Röveşata
Röveşata, havada ters perende atarken, tek ayakla topa vurma eylemidir. Başta futbol olmak üzere topla oynanan çeşitli sporlarda da yer alan bu hareket, Güneydoğu Asya'da oldukça popüler olan ayak voleybolunun temel hareketlerinden biridir.[1] Avustralya futbolunda ise pek sık olmasa da röveşata hareketinin yapıldığı maçlar olmaktadır.[2]
Hareketin ilk yapıldığı yer ve zaman olarak çeşitli iddialar mevcuttur. Farklı kaynaklarda Brezilyalı Leônidas, Şilili Ramón Unzaga, İtalyan Carlo Parola ve Callao'da yaşayan Afro-Perulu halkın röveşata hareketini ilk yapanlar olduğu söylenmektedir.
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Röveşata sözcüğü Türkçeye, İtalyancada da aynı anlamı taşıyan "rovesciata" sözcüğünden geçmiştir.[3] İtalyancadaki kökeni ise tepetaklak etmek/olmak anlamı taşıyan "rovesciare" kelimesine dayanır.[3]
İngilizcede "bicycle kick" olarak tanımlanan hareket, bisiklet anlamına gelen "bicycle" ile ayakla vurmak anlamına gelen "kick" kelimelerinin birleşmesiyle oluşmuştur. Yine İngilizcede hareketin görünüşünden yola çıkarak "scissors in the air" (havada makas) olarak da tanımlanmaktadır.[4][5] Şili gazetesi El Mercurio'nun yaptığı araştırma sonucu yayımlanan listede, dünyadaki dillerin birçoğuna bu hareketin tanımı, "makas vuruşu" veya "bisiklet vuruşu" tanımlarının dillere uyarlanması sonucu oluşturulmuştur. Diğer taraftan Almancada "Fallrückzieher" (yere düşerek geri tersten vuruş) olarak tanımlanır ve oyuncunun yaptığı vuruşun ardından yere düşmesine bir vurgulama yapılır.[6] İspanyolcada genellikle "tijera" (makas) olarak bilinse de,[4] Peru'da "chalaca", Şili'de ise "chilena" sözcükleri kullanılmaktadır. Kendi tanımını oluşturan dillerden biri olan Norveççede hareket Brassespark" (Brezilya vuruşu) olarak bilinmektedir.[6]
Hareketin uygulanması
[değiştir | kaynağı değiştir]
Futbolda röveşata; pas atmak, topu kaleden uzaklaştırmak veya rakip kaleye şut çekmek için kullanılabilir.[7] Maç esnasında, röveşatanın faydalı olabileceği iki ana durum mevcuttur. Defans oyuncusunun yüzü kendi kalesine doğru dönükse ve topu rakip kaleye doğru uzaklaştırma imkânı yoksa, röveşata hareketini uygulayarak topu uzaklaştırabilir.[8] İkinci olarak bir forvet oyuncusu, rakip kaleye sırtı dönük vaziyette bulunurken topu kaleye göndermek isterse röveşata gerçekleştirebilir.[8]
Röveşatayı yanlış olarak uygulamak ciddi sakatlıklara yol açabilmektedir.[9] Sakatlanmanın önüne geçmek için yapılması gereken temel şey, hareketin ardından yere düşerken kollardan destek almaktır. Öte yandan röveşata çeken bir oyuncunun topa vuran ayağı yüz hizasına denk geldiğinden diğer oyuncuları sakatlama riski de bulunmaktadır.[9] Bu risklerine ve yapılmasının zorluğuna rağmen röveşata, BBC Sport tarafından futbol maçlarını zenginleştirici bir unsur olarak görülmektedir.[10]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]
Röveşatanın ilk olarak ne zaman ve nerede yapıldığına dair çeşitli iddialar bulunmaktadır. Bunların ilki, Peru'nun Callao şehrinin yerlileri ile İngiliz denizciler arasında 19. yüzyılın başlarında oynanan futbol maçlarına dayanmaktadır.[11] Şili'de, Bask kökenli Şilili futbolcu Ramón Unzaga'nın, 1914 yılında oynanan bir maçta yaptığı hareket, röveşatanın ilk ortaya çıktığı zaman olarak kabul edilmektedir.[12] İtalya'da, 15 Ocak 1950'de oynanan maçta bu hareketi sergileyen Carlo Parola'ya mal edilmiştir.[13] Öte yandan bazı oyuncular, bu hareketin yapımıyla özdeşleşmişler ve röveşatanın icadı bu oyunculara mal edilmiştir. Brezilyalı futbolcu Leônidas, yine kendisi gibi Brezilyalı Petronilho de Brito'yu röveşatayı ilk gerçekleştiren oyuncu olarak gördüğünü belirtmiştir.[14]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ "World of Weird Sports". abc.net.au. 21 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.
- ^ Matthews, Bruce (5 Eylül 2007). "Pies star Dale Thomas's haircut leaves fans appalled | Perth Now". News.com.au. Erişim tarihi: 26 Ekim 2011.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ a b Nişanyan, Sevan. "Rövaşata". nisanyansozluk.com. 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2011.
- ^ a b "Terminología del fútbol y diccionarios: elaboración de un diccionario de especialidad para el gran público" (PDF). Tesis Doctorals en Xarxa. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2011.
- ^ "Soccer dictionary". 8 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2011.
- ^ a b "Rovesciata". logosdictionary.org. Erişim tarihi: 4 Kasım 2011.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 15 Mart 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2011.
- ^ a b "The Soccer Bicycle Kick". Soccer-training-guide.com. 8 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009.
- ^ a b Harari, P. J.; Ominsky, Dave (1994). Soccer Made Simple: A Spectator's Guide. Erişim tarihi: 4 Kasım 2011.
- ^ Vickery, Tim (18 Nisan 2005). "BBC SPORT | Football | Kerlon aiming to emulate two Rons". BBC News. 27 Ağustos 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2011.
- ^ "¿Chilena o chalaca?... esa es la cuestión". Elperiodicodemexico.com (İspanyolca). 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ O'Brian, Richard (2005). The Ultimate Sports Handbook. Quirk Books. 3 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2011.
- ^ "15 gennaio 1950: Parola, rovesciata leggendaria". Corriere dello Sport.it (İtalyanca). Erişim tarihi: 4 Kasım 2011.[ölü/kırık bağlantı]
- ^ "Leônidas da Silva". Spiritus-temporis.com. Erişim tarihi: 4 Kasım 2011.[ölü/kırık bağlantı]