Seyfeddin Azizi
Saifuddin Azizi | |
|---|---|
 1950'de Saifuddin Azizi | |
| Doğum | 12 Mart 1915 |
| Ölüm | 24 Kasım 2003 (88 yaşında) |
| Meslek | Siyasetçi |
| Tanınma nedeni | Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin ilk başkanı |
Saifuddin Azizi ([telaffuz?]; 12 Mart 1915 - 24 Kasım 2003), Seypidin Azizi, Saif al-Dīn ʿAzīz, Saifuding Aizezi ve Saifuding olarak da bilinir, Çin Halk Cumhuriyeti'nin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin ilk başkanıydı.
Biyografi
[değiştir | kaynağı değiştir]Azizi, aslen Atuş İlçesi'nden nüfuzlu bir Uygur tüccarı ailesinin çocuğu olarak Çöçek'te doğdu.[1] Sincan'daki bir okula gitti ve ardından Sovyetler Birliği'ne geçti, Sovyetler Birliği Komünist Partisi'ne (CPSU) katıldı ve Taşkent'teki Orta Asya Siyasi Enstitüsü'nde okudu.[2] Sincan'a Sovyet ajanı olarak döndü ve kuzeybatı Sincan'daki Çin Cumhuriyeti hükûmetine karşı Sovyet destekli Ili İsyanı'nı kışkırttı. 1945-1948 yılları arasında İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti Eğitim Bakanı ve Zhang Zhizhong Ili Rebel- Kuomintang koalisyon hükûmetinde Eğitim Komiseri olarak görev yaptı. Eylül 1949'da Saifuddin, Çin Komünist Partisi (TBM) tarafından desteklenen Çin Halkı Siyasi Danışma Konferansı'na katıldı ve yeni Komünist hükûmetin bir üyesi oldu.[3] Ekim ayında 1949 Çin Devrimi Komünistleri Sincan ve daha genel olarak Çin'de iktidara getirdi; bu noktada Saifuddin yeni hükûmet için Milletler ve Siyasi ve Hukuki İşler için çeşitli görevlerde bulundu.
Aralık 1949'dan Ocak 1950'ye kadar, Çin-Sovyet Dostluk Antlaşması'nı müzakere etmek için Moskova'ya yaptığı yolculukta Mao Zedong'a eşlik etti ve 27 Aralık 1949'da CPSU'dan ayrıldı ve Mao'nun tavsiyesi doğrultusunda TBM'ye katıldı.1955 yılında Mao'ya, Sincan'a "Sincan Özerk Bölgesi" adını vermek için yaptığı güçlü itirazını iletti ve "özerkliğin dağlara ve nehirlere verilmediğini, bazı uluslara verildiğini" iletti. Sonuç olarak, idari bölge "Sincan Uygur Özerk Bölgesi" olarak adlandırılacaktı.[4]
Uygur dilbilimci İbrahim Muti'i İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin karşıtıydı ve Sovyetler ve Stalin tarafından desteklenen Ili İsyanı'na karşı çıktı. Saifuddin Azizi daha sonra İbrahim'den özür diledi ve Doğu Türkistan Cumhuriyeti karşıtlığının yapılacak doğru şey olduğunu itiraf etti.[5]
Pekin'deki Çin Halkı Siyasi Danışma Konferansı'nda (CPPCC), Kültür Devrimi sırasında kısa bir süre için üstlendiği Sincan'ın bölge başkanı rolünü 1955'ten 1978'e kadar üstlendi.[6] Birinci ile Yedinci Ulusal Halk Kongresi Daimi Komitesinin başkan yardımcısı ve 10. ve 11. TBM Merkez Komitesinin Siyasi Bürosu'nun yedek bir üyesiydi. 1993-1998 yılları arasında CPPCC Ulusal Komitesi başkan yardımcısı olarak görev yaptı.[7] 88 yaşında hastalanarak öldü.[8]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Chinese Communist Power and Policy in Xinjiang, 1949-1977. Westview Press. 1979. ss. 34-36.
- ^ Xinjiang: China's Muslim Borderland by S. Frederick Starr
- ^ China's last Nomads: the history and culture of China's Kazaks. M.E. Sharpe. 1998. s. 100.
- ^ The Uyghurs: Strangers in Their Own Land. Columbia University Press. 2010. s. 199.
- ^ Clark (2011). "Ibrahim's story" (PDF). Asian Ethnicity. Taylor & Francis. 12 (2): 213. 19 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ağustos 2016.
- ^ Xinjiang: China's Muslim far northwest. Routledge. 2004. s. 79.
- ^ China Vitae 15 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Accessed 2010-10-30
- ^ "Noted Uygur leader Seypidin Azizi dies". People's Daily. 25 Kasım 2003. 12 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Haziran 2020.
