Roma İmparatorluğu'nun yasama meclisleri

Roma İmparatorluğu'nun yasama meclisleri, Roma İmparatorluğu'ndaki siyasi kurumlardı. İkinci Roma İmparatoru Tiberius'un hükümdarlığı sırasında, Roma meclisleri (komiteler) tarafından sahip olunan yetkiler senatoya devredildi. Meclislerin etkisizleştirilmesi, onların Roma'nın ayaktakımından oluşmalarının yanında başka nedenlerle de kaçınılmaz hale gelmişti. Seçmenler, genel olarak, önlerine konulan önemli sorunların ve soruların esası konusunda bilgisizdi^[1] ve çoğu zaman oylarını en yüksek teklifi verene satmaya istekliydiler.

Curiate, centuria ve kabile meclisleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Meclislerin nihai olarak önemini kaybetmesine neden olan şey, Roma'nın kendi başarısıydı. Roma Cumhuriyeti döneminde, nihai egemenliği ve dolayısıyla devlet üzerindeki nihai gücü elinde tutan Roma halkıydı Bu egemen gücü kullanmak, halk meclislerinin amacıydı. Bununla birlikte, bir halk meclisleri sistemi fikri, bir dünya imparatorluğundan ziyade bir şehir devletine daha çok uygundu.^[1] Roma toprakları sınırlı bir coğrafi alanla sınırlı olduğu dönemlerde, meclisler halk iradesini daha çok temsil ediyordu, ancak Roma bir dünya gücü haline geldiğinde, pratikte çok az Romalı oy kullanma şansına sahipti. Bu nedenle pratikte meclislerde demokratik olmayacak kadar az kişi temsil ediliyordu. Roma İmparatorluğu'nun kurulmasından sonra, Roma halkı centurialar ve kabileler halinde örgütlenmeye devam etti, ancak bu noktada, bu gruplar meclislere alaka düzeylerinin çoğunu yitirdi.^[2]

Cumhuriyet döneminden sonra, " Comitia Curiata " lex curiata de imperio yetkisini verme konusunda etkisiz duruma geldi.^[2] Bu yetki senatoya devredildi. Bu, cumhuriyet döneminde Curiate Meclisi'nin siyasi olarak sahip olduğu tek yetkiydi. İmparatorluğun kuruluşundan sonra, bu meclis otuz lictordan oluşarak devam etti, yalnızca vasiyetlere tanıklık etme ve evlat edinmeleri onaylama yetkisini elinde tuttu.

İmparatorluk döneminde, askerler centuria şeklinde örgütlenmeye devam etti, ancak centurialar, tüm siyasi alakalarını ve güçlerini çoktan yitirmişti. Comitia Centuriata'nın kıdemli askerler ve kıdemsiz askerler şeklinde centurialar olarak bölünmesi, ya da centuriaların mülk sahipliği temelinde sınıflandırmaları gibi gelenekler imparatorluk döneminde de devam etti^[2] mekanizması imparatorluk dönemi boyunca varlığını sürdürmeye devam ederken, meclis tüm pratik önemini yitirdi. İmparatorluk döneminde,"Comitia Centuriata "nın tüm toplantıları sınıflandırılmamış, sıradan bir kongre biçimindeydi. Kanun yapma yetkisi hiçbir zaman imparatorluk dönemi Comitia Centuriata'ya teslim edilmedi ve bu meclisin cumhuriyet döneminde sahip olduğu tek büyük yasama gücü olan savaş ilan etme hakkı ise artık yalnızca imparator tarafından kullanılabiliyordu. Cumhuriyet dönemi Comitia Centuriata'sının sahip olduğu tüm yargı yetkileri imparatorluk döneminde bağımsız jüri mahkemelerine devredildi ve imparator Tiberius'un yönetiminde ise eski seçim yetkilerinin tümü senatoya devredildi. Bütün bu yetkilerini kaybettikten sonra meclisin geriye hiçbir yetkisi kalmamıştı. Geriye kalan tek işlevi Senatonun magistratusları "seçmesinden " sonra, renuntiatio'yu dinlemekti, Renuntiatio'nun yasal bir amacı yoktu, sadece seçim sonuçlarının seçmenlere okunduğu bir törendi. Bu gelenek, imparatorun magistratusların egemen bir halk tarafından "seçildiğini" iddia etmesine izin verdi.

