Sığır çiçeği
Sığır çiçeği, sığır çiçeği virüsünün (CPXV) neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır.[1] Tarihsel olarak enfekte bir inekle temasın ardından deride büyük kabarcıklar, ateş ve şişmiş bezlerle kendini gösterir, ancak son birkaç on yılda daha sık (genel olarak nadiren de olsa) enfekte kedilerden kaynaklanır.[2] Eller ve yüz en sık etkilenir ve lekeler genellikle çok ağrılıdır.[3]
Orthopoxvirus cinsinin bir parçası olan virüs, aşı virüsü ile yakından ilişkilidir. Virüs zoonotiktir, yani kediden insana gibi türler arasında aktarılabilir. Hastalığın bulaşması ilk olarak enfekte ineklerin memelerine dokunan süt işçilerinde gözlendi ve sonuç olarak ellerinde püstüller oluştu.[4] Sığır çiçeği, büyükbaş hayvanlar dışındaki kemirgenler gibi hayvanlarda daha yaygın olarak bulunur. Sığır çiçeği, oldukça bulaşıcı ve çoğu zaman ölümcül olan çiçek hastalığına benzer, ancak ondan çok daha hafiftir.[4] Çiçek hastalığının hafif formuna olan yakın benzerliği ve mandıra çiftçilerinin[5] çiçek hastalığına karşı bağışıklığının gözlemlenmesi, İngiliz doktor Edward Jenner tarafından oluşturulan ve uygulanan modern çiçek hastalığı aşısına ilham kaynağı olmuştur.[6] Jenner, James Phipps adlı genç bir çocuğun kolundaki iki kesik üzerine sığır çiçeği irini sürmenin akıllıca olacağını düşündü.[7] James iyileşince kolunu tekrar kesti ve kesiklere çiçek hastalığı bulaştırdı ve çocuk yaşadı.
Sığır çiçeğinin ilk tanımı 1798 yılında Jenner tarafından yapılmıştır.[8] "Aşılama", " inekten" anlamına gelen Latince vaccinus sıfatından türetilmiştir.[9]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "Chasing Jenner's vaccine: revisiting cowpox virus classification". PLOS ONE. 6 (8): e23086. 2011. doi:10.1371/journal.pone.0023086. PMC 3152555 $2. PMID 21858000.
- ^ "20. Infectious disease". Kumar and Clark's Clinical Medicine. 10th (İngilizce). Elsevier. 2020. s. 517. ISBN 978-0-7020-7870-5.
- ^ "348. Smallpox, monkeypox and other poxvirus infections". Goldman-Cecil Medicine. 26th (İngilizce). 2. Elsevier. 2020. ss. 2180-2183. ISBN 978-0-323-53266-2.
- ^ a b Vanessa Ngan, "Viral and Skin Infections" 23 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2009
- ^ "What's The Real Story About The Milkmaid And The Smallpox Vaccine?". NPR.org (İngilizce). 1 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Şubat 2018.
- ^ Thomas Cooper Library, University of South Carolina: "Edward Jenner and the Discovery of Vaccination" 8 Nisan 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., exhibition, 1996
- ^ James Phipps
- ^ "Cowpox and paravaccinia". British Medical Journal. 4 (5575): 308-309. November 1967. doi:10.1136/bmj.4.5575.308. PMC 1748782 $2. PMID 4293285.
- ^ Cellular and Molecular Immunology. Fifth. Philadelphia: Saunders. 2003. ISBN 978-0-7216-0008-6.
