Sarov

Sarov Саров
Arma
Rusya haritasında Samara
Ülke	Rusya
Eyalet	Nijni Novgorod Oblastı
Yüzölçümü
• Toplam	232 km²
Nüfus  (2002)
• Toplam	85.000
Alan kodu	+7 +7 83130
Resmî site [1]

Sarov (Rusçası: Саро́в) Rusya’da Nijni Novgorod Oblastında dışarıdan ziyarete kapalı bir kasaba. 1946-91 yılları arasında Arzamas-16 (Арзама́с-16) olarak adlandırıldı. Sovyetler Birliği’nin nükleer silah çalışmaları burada yapılmıştır. 2002 yılındaki sayıma göre nüfusu 87.652’dir.

Tarih

Kentin tarihi birbirinden iki farklı döneme ayrılabilir. Önceki dönemde Rusya’nın en önemli azizlerinden Aziz Serafim’e ait olan manastır yüzünden kutsal bir yer olarak değerlendirilir. 1940’lı yıllardan itibaren ise Sovyet ve daha sonra Rus nükleer silah araştırma ve üretim yeri olmuştur.

Sarov’a ait bilinen ilk bilgiler Mordovyalılara aittir. 12. ve 13. Yüzyıllarda burada büyük bir yerleşim birimi vardı. 1298 yılında şehir Tatarlarca alınmıştır. Şehir ismini tedavi edici suları olduğuna inanılan Sarovka nehri yakınlarındaki Sarova Manastırından alır. 1664 yılında rahip Theodosius Sarov Dağlarına yerleşmiş, ilk kilise ise Prens Kuguşev tarafından 1706 yılında kurulmuştur. Aziz Serafim ise Sarov’da 1778-1883 yılları arasında yaşamıştır. Şehirde bir tanesi yeraltında olmak üzere dokuz kilise vardır. Manastırda ise yaklaşık 300 rahip yaşamaktadır. Şehrin kuruluşunun 200. yıldönümü olan 1906’da kentte önemli dini liderlerin katılımıyla toplantılar yapılmış ve kültürel zenginliği tüm ülkede bilinir hale gelmiştir.

Sovyet Dönemi

1917 Ekim Devrimi'nden sonra kente olan dini ziyaretler gittikçe azalmış ve kenti gezmeye gelenlere dayanan ticaret sona ermiştir. 1923 yılında manastırlar halkın isteği üzerine kapatılmıştır. Manastır binaları çocuk komünleri için kullanılmış, daha sonra ise kürek cezası mahkûm kolonilerince kullanılmış, 1938 yılında ise tamamen kapatılmıştır. II. Dünya Savaşı sırasında bu binalar BM-13 Katyuşa roketleri üreten fabrikalar olarak da kullanılmıştır.

Nükleer Merkez

1943 yılında önce Molotov daha sonra ise Beria’nın sorumluluğunda olarak başlatılan ve nükleer bombalarla ilgili araştırmalar yapan merkezde zamanın başta İgor Kurçatov olmak üzere birçok bilim adamı görev yapar. Savaşın sonuna doğru ABD’nin Hiroşima ve Nagazaki’ye atom bombası atmasıyla beraber çalışmalara hız verilir ve 1946’da Tüm Rusya Deneysel Fizik Bilimsel Araştırma Enstitüsü kurulur. Bu kurum nükleer silah tasarımıyla ilgili çalışmalar yapmaktadır. Kente ilkin yakınlardaki Arzamas kentine 75 km uzaklıkta olduğu için Arzamas-75 ismi verilmiştir. Daha sonra ise nükleer araştırma ve üretim merkezinin isminin yerini fazla belli ettiği gerekçesiyle ismi Arzamas-16 olarak değiştirilmiş ve 1947 yılında yeri tüm haritalardan çıkartılmıştır. 1954 yılında Arzamas-16’ya kent statüsü verilmiştir. Kentin çoğu Alman savaş esirlerince inşa edilmiştir bu yüzden kentteki Avrupa tarzı mimari yapı dikkat çekicidir. Kentte Atom Bombası Müzesi bulunmaktadır, Sovyet döneminde üretilen nükleer silahların fotoğrafları da sergilenmektedir. Şehre ulaşım genellikle tren yoluyladır. Küçük bir havaalanı ise genellikle devlet uçakları içindir.

Rusya Federasyonu Dönemi

Şehir askerler tarafından korunan tel örgülerle çepeçevre çevrilmiştir. Turistler ve hatta Sarov’da yaşamayan Rus vatandaşları bile şehre izinsiz giriş yapamazlar. İş amacıyla şehre giren yabancılar giriş yaparken pasaport, telefon ve kameralarını güvenlik birimlerine teslim ederler. Şehrin gerçek yerini haritada bulmak zordur. Bunun bir sebebi de kentin bir kısmının Mordovya Cumhuriyeti sınırları içerisindeki Temnikovskiy Bölgesindeki millî park sınırları içinde kalmıştır. 1993 yılında şehir ABD’deki nükleer silah tasarım laboratuvarının bulunduğu Los Alamos kentiyle kardeş şehir ilan edilmiştir. İki kurum nükleer silahların kontrol edilmesi ve korunmasıyla ilgili ortak çalışmalar yürütmektedir. Şehrin ismi Boris Yeltsin tarafından 1995 yılında Sarov olarak değiştirilmiştir. Bugün Sarov’da bulunan Rusya Federasyonu Nükleer Merkezi nükleer silahların geliştirilmesi, üretimi, saklanması ve kullanılması dahil olmak üzere radyoaktif maddelerin geri dönüşümü, uygulamalı fizik gibi konularla ilgili geniş yetkilere sahiptir.