İçeriğe atla

Samuel Insull

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Samuel Insull
Samuel Insull, 1920
Doğum11 Kasım 1859(1859-11-11)
Londra, İngiltere, Birleşik Krallık
Ölüm16 Temmuz 1938 (78 yaşında)
Paris, Fransa
Defin yeriPutney Vale Mezarlığı, Londra
Meslekİşletmeci
Tanınma nedeniKamu hizmetleri
EvlilikGladys Wallis
(evlilik: 1899-1938)

Samuel Insull (11 Kasım 1859 - 16 Temmuz 1938), İngiltere doğumlu bir Amerikan iş insanı, yenilikçi ve yatırımcıydı. Chicago'da yaşayan Insull, Amerika Birleşik Devletleri'nde entegre bir elektrik altyapısı oluşturulmasına katkıda bulundu. Insull, temel kamu hizmetleri ve demiryolu alanlarında faaliyet gösteren holdingler kurdu. Ayrıca 1929'da inşa edilen Chicago Civic Opera House'un inşasından da sorumluydu.[1]

Büyük Buhran sebebiyle Midwest'teki devasa holding imparatorluğu çöktü; kendisi ise konumu ve itibarı nedeniyle kendisine güvenen yatırımcılara değersiz stok satarak kişisel kazanç sağlamakla suçlandı. Yedi haftalık bir duruşmanın sonunda o ve diğer 16 sanık, iki saatlik jüri görüşmesinin ardından tüm suçlamalardan beraat etti.[2][3][4][5]

İlk yılları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Insull 11 Kasım 1859'da Londra'da, alkol karşıtı, dini konuşmalar yapan bir tüccar olan Insull Insull ve Emma Short'un çocuğu olarak doğdu. Yetişkinlik çağına dek kadar hayatta kalan beş kardeşten biriydi; küçük kardeşi Martin, Sam'in şirketlerinde yönetici olarak görev aldı.[6] 14 yaşındayken çeşitli dükkânlarda çırak olarak çalışmaya başladı. Daha sonra Vanity Fair'de stenograf olarak işe girdi.[7] 19 yaşına geldiğinde, bir gazete ilanı aracılığıyla Thomas Edison'un telefon şirketlerinin Londra temsilcisi ve Albay George Gouraud'un özel sekreteri, ayrıca muhasebecisi oldu. Amerika Birleşik Devletleri'nde Edison ile bir iş fırsatı ortaya çıktığında, Thomas Edison'un kişisel sekreteri olursa bu işi kabul edeceğini belirtti. 1881'de, 21 yaşındayken ABD'ye göç etti.[8] Takip eden yıllarda, Edison'un ticari girişimlerinde ek sorumluluklar üstlendi ve ABD genelinde elektrik santralleri inşa etti. Diğer birkaç kişiyle beraber, Ocak 1889'da Henry Villard Edison General Electric'i kurarken onun yanında yer aldı. Bu şirket daha sonra General Electric olarak bilinen halka açık şirket haline geldi. 1892'de Insull'a General Electric'te ikinci başkan yardımcılığı görevi teklif edildi, ancak başkan olarak seçilmediği için mutsuzdu. Başkanlık görevi başkasına teklif edilince Insull, Chicago Edison Company'nin başkanı olarak Chicago'ya taşındı.[7]

Başka bir ihtimal ise, J. P. Morgan'ın Thomson-Houston Electric Company ve Edison General Electric'i Nisan 1892'de yeni bir şirket oluşturmak için birleştirdiğinde karşıt görüşler arasında kalmış olmasıdır. Edison'a sadık olanlar Insull'u onu satmakla suçladı. Insull, JP Morgan ve diğerlerinden gelenleri kabul ettiği gibi Vanderbilt'lerden gelen sermaye katkısını da kabul etmişti. Edison onu affetti, ancak diğerleri affetmedi. Bu nedenle yeni bir yerde yeni bir şirkete geçmek iyi bir fikir gibi görünüyordu.[9]

Şikago'da hayat

[değiştir | kaynağı değiştir]
Commonwealth Edison başkanı Samuel Insull (1910)
Franklin Madalyası, "Samuel Insull tarafından 1914'te başlatılmıştır ve Franklin Enstitüsü tarafından bilimde dikkat çeken ve seçkin katkılar için verilmektedir."
Thomas Edison'a (ön sırada ortada) verilen ilk Franklin Madalyası'nın sunumu sırasında Insull (ön sırada solda) (1915)
Time'ın kapağında Insull
(Kasım 1926)
Time'ın kapağında Insull
(Kasım 1929)

Western Edison Light Co. 1882 yılında Şikago'da kuruldu. 1887 yılında ismi Chicago Edison Co. olarak değişti, beş yıl sonra Insull General Electric'ten ayrıldı ve Şikago'ya taşınarak bu şirketin başına geçti. Şirket, Insull'un 1984'te Brighton'a gerçekleştirdiği ziyarete kadar mali sıkıntı çekiyordu. İngiltere'de uygulanan elektrik fiyatlandırma sistemine benzer bir sistemi Şikago'da uygulamaya başladı, bu sayede evde tüketilen elektrik için fatura miktarı yıllık %32 oranında düştü.[10]

1897 yılında başka bir elektrik kuruluşu olan Commonwealth Electric Light & Power Co.'yu kurdu. 1907'de bu şirketler Commonwealth Edison Co'yu oluşturmak için resmi olarak birleşti.

