Rusya'da yerleşim yerlerinin sınıflandırılması
Rusya ve diğer bazı eski Sovyet devletlerindeki yerleşim yeri sınıflandırma sistemi, diğer ülkelerden farklıdır ve belirli özelliklere sahiptir.
Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]
Sovyetler Birliği döneminde, Rusya SFSC de dahil olmak üzere Sovyetler Birliği cumhuriyetlerinin her biri, yerleşim yeri sınıflandırılmasıyla ilgili kendi yasal düzenlemelerine sahipti.[1] Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra, Rusya'da, bu sınıflandırmayı geliştirme ve sürdürme görevi federal bölgelere devredildi.[2] Günümüzde birçok federal bölgede kullanılan sınıflandırmalarda belirli özellikler olsa da, bunların hepsi hala büyük ölçüde RSFSC'de kullanılan sisteme dayanmaktadır. Tüm federal bölgelerde, yerleşim yerleri iki ana kategoride sınıflandırılır: Kentsel ve Kırsal.[3] Bu kategoriler diğer federal bölgeler arasında biraz farklılık gösterebilir,[2] ancak hepsi aşağıda açıklanan ortak özelliklere sahiptir.
Kentsel[değiştir | kaynağı değiştir]
- Şehirler ve kasabalar (Rusça: город, gorod; çoğul Rusça: города, goroda). Şehirler ve kasabalar yetki düzeylerine göre sınıflandırılır. Rus dilinde "kasaba" ve "şehir" için aynı kelime kullanılır ("Rusça: город"). Bazı çevirmenler en az 100.000 kişilik nüfusa sahip kentsel yerleşim yerleri için "şehir" kelimesini tercih etmektedir.
- Kent tipi yerleşimler (Rusça: посёлок городского типа, posyolok gorodskogo tipa; çoğul Rusça: посёлки городского типа) bir nevi küçük kentsel bölgelerdir. Bu kentsel yerleşim türü ilk olarak 1924 yılında Sovyetler Birliği'nde aşağıdaki alt kategorilerle uygulanmıştır:[4]
- Kentsel tip yerleşim—çoğunlukla kentsel nüfus 3.000-12.000 arasıdır.
- İş yerleşimi (Rusça: рабочий посёлок, rabochy posyolok)—çoğunlukla sanayi üretiminde çalışan kentsel nüfus.
- Banliyö (dacha) yerleşimi (Rusça: дачный посёлок, dachny posyolok)—tipik olarak Daça'ların bulunduğu bir banliyö yerleşimi.
- Tatil köyü yerleşimi (Rusça: курортный посёлок, kurortny posyolok)—çoğunlukla tatilcilere hizmet veren kentsel nüfus (deniz kenarında, kaplıcalarda ya da kayak merkezlerinde).
- Vardiya yerleşimi—Vardiya usulü çalışma için.
- Kentsel tip yerleşim—çoğunlukla kentsel nüfus 3.000-12.000 arasıdır.
1957 yılında, kentsel tip yerleşimlerin sınıflandırılmasına yönelik prosedürler daha da geliştirilmiştir.[5]
Kırsal[değiştir | kaynağı değiştir]
Çok sayıda kırsal yerleşim türü mevcuttur; bazıları tüm Rusya topraklarında yaygındır, bazıları ise belirli federal bölgelere özgüdür. En yaygın türleri şunlardır:
- Derevnya (Rusça: деревня, derevnya; çoğul Rusça: деревни, derevni), mezra
- Selo (Rusça: село, selo; çoğul Rusça: сёла, syola), köy (tarihsel olarak Ortodoks kilisesi olanlar).
- Stanitsa (Rusça: станица, stanitsa; çoğul Rusça: станицы, stanitsy), köy (tarihsel olarak Kozak kırsal yerleşimleri)
- Sloboda (Rusça: слобода, sloboda; çoğul Rusça: слободы, slobody), köy (tarihsel olarak vergi ve harçlardan muaf yerleşim yerleri)
- (Kırsal tip) yerleşimler (Rusça: посёлок (сельского типа), posyolok (selskogo tipa); çoğul Rusça: посёлки (сельского типа)). "Kırsal tip" (Rusça: сельского типа) tanımlaması, nüfusu çoğunlukla tarımla uğraşan yerleşimler için kullanılırken, posyolok (Rusça: посёлок) tanımlaması tarım ve sanayide çalışan karışık bir nüfusa işaret etmektedir.
Tarihi yerleşimler[değiştir | kaynağı değiştir]
- Krepost (Rusça: крепость, kale), müstahkem bir yerleşim
- Posad (Rusça: посад), bir Orta Çağ banliyö yerleşimi
- Mestechko (Rusça: местечко, Lehçe: miasteczko), Polonya'nın bölünmesi sırasında ilhak edilen Batı Kray'da küçük bir kasabaydı. Daha sonra bir kasaba tipi olarak adlandırılmıştır. Tipik bir Mestechko Yahudi çoğunluğuna sahip olur ve bu tür kasabalar Yidiş dilinde Shtetl olarak adlandırılır.
- Pogost, eski Rus devleti çevresindeki kırsal topluluklar.
- Seltso, Rusya İmparatorluğu ve Polonya-Litvanya Topluluğu'nda bir tür kırsal yerleşim yeri.
- Pochinok (Rusça: починок, pochinok; çoğul Rusça: починки, pochinki)—Bir ya da birkaç aileden oluşan yeni kurulmuş kırsal yerleşimler. Yerleşim yerleri geliştikçe daha büyük köylere dönüşmüşlerdir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ In the Russian SFSR, the issues of the administrative and territorial division, including the system of classification of the inhabited localities, was regulated by the Statute On Procedure of Resolving the Issues of the Administrative-Territorial Structure of the RSFSR, approved by the Decree of the Presidium of the Supreme Soviet of the RSFSR on August 17, 1982 (Rusça: Положение "О порядке решения вопросос административно-территориального устройства РСФСР", утверждённое Указом Президиума Верховного Совета РСФСР от 17 августа 1982 г.)
- ^ a b Articles 71 and 72 of the Constitution of Russia do not name issues of the administrative and territorial structure among the tasks handled on the federal level or jointly with the governments of the federal subjects. As such, all federal subjects pass their own laws establishing the system of the administrative-territorial divisions on their territories.
- ^ See, for example, the results of the 2002 population Census 31 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Rusça: Постановление ВЦИК и СНК РСФСР от 15 сентября 1924 г. "Общее положение о городских и сельских поселениях и посёлках" (Resolution of the All-Union Executive Committee and the Soviet of People's Commissars of September 15, 1924 General Statute on Urban and Rural Settlements)
- ^ Rusça: Указ Президиума ВС РСФСР от 12 сентября 1957 г. "О порядке отнесения населённых пунктов к категории городов, рабочих и курортных посёлков" (Decree of the Presidium of the Supreme Soviet of the RSFSR of September 12, 1957 On Procedures of Categorizing the Inhabited Localities as Cities, Work and Resort Settlements)
Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]
- Doukhobor Genealogy Website. Jonathan J. Kalmakoff. Index of Russian Geographic Terms 9 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..