Sosyal Öyküler
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Mart 2023) |
Sosyal Hikâyeler veya Sosyal Öyküler, otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin etkili ve uygun bir şekilde etkileşim kurabilmeleri için kişilerarası iletişimin ip uçlarını daha iyi anlamalarına yardımcı olacak bir araç olarak tasarlanmıştır.[1] Araç formatı, temel iletişim becerilerine sahip yüksek işlevli kişiler için tasarlanmış olsa da sonradan iletişim becerileri zayıf ve düşük düzeyde işlevselliğe sahip bireylere de uyacak şekilde büyük ölçüde uyarlanmıştır.(örneğin, sosyal durumları anlamakta veya değişimle başa çıkmakta güçlük çeken çocuklar[2])
Günümüzde sosyal hikâyeler, otizmli veya sosyal iletişimde yetersizliği olan bireyleri her türlü sosyal etkinliklere hazırlamak için hedeflenen şekillerde kullanılmaktadır.
Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]
Sosyal Hikâyeler, otizm spektrum bozukluğu(OSB) olan kişilerin sosyal becerilerini geliştirmek için 1991 yılında Carol Gray tarafından geliştirilen bir kavramdır.[3] Bir eğitimci, ebeveyn, sosyal hizmet uzmanı veya okul psikoloğu tarafından anlatılabilirler.[4] Amaç, genellikle konu etrafında meydana gelen olayların ve sebeplerinin açıklanması yoluyla bilgi paylaşılmasıdır.[5] Sosyal hikâyelerde yaşananlar için en uygun sosyal etkileşim modelinin öğretimi sağlanır, bir diğer işlem ise hikâyelerde yapılan doğru davranışların taktir edilmesi pekiştirilmesidir.[6][7][8] Sosyal hikâyeler bir tür sosyal anlatı olarak kabul edilir.[9]
İçerik[değiştir | kaynağı değiştir]
Bir Sosyal Hikâyede kullanılabilecek yedi cümle türü vardır:[10]
Betimleyici cümle: "Neden" sorusuna yanıt verirler. Sosyal bir durumda en ilgili faktörleri tanımlayan fikir ve varsayım içermeyen gözlemlenebilir cümlelerdir. (ör: Bazen öğretmenim evde yapmak için bana alıştırma verir)
Yansıtıcı cümle: Bireyin başkalarının çeşitli olayları nasıl algıladığını öğrenebilmesi için diğer insanların içsel durumlarını açıklar.(ör: Yemeğim bittikten sonra anneme “eline sağlık” dersem çok mutlu olur.)
Yönlendirici cümle: bir duruma veya kavrama yönelik bir yanıt seçimini olumlu terimlerle sunar veya önerir. (ör: konuşmaya başlarken ilk olarak “merhaba” demem gerekir.)
Doğrulayıcı cümle: ifadelerin anlamını artırır ve ortak olarak paylaşılan bir değer veya görüşü ifade edebilir. Ayrıca önemli noktaları vurgulayabilir, öğrenciye güven vermek için bir yasaya veya kurala başvurabilirler.(ör: Birisi bana bir şey verdiğinde, “Teşekkür ederim” demek hoş olur.)
Kontrol cümlesi: Söz konusu amaca ulaşmada anne babaların, kardeşlerin, akranların ve uzmanların bireye nasıl yardım edebileceklerini anlatan cümledir (ör: Yemeğim bittikten sonra ellerimi yıkamayı hatırlamaya çalışacağım)
İşbirlikçi cümle: Bireye yardım etmek için başkalarının ne yapacağını açıklanmasıdır. Bu, çeşitli kişiler tarafından tutarlı yanıtların sağlanmasına yardımcı olur.(ör: Ödevlerimi yaparken babam bilmediğim konuları anlatarak bana yardım eder.)
Kısmi cümleler: kişiyi bir durumdaki bir sonraki adıma, başka bir kişinin tepkisine veya kendi tepkisine ilişkin tahminlerde bulunmaya teşvik edilmesidir.[11]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Taylor, Lori Ashley (3 Nisan 2018). Dragonfly: A Daughter's Emergence from Autism: A Practical Guide for Parents (İngilizce). Simon and Schuster. s. 98. ISBN 9781510732186. 17 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2023 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Hannah, Liz (2001). Teaching Young Children with Autistic Spectrum Disorders to Learn: A Practical Guide for Parents and Staff in General Education Classrooms and Preschools. Londra: AAPC Publishing. s. 83. ISBN 1931282099.
- ^ Tobik, Amy (8 Eylül 2017). "Social Stories for Autistic Children". Autism Parenting Magazine. 14 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2019.
- ^ Abraham, Michael; Irwin, Timothy (2010). Educating the Young Child with Autism Spectrum Disorders, Grades PK - 3: Moving from Diagnosis to Inclusion to Education. Minneapolis: Key Education Publishing. s. 44. ISBN 9781602688766.
- ^ Kershaw, Penny; Beaney, Joy (2006). Inclusion in the Secondary School Support Materials for Children with Autistic Spectrum Disorders (ASD) (İngilizce). National Autistic Society. s. 40. ISBN 9781905722020. 17 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2023 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Goldberg Edelson, Meredyth (1995). "Social Stories". Autism Research Institute. 12 Şubat 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2008.
- ^ White, Susan Williams (2011). Social Skills Training for Children with Asperger Syndrome and High-Functioning Autism. Guilford Press. s. 95. ISBN 978-1-60918-209-0 – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Sansosti FJ, Powell-Smith KA, Kincaid D (Kış 2004). "A research synthesis of Social Story intervention for children with autism spectrum disorder". Focus on Autism and Other Developmental Disabilities. 19 (4). ss. 194-204. doi:10.1177/10883576040190040101.
- ^ Denning, Christopher (2017). Developing Motor and Social Skills: Activities for Children with Autism Spectrum Disorder. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. s. 42. ISBN 978-1-4758-1764-5.
- ^ Gray C (2000). The New Social Story Book. Arlington, TX: Future Horizons. ISBN 1-885477-66-X.
- ^ Ali S, Frederickson N (December 2006). "Investigating the evidence base of Social Stories". Educational Psychology in Practice. 22 (4). ss. 355-77. doi:10.1080/02667360600999500.