Tbilisi Aircraft Manufacturing
 | |
| Tip | Devlete Ait Havacılık ve Uzay Fabrikası |
|---|---|
| Endüstri | Havacılık ve uzay |
| Tür | Üretici |
| Kuruluş | 12 Aralık 1941 |
| Kurucu | Sovyetler Birliği |
| Genel merkezi | 191, Monk Gabriel Salosi Cad., 0144, , |
| Hizmet alanları | Bağımsız Devletler Topluluğu |
| Önemli kişiler | Mikheil Oghlishvili, Genel müdür |
| Ürün | Jet motorlu uçak Zırhlı personel taşıyıcı |
| Web sitesi | tam.ge |
Tbilisi Aircraft Manufacturing (TAM), JSC Tbilaviamsheni (eski adıyla 31. Aviation Factory) olarak da bilinen aynı zamanda kısmen ZPT ve IFV'ler de üreten bir Gürcistan havacılık geliştirme ve üretim şirketidir.
Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]
Tbilisi Aircraft Manufacturing (eski Tbilisi Aircraft State Association) 15 Aralık 1941'de kuruldu. II. Dünya Savaşı'nın ilk günlerinde Taganrog ve Sivastopol uçak fabrikaları Tiflis'e taşındı, Gürcistan. Taşınmadan kısa bir süre sonra Tbilisi Aircraft State Association (TAM) ilk savaş uçağı olan LaGG-3'ün üretimine başladı. Savaş boyunca eski Sovyet Hava Kuvvetleri için LaGG-3 ve Yak-3 gibi uçaklar üretti. II. Dünya Savaşı sırasında şirket, Kafkas cephesinin tek savaş uçağı tedarikçisiydi.[1]
II. Dünya Savaşı sonrasında TAM, 1946'da ilk Sovyet jet avcı uçağı olan Yak-15'i, ardından da Yak-17'yi, Yak-23'ü ve çift koltuklu Yak-23 eğitim jetini üretmek için Yakovlev Design Bureaus ile birlikte çalıştı.[1]
1950'lerde fabrika, Mikoyan'ın MiG-15 savaş uçaklarının üretimine daha sonra da MiG-17'lerin üretimine başladı. 1957 yılında Tbilisi Aircraft State Association, iki koltuklu avcı-eğitim uçağı MiG-21 ve onun çeşitli türevlerini üretmeye başladı ve yaklaşık 25 yıl boyunca da MiG-21 üretimini sürdürdü. Şirket aynı zamanda K-10S havadan karaya güdümlü füzeyi de üretiyordu. Bunun dışında teleferik kabinleri ve ekipmanları üreterek inşaat mühendisliği alanında da projelerini çeşitlendirmeye başladı. Halen faaliyet gösteren Tbilisi Aviation Factory teleferikleri arasında Kırım, Kislovodsk, Pyatigorsk, Sochi, Sigulda, Kholo, Chiatura, Borjomi ve Kutaisi de yer alıyor.[2]
İlk Sukhoi Su-25 (Batı'da "Frogfoot" olarak bilinir) yakın destek uçağı ilk yolculuğunu 31. Aviation Factory pistinden yaptı. O tarihten bu yana dünya çapındaki müşterilere 800'den fazla Su-25 teslim edildi. İlk Su-25'ten 1990'lara kadar JSC Tbilaviamsheni bu tip uçakların tek üreticisiydi. 31. Aviation Factory, Su-25 uçağının yanı sıra büyük ölçekli havadan havaya R-60 ve R-73 kızılötesi güdümlü füzelerin üretimini de başlattı. Üretim 1990'ların başına kadar devam etti ve yılda 6.000'den fazla füze üretildi.[1]
1990'ların sonlarında Tbilaviamsheni and the Georgian Space Constructions Institute ile ortak bir proje aracılığıyla Rus uzay istasyonu "MIR" üzerinde yaptıkları ilk testte başarıyla çalışan uzay anteni-reflektörünü tasarlayıp ürettiler.[1]
1996'dan 1998'e kadar fabrika Su-25U'nun üretimini yaptı.
2001 yılında fabrika, temel Su-25 uçak gövdelerini Su-25KM Scorpion modeline yükseltmeye başladı.
Ağustos 2008'deki Güney Osetya savaşı sırasında, Rus Hava Kuvvetleri TAM fabrikasını bombaladı.[3]
2008 Rus-Gürcü savaşından sonra Gürcistan'ın modası geçmiş Sovyet ZPT'lerine güvenemeyeceği ortaya çıktı. Bu nedenle fabrika, STC Delta ile işbirliği içinde Didgori Zırhlı Personel Taşıyıcı serisi ve Lazika Piyade Savaş Aracının geliştirilmesine ve inşasına başladı.
Fabrika, 2020 yılında Gürcistan Hava Kuvvetleri uçaklarının restorasyonuna başladı.[4][5]
Mevcut kapasitesi[değiştir | kaynağı değiştir]
TAM, şu anda aşağıdaki askeri uçakları uçabilir duruma getirme kapasitesine sahip:
Müşteriler[değiştir | kaynağı değiştir]
Gürcistan
Azerbaycan – Birkaç Su-25 uçağı satın aldı.
Gambiya - Bir Su-25 uçağı satın aldı.
Türkmenistan - Gaz anlaşmasının bir parçası olarak birkaç Su-25 uçağı aldı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d "Tbilisi Aerospace Manufacturing (TAM)". Erişim tarihi: 24 Mart 2021.
- ^ Канатная дорога. // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969–1978.
- ^ "Tbilisi Aerospace Manufacturing [TAM]". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2008.
- ^ "Georgian Defence Forces air assets undergoing repair, update". Agenda.ge. Erişim tarihi: 25 Ekim 2020.
- ^ "New aircraft manufacturing plant to repair aircraft owned by Defence Forces of Georgia". Agenda.ge. Erişim tarihi: 25 Ekim 2020.