
Tetepare'deki memelilerin çoğu yarasalardır. Bunların arasında Fardoulis'in çiçek yarasası (yalnızca 1993'te tanımlandı) ve Maggie Taylor'ın yuvarlak yapraklı yarasası (1981'de tanımlandı) veya yeni bir takson olabilecek yuvarlak yapraklı bir yarasa var. Ayrıca Tetepare'deki bazı uçan tilkilerin kimliği henüz belirlenememiştir; muhtemelen Yeni Georgia maymun suratlı yarasası (Pteralopex taki ) bunlardan biridir.[6]
Ada, özellikle bayramlarda komşu Rendova Adası'ndan gelen insanlar için önemli bir besin kaynağı olan yaban domuzu popülasyonunu besliyor. Yerel avcılar, adaya sık sık yapılan av gezileri yoluyla domuz popülasyonunun düzenlenmesine yardımcı oluyor. Adada en az bir yabani kedinin var olduğu biliniyor ancak kamış kurbağası gibi diğer istilacı türler adaya ulaşmadı.[6]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- Molia, Isaac (2000): The Great Exodus of Tetepare Islanders. Report for World Wide Fund for Nature South Pacific Program. PDF fulltext
- Read, John L. & Moseby, Katherine (2006): Vertebrates of Tetepare Island, Solomon Islands. Pacific Science 60(1): 69–79. DOI: 10.2984/1534-6188(2006)60[69:VOTISI]2.0.CO;2 HTML abstract
- Read, John L. (2011): The Last Wild Island : Saving Tetepare 9780980760002
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Resmî site - Tetepare - the last wild island
- Exploring Solomons wiki - Tetepare page
- ^ Ceccarelli DM, Wini-Simeon, Sullivan, Wendt, Vave-Karamui, Masu, Nicolay-Grosse Hokamp, Davey, Fernandes (2018). Biophysically Special, Unique Marine Areas of the Solomon Islands (PDF). MACBIO, (GIZ, IUCN, SPREP), Suva. ISBN 978-0-9975451-6-6. 19 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Mart 2021.
- ^ a b Molia (2000), Read & Moseby (2006)
- ^ Molia (2000)
- ^ a b "Home". tetepare.org. 5 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2024.
- ^ "Research and Monitoring". Tetepare Descendants' Association. 20 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2015.
- ^ a b Read & Moseby (2006)