Insull ayrıca demiryollarının büyük bir kısmına, özellikle elektrikli şehirler arası hatlara sahipti. Demiryollarının modernleştirilmesine yardım etti.[11]

Büyük Buhran

[değiştir | kaynağı değiştir]

Insull, yalnızca 27 milyon dolarlık öz sermaye ile 500 milyon dolarlık bir imparatorluğu kontrol ediyordu.[12] (Insull, varlıklarının yüksek düzeyde kaldıraçlı yapısı nedeniyle, yanlış olmasına karşın zaman zaman holding kavramını bulan kişi olarak anılır.) Holdingi Büyük Buhran sırasında iflas etti ve 600.000 hissedarın birikimlerini kaybetmesine neden oldu.

Insull ülkeden kaçtı. Önce Fransa'ya gitti ancak ABD, Fransız makamlarından iade edilmesini istediğinde, o dönemde ABD ile henüz bir iade anlaşması yapmamış olan Yunanistan'a geçti. Daha sonra tutuklandı ve 1934'te Türkiye tarafından posta sahtekarlığı ve antitröst suçlamalarından federal mahkemeye çıkması için Amerika Birleşik Devletleri'ne iade edildi.[7][13] Şikago'da çalışan avukatlardam Floyd Thompson tarafından savunuldu ve suçsuz bulundu.[14]

Ölümü

[değiştir | kaynağı değiştir]

Temmuz 1938'de eşi Gladys ile birlikte Bastille Günü için Paris'i ziyaret ettiler. Insull'un bir kalp rahatsızlığı vardı, eşinin metro kullanmaması yönündeki uyarısına karşın 16 Temmuz 1938'de Concorde Meydanı'nda bulunan metro istasyonunda kalp krizinden öldü. Öldüğünde cebinde 30 frank vardı ve kimliği otelin çamaşır fişinden tespit edildi.[14] Öldüğü sırada üç eski şirketinden yıllık toplam 21.000 dolar alıyordu.[15] 23 Temmuz 1938'de, doğduğu şehirdeki Putney Vale Mezarlığı'na gömüldü.[16]

Medyada

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tom Holland 2019 yapımı tarihî dönem draması Elektrik Savaşları'nda Insull'u canlandırdı.[17]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ United Press, Miami News, Samuel Insull, Former Utility Magnate, Dies[ölü/kırık bağlantı], July 17, 1938
  2. ^ Schultz, Jeff. "Historical Society finds Samuel Insull Not Guilty of Securities Fraud 13 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.", Chesterton Tribune, May 22, 2012.
  3. ^ Samuel Insull Goes on Trial in Frauds Case 19 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Portsmouth Times, October 2, 1934.
  4. ^ Insull Acquitted on Embezzlement Charge; Verdict Expected to End All State Cases 19 Şubat 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The New York Times, March 12, 1935.
  5. ^ McDonald (1962), s. 332.
  6. ^ McDonald (1962), ss. 6, 149.
  7. ^ a b c "Former Ruler Of Utilities Empire Dies In France". Berkeley Daily Gazette. 16 Temmuz 1938. 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2010. 
  8. ^ "Samuel Insull Dies After Heart Attack". The Bulletin. 15 Temmuz 1938. 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2010. 
  9. ^ Wasik (2006), s. 51-52.
  10. ^ Evans (2004).
  11. ^ "South Shore Railroad history". Chicago Post-Tribune. 29 Haziran 2008. 15 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008. [ölü/kırık bağlantı]
  12. ^ Emergence of Electrical Utilities in America 24 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Smithsonian Enstitüsü, National Museum of American History
  13. ^ "Flight To Athens". Time. 17 Ekim 1932. 27 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2010. 
  14. ^ a b "Insull Drops Dead In A Paris Station". The Montreal Gazette. 18 Temmuz 1938. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2010. 
  15. ^ "Fortune Gone, Insull Lived On A Pension". The Miami News. 18 Temmuz 1938. Erişim tarihi: 13 Eylül 2010. [ölü/kırık bağlantı]
  16. ^ "18 Persons Present at Insull Funeral". Herald-Journal. 24 Temmuz 1938. 20 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2010. 
  17. ^ "'Spider-Man: Homecoming's Tom Holland Joining 'The Current War'". Deadline Hollywood. 2 Kasım 2016. 19 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2022. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Samuel Insull ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Samuel_Insull&oldid=31180664" sayfasından alınmıştır