Rumen Köprübaşı
Romanya Köprübaşı (Lehçe: Przedmoście rumuńskie; Rumence: Capul de pod român), Polonya'nın güneydoğusunda, şu anda Ukrayna'da bulunan bir alandı. 1939'da İkinci Dünya Savaşı'nın başlangıcında Polonya'nın işgali sırasında, Polonya başkomutanı, Polonya Mareşali Edward Rydz-Śmigły, Vistül'ün doğusunda savaşan tüm Polonya birliklerine Lviv'e ve ardından 14 Eylül'de Romanya ve Sovyetler Birliği sınırlarındaki tepelere çekilme emri verdi. O sırada yaklaşık yaklaşık 20 tümen hala hali hazırda savaşmaktaydı. 17 Eylül'de ise Kızıl Ordu saldırdıktan sonra, Rydz-Śmigły tüm birimlere Romanya ve Macaristan'a çekilme emri verdi, ancak birimler arasında iletişim kesintiye uğramıştı.
Plan, Polonya sınırlarını savunmanın imkansız olması durumunda varsayılan bir plandı ve Polonya kuvvetlerinin bölgeye çekilebileceğini, kışa kadar başarılı bir savunma düzenleyebileceğini ve Batı Cephesinde vadedilen Fransız saldırısı başlayana kadar dayanabileceğini varsaydı. Rydz-Śmigły, tepelerin, vadilerin, bataklıkların ve Strıy ve Dinyester nehirlerinin Alman ilerlemesine karşı doğal savunma hatları sağlayacağını tahmin etti. Bölge aynı zamanda üçüncü Polonya birlikleri için hazırlanan birçok cephaneye de ev sahipliği yapıyordu ve bölge, Polonya birliklerini ikmal etmek için kullanılabilecek Romanya'nın Köstence limanına nakliye ile bağlanmıştı.
Plan, Polonya-Romen ittifakının Polonya tarafından harekete geçirilmemesinin nedenlerinden biriydi. Polonya ve Romanya 1921'den beri müttefikti ve savunma paktı 1939'a kadar hala geçerliydi. Ancak Polonya hükûmeti, Romanya'da güvenli bir sığınak ve Köstence'nin güvenli limanına sahip olmanın çok daha yararlı olacağına karar verdi.[1] Müttefik ticaret gemileri, Polonya'yı savaşmaya devam ettirmek için gerekli olacaktır. Polonya Donanması ve ticari deniz kuvvetlerinin çoğu 1 Eylül'den önce tahliye edilmişti (bkz. Peking Planı). Tahliye edilen gemiler, Fransız ve İngiliz limanlarından faaliyet gösterecek ve malzemeleri Romanya üzerinden teslim edecekti.
Polonya'nın Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği arasında paylaşılmasını sağlayan Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı'nın gizli protokolüne bağlı olarak Sovyetler, 17 Eylül'ün erken saatlerinde Polonya'yı doğudan işgal etti ve Polonya ile yaptığı saldırmazlık paktını ihlal etti. Ancak Fransızlar, vaatlerine rağmen, Almanya'ya karşı önemli bir saldırı başlatmamıştı, bu da Polonya Ordusunun en azından ülkenin doğu bölgelerinde dayanmasını imkansız hale getirdi. O günün geç saatlerinde, Polonya hükûmeti ve askeri yüksek komuta üyeleri, batıdaki Polonya kuvvetlerinin oluşturulmakta olduğu Fransa'ya taşınmak amacıyla Polonya-Romanya sınırını geçtiler.
Polonyalı birliklere Polonya'yı boşaltmaları ve Fransa'da yeniden örgütlenmeleri emredildi. Tomaszów Lubelski Muharebesi'ndeki Kraków Ordusu gibi Polonyalı birimler, Romanya Köprübaşı'na giden yolu temizlemek için yeni karşı saldırılar başlattı.[2] Kazimierz Sosnkowski'nin birimlerinden bazıları Almanların ele geçirilmesinden kaçmayı başardı ve Lviv'de savaşa devam etti, ancak diğerler birimler durduruldu ve Sovyet zırhlı birimleri tarafından ele geçirildi. Romanya Köprübaşı'nın kaderini belirleyen, iki cepheli bir savaş yaratan Kızıl Ordu'nun müdahalesiydi. Parçalanmış Polonyalı birimler, sınırlı bir başarı ile güneye doğru ilerlemeye ve yolları açmaya çalıştı ve Almanları yavaşlatan dikkat dağıtıcı çatışmalar başlattı. Polonya'nın Lviv Muharebesi'nde Almanlar ve Sovyetler tarafından yenilmesi, Romanya Köprübaşı'na giden yolu açma çabalarını da boşa çıkardı. Bununla birlikte, birçok küçük Polonyalı asker grubu gece sınırı geçti.
120.000 kadar Polonyalı asker, Romanya Köprübaşı bölgesinden tarafsız Romanya ve Macaristan'a çekildi. Bu birliklerin çoğu, 1939 ve 1940 yıllarında Batı'da Fransa ve Birleşik Krallık'ta yeni kurulan Polonya Silahlı Kuvvetlerine katıldı.[3] Nazi Almanyası, Barbarossa Harekatı sırasında Sovyetler Birliği'ne saldırana ve Amerika Birleşik Devletleri savaşa katılana kadar, Polonya Ordusu Müttefiklerin en büyük güçlerinden biriydi.
Rumen hükûmeti ayrıca 1939'da Polonya Ulusal Bankası hazinesini aldı. 82.403 kg altın içeren 1.261 kasadan oluşan bir kısmı Köstence limanında ticari bir gemiye yüklendi ve Batı Avrupa'ya nakledildi. Karadeniz'de Sovyet denizaltıları tarafından durdurulmasını önlemek için nakliyeye Romanya Donanması gemileri eşlik etti. Hazinenin ikinci kısmı Romanya Ulusal Bankasına yatırıldı ve 17 Eylül 1947'de Polonya'ya iade edildi.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Koskodan, Kenneth K. (20 Ara 2011). "No Greater Ally: The Untold Story of Poland's Forces in World War II". Bloomsbury Publishing – Google Books vasıtasıyla.
- ^ Baliszewski, Dariusz (19 Eyl 2004). "Most honoru". Historia. 17 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2024.
- ^ Peszke, Michael Alfred (30 Oca 2005). "The Polish Underground Army, the Western Allies, and the Failure of Strategic Unity in World War II". McFarland. 27 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2023 – Google Books vasıtasıyla.