İmparatorluğun kuruluşundan sonra, vatandaşların ve azatlıların kabilesel bölünmeleri devam etti, ancak kabile bölünmelerinin tek siyasi amacı, senatonun vatandaş listesini daha iyi tutmasını sağlamaktı.^[2] Kabile bölünmeleri, tahılın dağıtılma sürecini de basitleştirirdi. Sonuç olarak çoğu özgür insanlar otuz bir kırsal kabilelerin birine aitken, Azatlı köleler, genellikle dört kentsel kabilelerden birine aitti. Kalıtım, belirli bir kabileye üyeliğin belirlendiği temel olmaya devam etti. İmparator Tiberius döneminde, " Comitia tributa "nın seçim yetkileri de senatoya devredildi. Her yıl, senato yıllık magistraları seçtikten sonra, Kabile Meclisi de renuntiatio'yu dinlerdi . İmparatorun onay için meclislere sunduğu herhangi bir yasa, Comitia tributa'ya sunulurdu. Kabile Meclisi, imparator Augustus'tan başlayarak imparator Domitian'a kadar devam eden sürede imparatorluk kararnamelerini onaylardı. Bununla birlikte, meclisin onayı olmaksızın imparator herhangi bir kanun hükmünde kararname çıkarabileceğinden, kararnamelerin meclis tarafından onaylanmasının yasal bir önemi yoktu. Böylece, imparatorluk döneminde, baş yönetici, cumhuriyetin ilk günlerinden beri elinde tutmadığı bir güç olan, baş kanun koyucu oldu. " Pleb Konseyi " de cumhuriyetin düşüşünden sağ çıktı, ancak yasama, yargı ve seçim yetkilerini senatoya kaptırdı. İmparatora verilen Tribün yetkileri sayesinde imparator her zaman konsey üzerinde mutlak kontrole sahipti.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Abbott, Frank Frost (1901). A History and Description of Roman Political Institutions. Elibron Classics (0-543-92749-0).
Byrd, Robert (1995). The Senate of the Roman Republic. U.S. Government Printing Office, Senate Document 103-23.
Cicero, Marcus Tullius (1841). The Political Works of Marcus Tullius Cicero: Comprising his Treatise on the Commonwealth; and his Treatise on the Laws. Translated from the original, with Dissertations and Notes in Two Volumes. By Francis Barham, Esq. London: Edmund Spettigue. Vol. 1.
Lintott, Andrew (1999). The Constitution of the Roman Republic. Oxford University Press (0-19-926108-3).

- Polybius (1823). The General History of Polybius: Translated from the Greek. By James Hampton. Oxford: Printed by W. Baxter. Fifth Edition, Vol 2.
- Taylor, Lily Ross (1966). Roman Voting Assemblies: From the Hannibalic War to the Dictatorship of Caesar. The University of Michigan Press (0-472-08125-X).

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Abbott, 278
^ ^a ^b ^c ^d Abbott, 397

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ihne, Wilhelm. Researches Into the History of the Roman Constitution. William Pickering. 1853.
Johnston, Harold Whetstone. Orations and Letters of Cicero: With Historical Introduction, An Outline of the Roman Constitution, Notes, Vocabulary and Index. Scott, Foresman and Company. 1891.
Mommsen, Theodor. Roman Constitutional Law. 1871-1888
Tighe, Ambrose. The Development of the Roman Constitution. D. Apple & Co. 1886.
Von Fritz, Kurt. The Theory of the Mixed Constitution in Antiquity. Columbia University Press, New York. 1975.
The Histories by Polybius
Cambridge Ancient History, Volumes 9–13.
A. Cameron, The Later Roman Empire, (Fontana Press, 1993).
M. Crawford, The Roman Republic, (Fontana Press, 1978).
E. S. Gruen, "The Last Generation of the Roman Republic" (U California Press, 1974)
F. Millar, The Emperor in the Roman World, (Duckworth, 1977, 1992).
A. Lintott, "The Constitution of the Roman Republic" (Oxford University Press, 1999)