Taşköprü, Arpaçay
| Taşköprü | |
|---|---|
 | |
 Kars'ın konumu | |
  Taşköprü Taşköprü'nün Kars'taki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Kars |
| İlçe | Arpaçay |
| Coğrafi bölge | Doğu Anadolu Bölgesi |
| Rakım | 2044 m |
| Nüfus (2022) | |
| • Toplam | 161 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0474 |
| İl plaka kodu | 36 |
| Posta kodu | 36730 |
Taşköprü, Kars ilinin Arpaçay ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Taşköprü adı 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde "Taş Köpri Su" (طاش گوپری صو) şeklinde, bugünkü köyün bulunduğu yerdeki derenin adı olarak geçer. Bu akarsuya bu adın üzerinde bir taş köprünün bulunması nedeniyle verildiği tahmin edilmektedir. Ancak bu defterde Taş Köprü adıyla bir köy yer almamıştır. Köyün daha sonraki tarihte ortaya çıktığı tahmin edilmektedir.[3] Nitekim Çıldır Eyaleti'nin 1694-1732 dönemini kapsayan Osmanlı cebe defterinde de Taş Köprü adı geçmemektedir.[4] Bununla birlikte yerleşim merkezinin hemen yanındaki megalit yapı kalıntıları buranın eski bir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir. 1595 Osmanlı mufassal defterinde akarsu "Taş Köprü" adıyla kaydedilmişken, buradaki köy başka bir adla deftere yazılmış olabilir.[3][5]
Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği tarihsel Palakatsio bölgesinde yer alan Taşköprü köyü, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca, savaş tazminatı kapsamında Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. Rus idaresinin 1886 nüfus tespitinde Daş-köpri (Даш-кёпри) adıyla kaydedilmiş olan yerleşim, Ardahan sancağının Çıldır kazasına bağlı Çala nahiyesinin dokuz köyünden biriydi. Nüfusu, 98'i erkek ve 79'u kadın olmak üzere, 20 hanede yaşayan 177 kişiden oluşuyordu. Köydeki 13 hanede 133 Karapapak, 6 hanede 41 Tür, 1 hanede ise 3 Kürt bulunuyordu.[6]
Taşköprü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde Kars vilayetinin Çıldır kazasına bağlı Cala nahiyesinin köylerinden biriydi.[7] 1940 genel nüfus sayımında aynı idari konuma sahipti ve nüfusu 296 kişiden oluşuyordu.[8] 1965 genel nüfus sayımında köyün nüfusu 555 kişiye çıkmıştı ve bu nüfus içinde 127 kişi okuma yazma biliyordu.[9]
Taşköprü köyü, 23 Kasım 1997 tarih ve 23179 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İçişleri Bakanlığı'nın 21.11.1997 tarih ve 97/48293 sayılı sınır tespit kararı ile Ardahan ili Çıldır ilçesinden ayrılarak Kars'ın Arpaçay ilçesine bağlanmıştır.[10]
Taşköprü yerleşiminin hemen kuzeyinde, yüksekçe alanda yer alan megalit yapı kalıntısı tamamen harap olmuştur. Buradaki duvarlar toprak seviyesine kadar yıkılmıştır. Doğudaki duvar izi daha belirgin olup üzerinde yer aldığı tepenin dış hattı boyunca uzandığı anlaşılmaktadır. Orta kısımda tamamen yıkılmış olan mezarlar tespit edilmiştir. Bu alanda ortadan kalkmış evlerin izleri de tespit edilmiştir. Ayrıca çömlek parçaları bulunmuştur. 1595 tarihli Osmanlı mufassal defterinde sözü edilen ve köye adını veren köprü de tamamen yıkılmış, dere üzerinde yeni bir köprü yapılmıştır.[5]
Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]
Köy, Kars il merkezine 75 km, Arpaçay ilçe merkezine 25 km uzaklıktadır.[11]
Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2022 | 161[2] |
| 2021 | 163[2] |
| 2020 | 167[2] |
| 2019 | 165[2] |
| 2018 | 155[2] |
| 2017 | 157[2] |
| 2016 | 159[2] |
| 2015 | 173[2] |
| 2014 | 177[2] |
| 2013 | 177[2] |
| 2012 | 176[2] |
| 2011 | 181[2] |
| 2010 | 188[2] |
| 2009 | 196[2] |
| 2008 | 199[2] |
| 2007 | 203[2] |
| 2000 | 247[12] |
| 1990 | 376[13] |
| 1985 | 463[14] |
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Taskopru, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q "Kars Arpaçay Taşköprü Köy Nüfusu". Nufusune.com. 22 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ a b "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 391". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
- ^ "Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (ჩილდირის ვილაიეთის ჯაბა დავთარი : 1694-1732 წწ.), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, 326 sayfa". 30 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Aralık 2023.
- ^ a b 2019 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce: ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2019 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2021, s. 85. 8 Haziran 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9746-3-2
- ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Kars oblastı" - Sıra no: 406". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 763.
- ^ "1940 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1946, s. 351" (PDF). 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
- ^ "1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 357" (PDF). 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Mart 2024.
- ^ "Sınır Tespit Kararları". Resmî Gazete. Kasım 1997. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2020.
- ^ "TaşköprüKöyü". YerelNet.org.tr. 21 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2020.
- ^ "İl, ilçe ve bucaklara göre köy nüfusları - 2000". TÜİK. 8 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
- ^ Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.