Sadık Doğanay
Sadık Doğanay | |
|---|---|
| Dosya:Sadık doğanay.jpg | |
| Doğum | 1933 Yücepınar, Zile, Tokat, Türkiye |
| Ölüm | 23 Ocak 1979 (46 yaşında) Zile, Tokat, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Kalp krizi |
| Defin yeri | Yücepınar mezarlığı |
| Diğer ad(lar)ı | Sadık baba |
| Tanınma nedeni | Türk Halk Müziği sanatçısı, söz yazarı |
| Önemli eser(ler) | "Bir Güzelin Hasretinden Ahından" "El Vurup Yaremi İncitme Tabip" |
| Evlilik | Satı Doğanay |
| Çocuk(lar) | 6 |
Sadık Doğanay (1933, Yücepınar, Zile, Tokat - 23 Ocak 1979, Zile) Türk Halk Müziği sanatçısı, söz yazarıdır.
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Zileli aşık Kemterî kolunun önemli âşıklarından olan Sadık Doğanay, 1933 yılında Zile’ye bağlı oldukça yüksek rakımlı bir dağ ve orman köyü olan Yücepınar'da, İbrahim ve Feruze çiftinin altı çocuğundan üçüncüsü olarak dünyaya gelmiştir. Doğuştan gözleri görmeyen âşık o dönemlerdeki ekonomik yokluklar ve bilinçsizlik nedeniyle doktora götürülememiştir.[1] Güçlü âşıklık geleneği olan bir ailede dünyaya gelmiş olan Sadık Doğanay, yedi-sekiz yaşlarına geldiğinde, o dönemin ünlü âşıklarından olan, bağlama ve kemanı ustalıkla çalabilen ve ilerde kayınpederi olacak olan amcası Sefil Edna adıyla bilinen Abuzer Doğanay’ın da desteği ile bağlama ve keman çalmasını öğrenmiştir.[1]
Ocakzade bir ailenin ferdi olan âşık, çocuklukta amcası ve ustası olan Sefil Edna’dan öğrendikleriyle on dört-on beş yaşlarında köydeki cemlerde zakirlik yapmaya başlamıştır. Âşık’ın amcası Sefil Edna genellikle tarla işlerinden dolayı yazları köyde, kış aylarıda ise at sırtında çevre köyleri ve yakın vilayetleri zakirlik yapmak için çok gezermiş. Haftalarca bazen de aylarca köye gelmez, köyde durduğu zamanlarda ise bildiklerini yeğeni Sadık Doğanay’a öğretirmiş.[2] Alevi, yol ve hizmet erkânı olan dedelik, zakirlik gibi özel konularda ve güncel, sosyal konularda kendini o günün olanaklarına göre oldukça iyi yetiştirmiştir. İlerleyen zamanlarda ise çevre köy ve ilçelerdeki cemlerde zakirlik yaparak çevrede kendisini tanıtmıştır.[1]
Evlenme çağına geldiğinde görme özründen dolayı kimse âşığa kızını vermek istememiştir. Ancak, hem ustası, hem de amcası olan Abuzer Doğanay kendi kızı Satı Doğanay’ın gönül rızasını alarak âşık ile evlendirmiştir. Bu evlilikten sırasıyla Yadigâr, İbrahim, Zöhre, Abuzer, Mürüvvet ve Kemalettin olmak üzere altı çocukları olur.[1]
Gezgin bir âşık olarak sık sık yakın çevredeki çeşitli illeri ve köyleri dolaşmış, Alevi-Bektaşî cem ayinlerinde dedelik ve zakirlik yapmış, çevredeki birçok konserde mahalli sanatçı olarak bağlama çalıp türküler, deyişler söylemiştir.
Çocuklarını okutmak amacıyla 1978 yılının Eylül ayında Zile’ye yerleşen Sadık Doğanay, 23 Ocak 1979'da Zile'de geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etmiş, doğduğu köy olan Yücepınar’da dedesi Kemterî ve ustası (amcası) Sefil Edna’nın yanlarına defnedilmiştir.[1]
Âşıklığa başladığı ilk yıllarda Nesimi, Virani, Şah Hatayî, Fuzuli, Pir Sultan Abdal, Âşık Veli, Seyit Seyfullah, Kâtibi, Kul Himmet, Derviş Ali, Sıtkı ve daha birçok âşığın deyişlerini ustamalı olarak söylemiş, bununla birlikte de yavaş yavaş kendi deyişlerini havalandırmıştır. Kendi deyişlerindeki konular daha çok tasavvuf ağırlıklı, Nazım biçimleri ise Türkü, Koşma, Semai şeklindedir. Genellikle 11’li ve 8’li hece veznini kullanmıştır. Deyişlerinde Sadık, Âşık Sadık ve Sadık Baba mahlaslarını kullanmakla birlikte bu araştırma sırasında derlediğimiz yeni şiirlerde, Sefil Sadık ve Sefil Sadık Baba mahlasını da kullandığı görülmüştür. Ayrıca yine bu çalışma sırasında Kubilay Dökmetaş tarafından bize ulaştırılan âşığın 1972 tarihli bir fotoğrafının arkasına Dr. Recai Özdil tarafından Sadık Baba ve Sefil Sadık mahlasları da not olarak düşülmüştür.[2]
Günümüze dek birçok sanatçı tarafından ve Çöpçüler Kralı filminde de Kemal Sunal tarafından söylenen "Bir Güzelin Hasretinden Ahından"[3] ile "El Vurup Yaremi İncitme Tabip" bilinen eserleri arasındadır.[4]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d e "Sadık Doğanay - Ozanlarımız". www.turkuler.com. 29 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ a b ERGÜ, Muaz. "Âşık Sadık Doğanay". 5 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2023.
- ^ "Sadık Doğanay - ilgili olduğu türküler". Türküler.com. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2016.
- ^ "Sadık Doğanay biyografisi". AşıkRemzani.net. 22 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2016.