Televizyon İzleme Araştırma Komitesi
TİAK, Televizyon İzleme Araştırmaları A.Ş. (TİAK), Aralık 2010'da Türkiye’de televizyon izleme ölçümlerini organize etmek, ölçüm süreçlerini endüstri adına denetlemek ve yönetmek amacıyla kurulmuş olan bir anonim şirkettir. www.tiak.com.tr 30 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
TİAK, Reklamverenler Derneği, Reklamcılar Derneği ve Televizyon Kanalları olmak üzere televizyon endüstrisinin bütün taraflarını bir araya getirerek kurulmuş bir organizasyonel yapıdır. TİAK, Ölçümün tüm tarafları için hayati öneme sahip Televizyon İzleyici Ölçümlerinin (Television Audience Measurement) bütün aşamalarını koordine eden, denetleyen, yöneten, ölçüm ile ilgili tüm stratejik kararları Yönetim Kurulunun görüş birliği ile alan kurumsal kimliğe, teknik yeterliliğe ve işlerliğe sahip bir organizasyonel yapıdır.
TİAK, ölçümün paydaşları olan Yayıncılar, Medya Planlamacılar ve Reklamverenler arasındaki reklam faaliyetlerinin sorunsuz yürütülmesini sağlayacak ortak değerlendirme birimi olup, tüm tarafların menfaatlerini korumak için çalışmaktadır.
TİAK, 2010 öncesi, tüzel kişilik kazanmadan önce gönüllülük esasıyla çalışan bir komiteydi. Reklam kuruluşları ve televizyon şirketleri tarafından oluşturulmuş olan TİAK, televizyon izleyici ölçüm işlerini AGB Nielsen Media Research (AGB) şirketinin Türkiye kolu olan AGB Anadolu'ya ihale etmiştir. Amacı, "örneklem büyüklüğü, iller, temsil edilecek evren, panel kompozisyonunda kullanılacak temel değişkenler ve raporlama kriterlerini" belirlemektir. Komite, AGB'nin işverenidir, araştırmayı organize eder, yapılışını denetler ve sonuçları komiteyi finanse eden kuruluşlara dağıtır.
Yapısı
[değiştir | kaynağı değiştir]TİAK; Reklamverenler Derneği, Reklamcılar Derneği ve 18 televizyon kanalı olmak üzere 20 hissedarın katılımı ile kurulmuş bir şirkettir. 15 kurumdan oluşan Yönetim Kurulunda; Reklam Verenler Derneği ve Reklamcılar Derneği’nin birer temsilcisi ve TV Kanallarını temsilen 13 kişi bulunmaktadır. Televizyon kuruluşlarından ATV, TV8, TRT HABER, TRT 1, KANAL 7, FOX TV, SHOW TV, KANAL D, STAR TV, TV 4, A HABER, TEVE2, BEYAZ TV temsilcileri TİAK A.Ş. Yönetim Kurulunda yer almaktadır.
TİAK literatürdeki tanımı ile tüm tarafların birlikte yönetimde olduğu, kararların ortak bir verildiği Müşterek Endüstri Komitesidir (Joint Industry Committee).
TİAK’ın temel fonksiyonları; Ölçümün Uluslararası Normlara Uygun, Her Aşamada Denetlenebilir, Tarafsız, Şeffaf, Güvenilir, Yasal Mevzuata Uygun, Panelistler Açısından Gizliliğin Sağlandığı, Ölçüm Verisinin Kesintisiz Olarak Taraflara Sağlandığı bir yapının yönetilmesidir.
Tüm bunların yanı sıra TİAK, ölçümü gerçekleştirecek araştırma şirketinin 5 yıllık dönemler için seçilmesi için süreci yöneten ve tüm aday şirketlerin şirket belirleme sürecine katılmasını sağlamaya yönelik bilgilendirmeyi gerçekleştiren yapıdır.
Tarih
[değiştir | kaynağı değiştir]TİAK 1992 yılından başlayarak tüzel kimliğe sahip olmadan bir endüstri komitesi olarak, televizyon izleme araştırmalarını organize etme ve denetleme çalışmalarını gönüllülük esasıyla 2009 yılına kadar sürdürmüştür.
Rekabet Kurulu’nun 02.11.2009 tarihli kararıyla Türkiye’de televizyon izleme ölçümlerini koordine eden TİAK’ın tüzel bir kişilik olarak yapılanması gerekliliğini bildirmesi üzerine Aralık 2010'da TİAK bir Anonim Şirket olarak kurulmuştur.
Rekabet Kurulu’nun ortaya koymuş olduğu kriterler doğrultusunda anonim şirket olarak yapılanmış ve dünya ölçüm standartlarına tam uyumlu bir yapıya kavuşmuş olan TİAK A.Ş. tam zamanlı çalışanlara sahip bir tüzel kişilik olarak faaliyet göstermeye başlamıştır.
