Türk Ansiklopedisi
| Ülke | Türkiye |
|---|---|
| Tür | Ansiklopedi |
| Yayım | 1946-1951: İnönü Ansiklopedisi 1951-1984: Türk Ansiklopedisi |
| Yayımcı | Milli Eğitim Basımevi |
| Medya türü | Baskı |
| Sayfa | 33 Cilt |
Türk Ansiklopedisi, Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığınca, Millî Eğitim Basımevi tarafından 1943'te fasiküller halinde yayınlanmaya başlanan ve 1984'te tamamlanabilen bir ansiklopedidir.
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Hazırlık Aşaması[değiştir | kaynağı değiştir]
Milli bir ansiklopedi fikri ciddi bir şekilde ilk defa 1939 yılı Mayıs ayında toplanan "Birinci Türk Neşriyat Kongresi"nde dile getirildi. Kongre sonrası Milli Eğitim Bakanlığı, 1 Ocak 1941 günü ansiklopedi faaliyetlerini yürütmesi amacıyla bir büro kurdu.[1] Hasan Ali Yücel'in teklifi ve İsmet İnönü'nün izni ile büro "İnönü Ansiklopedisi Bürosu" adını alarak çalışmalara başladı. 1 yıl süren hazırlıkların ardından 9 Şubat 1942 tarihinde 26 maddelik bir program yayınlandı. Bu programda ansiklopedi için; fihrist düzeyinde kalmayacağı, taklide mahal verilmeyeceği, önemli bir bilgi kaynağı olacağı vurgulanmaktaydı. Programın son maddesinde bu ansiklopediye neden gerek duyulduğuna da değinilmekte; çoğu milletlerin kendine ait bir ansiklopedisi mevcut olduğu, fakat birçok alanda inkılaplar yapmış bir milletin kendine ait milli bir ansiklopedisinin olmaması büyük bir ilmi boşluk olarak tespit ediliyordu.[2]
Ansiklopedinin Hazırlık heyetinde yer alan bazı kişiler şunlardır:[3]
- Genel sekreter: İbrahim Alaettin Gövsa (1941-1945), Agah Sırrı Levend[4] (1945-1951), (1961-1963)
- Danışmanlar: Kenan Akyüz, Cemil Birsel, Suut Kemal Yetkin, Şemsettin Günaltay, Ekrem Akurgal, Şerafeddin Yaltkaya, Abdulbaki Gölpınarlı
Neşri[değiştir | kaynağı değiştir]
1943 yılından itibaren fasiküller halinde yayımlanmaya başladı. Birinci cildin ilk sayfalarında dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü'nün 15 Ekim 1943 tarihli el yazması mektubu ile Maarif Vekili Hasan Âli Yücel'in 21 Eylül 1943 tarihli ön sözü bulunur. I. cilt 1946'da; II. cilt 1947'de, III. cilt 1949'da, IV. Cilt ise 1950 tarihlerinde olmak üzere ilk dört cilt "İnönü Ansiklopedisi" ismiyle yayımlanmıştır.
Demokrat Parti iktidarı sonrası 1951 yılında ansiklopedinin ismi "Türk Ansiklopedisi" olarak değiştirilir ve 5. ciltten itibaren bu adla yayımlanmaya devam eder. 1984 yılında 33 cilt olmak üzere tamamlanmıştır. 41 yılda vücuda geldiği için "Yorgun Ansiklopedi" olarak da bilinmektedir.[1]
Değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]
Eser ciddi bir hazırlık aşaması geçirilmeden yayına başlamıştır. Bundan dolayı eser kapsam ve içerik yönünden zayıf düşmüş, madde tercihleri hatalı olmuştur. 1946 yılında Hasan Ali Yücel desteğini kaybetmesi, siyasi çekişmelerden etkilenmesi, tamamlanmasının uzun yıllar alması ansiklopediyi zayıf kılmıştır. Buna karşın Türk tarihi ve Türk dili gibi konularda ayrıntılı maddeler de içermektedir.[3]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b "B. Ansiklopediler ve Dergiler". MEB. 12 Haziran 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Türkiye’de Ansiklopediciliğin Doğuşu ve Gelişmesi (yüksek lisans tezi) (PDF). Ayhan Aykut. İstanbul: İstanbul Üniversitesi SBE. 1989. ss. 92-98. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 31 Mayıs 2021.
- ^ a b "Türk Ansiklopedisi". TDV İslam Ansiklopedisi. 17 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "LEVEND, Agâh Sırrı". TDV İslam Ansiklopedisi. 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.