14.07.2011 tarihinde, Rekabet Kurulu tarafından TİAK A.Ş. ile TNS A.Ş. arasında akdedilmiş olan Televizyon İzleyici Ölçümü Hizmet Sözleşmesi’ne bireysel muafiyet tanınmıştır. Ardından 8 Eylül 2011 tarihinde TNS A.Ş. ile “Televizyon İzleyici Ölçümü Hizmet Sözleşmesi” imzalanmıştır.
17 Eylül 2012 günü, TİAK bünyesinde raporlamaya geçiş ile ilk rapor tüm abonelere paylaşılmıştır.
TİAK, 17.10.2012 tarihinde RTÜK tarafından yayınlanmış olan “Yayın Hizmetlerinin İzlenme ve Dinlenme Oranı Ölçümlerinin Yapılmasına ve Denetlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” esaslarını dikkate alarak, Televizyon İzleme Ölçümü Hizmeti gereklerini yerine getirmektedir. RTÜK yönetmeliği gerçekleştirilecek ölçüm hizmetlerinin usul ve esaslarının genel çerçevesini çizmiştir, ölçüme yönelik uygulamalar bu yönetmelik kapsamında gerçekleştirilmektedir. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/10/20121017-3.htm 21 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
1990'da Türkiye'nin ilk özel kanalı İnterStar'ın yayına başlamasından sonra izlenme oranlarının ölçülmesi, reklam verenler açısından önemli bir konu oldu. 1992'de TIAK'ın kurulması, reklamverenlerden ve medyadan bağımsız bir ara kuruluşa gerek duyulmasından kaynaklanır. Örneğin, Star TV, kendi araştırma kurumu Nielsen'e ölçümlerini yaptırmayı denemiş ama reklam verenler, Nielsen ücretini Star'dan aldığı için, sonuçlara itibar etmemiştir.[1]
TİAK, AGB Nielsen Media Research şirketinin Türkiye kolu olan AGB Anadolu'ya Televizyon izleyici ölçüm işlerini havale etmiştir. 1992'deki ilk ihaleyi kazanan AGB şirketinin sözleşmesi, izleyen yıllarda ihalesiz olarak her sene yenilenmiştir. diğer ölçüm şirketlerinin şikayetleri üzerine 2010 senesinde yeni bir ihale yapılacağı bildirilmiştir.
Eleştiriler
[değiştir | kaynağı değiştir]AGB tüm televizyon kanallarının izlenme oranlarını ölçer ama sonuçlarını sadece kendine para ödeyen kuruluşlara sunar. TİAK üyesi 12 kanal olmasına karşın, Türkiye`de hâlen ulusal, bölgesel ve yerel olmak üzere 3 binden fazla televizyon kanalı yayındadır. Bu düzenin belli büyük TV kanalları ve reklamcılara avantajlar sağladığı iddia edilmektedir. Ayrıca, TIAK'ın görevlendirdiği AGB'den bağımsız yapılan ölçümler farklı sonuşlar çıkarması, sistemde şeffaflık olması gereksinimini ortaya koymuştur.[2]
TRT Genel Müdürü İbrahim Şahin, üzerlerinde ölçüm yapan 2500 kişilik denek listesinin eline geçtiğini iddia etmiştir. Bu deneklerinin kimliklerini açığa çıkması onların manipüle edilmesi olasılığını gündeme getirmiştir. Nitekim, TIAK'ın kendi aşıklamasına göre, televizyon izlenme ölçümü yapılan bazı hanelerin, kimliği belirlenen kişiler tarafından ziyaret edildiği, hane reisine para teklif edilerek belli programların izlenmesinin istendiği tespit edilmiştir.[3][4]
TİAK'ın işleyişi hakkında çeşitli eleştirilerde vardır: ölçülen denek topluluğunun büyüklüğünü (2500 aile) kırsal kesimi kapsamamasını, televizyon izleyici topluluğunu yeterince iyi temsil etmemektedir. TIAK'ın denetçisi, hazırlanan denetçi raporlarını okuyacak nitelikli bir teknik komitenin olmamasını eleştirmiştir. TİAK denetçisi TİAK yerine "özerk ve kurumsal yapısı olan bir konseyin" bu işi yapması gerektiği savunulmuştur.[2]
Bir diğer eleştiri, TİAK ve Basın İzleme Araştırma Komitesi (BİAK)'ın Uluslararasın Reklam Derneği (IAA) bünyesinde yer almaları ve Doğan Yayın Holding ileri gelenlerinin IAA içinde nüfuza sahip olmalarıdır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Cengiz Semercioğlu. "Herkes kendininkini ölçerse". 10 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2009.
- ^ a b "Ölçüm tekeli kırılınca rating oranı da değişti". 6 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2009.
- ^ "Televizyon izlenme ölçümlerinde sahtekarlık tespit edildi". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ağustos 2009.
- ^ "Reyting skandalının patlak vermesi medyayı sarstı". Erişim tarihi: 31 Ağustos 2009.[ölü/kırık bağlantı]
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- TİAK | Televizyon İzleme Araştırmaları A.Ş. 22 Kasım 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.