Radyum Kızları

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Fabrikada boyama prosesini yapan Radyum Kızları

Radyum Kızları, saat kadranlarını, kendiliğinden parlayan radyum içeren boya ile boyamaktan radyasyon zehirlenmesi geçiren kadın fabrika işçileriydi.

Kadranları boyama prosesi, Amerika Birleşik Devletler'nde yer alan üç farklı Radyum fabrikasında kadın işçiler tarafından yapıldı. Bu tesislerden ilki 1917 yılında Orange, New Jersey'de "Undark" adıyla patentlenmiş parlak boyaları kullanarak parlak saat kadranları ve saat kadranları üretmeye başladı. Tesislerin ikincisi 1920'lerin başında Illinois, Ottawa'da kuruldu; üçüncüsü ise Connecticut, Waterbury'de idi.

Tesiste çalışan kadınlara boyanın zararsız olduğu söylenerek onlara ince bir dokunuş verebilmeleri için fırçanın ucunu zaman zaman dudaklarını kullanarak düzeltmeleri talimatı verildi. Birçoğu ölümcül miktarda radyum yuttu. Bazıları da parıldayan maddeyle tırnaklarını, yüzlerini ve dişlerini boyadı. Kadınlara fırçalarının ucunu bu şekilde düzeltme talimatı verilmesinin sebebi, bez veya suyla fırça ucunu düzeltme ve durulamanın, daha fazla zaman alan bir süreç olmasından kaynaklanıyordu.

New Jersey'de çalışan kadınlardan beşi, o zamanlar iki yıllık zaman aşımı süresine sahip olan New Jersey mesleki yaralanmalar yasası uyarınca, işverenlerine dava açtılar. 1928 yılında mahkemede anlaştılar. Illinois, Radium Dial Company'nın çalışanı olan beş kadın ise dava açarak 1938'de tazminat kazandı.[1]

U.S. Radium Corporation ( Birleşik Devletler Radyum Şirketi)[değiştir | kaynağı değiştir]

Şirket, orduya sağlanan bu saatlerin önemli bir tedarikçisiydi. Orange, New Jersey'deki fabrikaları, radyumla aydınlatılmış saat kadranlarını boyamak için yüzün üzerinde işçi çalıştırdı ve onları bunun güvenli olduğu konusunda yanılttı.[2][3]

Radyasyona maruz kalma[değiştir | kaynağı değiştir]

U.S. Radium Corporation (USRC), radyumla gerçekleştren proses de dahil olmak üzere çeşitli üretim faaliyetlerini yerine getirmek için yaklaşık 70 kadını işe aldı. Radyumun etkilerine aşina olan sahipleri ve tesiste çalışan bilim adamları radyuma maruz kalmaktan dikkatli bir şekilde kaçınmışlardır; tesisteki kimyagerler kurşun ekranlar, maskeler ve maşa kullandılar. Şirket, radyumun "zararlı etkilerini" tanımlayan literatürü tıp camiasına dağıtmıştı. Bu bilgiye rağmen, şirketin baş kimyacısı Dr. Edwin E. Leman ve birkaç kadın işçi de dahil olmak üzere 1925 yılına kadar bir dizi benzer ölüm meydana geldi. Ölümlerinin benzer koşulları, ölümler hakkında soruşturma başlatılmasına neden oldu.[4][5]

Bu dönemde, ABD ve Kanada'daki şirketler tarafından saat kadranlarını radyumla boyamak için tahmini 4.000 işçi işe alındı. USRC'de, boyama prosesini gerçekleştiren kadınların her biri kendi boyasını küçük bir potada karıştırdı ve ardından parlak boyayı kadranlara uygulamak için deve kılı fırçaları kullandı. Günde 250 kadran boyamak için geçerli olan ücret, kadran başına yaklaşık 1,5 sentti. Fırçalar birkaç vuruştan sonra şekil kaybettiği için, fabrika yöneticileri, çalışanlarını fırçaların ucunu keskin tutmak için dudakları ve dillerini kullanmaya teşvik etti.[6] Radyumun zararlı etkileri konusunda bilgisiz ve yanıltılmış olan Radyum Kızları, zaman zaman radyum boyayla eğlenmek için tırnaklarını, dişlerini ve yüzlerini boyadılar. İşçiler koruyucu giysiler giymemiştir ve ince bir nokta oluşturmak için fırçalarının ucunu yalamaları talimatı verilmiştir[7] İşçilerin çoğu hastalandı. Kaçının radyasyona maruz kaldığı için öldüğü bilinmemektedir.[8]

Radyasyonun etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kadınların çoğu daha sonra anemi, kemik kırıkları ve çene nekrozundan şikayet çekmeye başladı. Tıbbi araştırmacılar tarafından kullanılan röntgen makinelerinin de hastalanan işçilerden bazılarının ek radyasyona maruz bırakılarak hastalıklarına katkıda bulunmuş olabileceği düşünülmektedir. USRC ve diğer saat kadranı şirketleri, etkilenen işçilerin radyuma maruz kaldıkları iddialarını reddetti. Şirketlerin baskısı üzerine, işçi ölümleri tıp uzmanları tarafından başka nedenlere bağlandı. O dönemde cinsel yolla bulaşan kötü şöhretli bir enfeksiyon olan frengi, kadınların itibarını lekeleme girişimlerinde sıklıkla gündeme gelmişti

Radyum kadran boyasının mucidi Dr. Sabin Sochocky, Kasım 1928'de öldü ve radyum kadran boyasıyla zehirlenmenin bilinen 16. kurbanı oldu. Ölümü, Radyum Kızlarının mahkemeye çıkabilmesine yardımcı oldu.

Radium Dial Company (Radyum Kadran Şirketi)[değiştir | kaynağı değiştir]

Radium Dial Company, 1922'de Illinois, Ottawa'da kasabanın eski lisesinde kuruldu. Amerika Birleşik Devletleri Radyum Şirketi (USRC) gibi, Ottawa'daki kurulan bu fabrikanın amacı saatlerin kadranlarını boyamaktı. Radyum Kadran Şirketi'nde çalışan kadınlara, New Jersey'deki kadınlar gibi, yöneticileri, fırçanın ucunu keskin tutmak için dudaklarını ve dillerini kullanma konusunda teşvik etmiştir.[9]

Önem[değiştir | kaynağı değiştir]

Dava[değiştir | kaynağı değiştir]

New Jersey'de, işçilere karşı işlenen bu tacizin hikâyesi, davanın medyada geniş bir şekilde yer alması nedeniyle bu tür vakaların çoğundan ayrılmaktadır. Fabrika çalışanı Grace Fryer dava açmaya karar verdi, ancak şirket ile mücadele etmeye istekli bir avukat bulması iki yıl sürdü. Kadınlar bir avukat bulduktan sonra bile dava süreci yavaş ilerledi. Ocak 1928'de mahkemeye ilk kez çıktıklarında, iki kadın yatalaktı. Hiçbiri mahkeme önünde yemin etmek için kollarını kaldıramadı. Radyum Kızları olarak adlandırılan Grace Fryer, Edna Hussman, Katherine Schaub ve kız kardeşler Quinta McDonald ve Albina Larice olmak üzere toplam beş fabrika işçisi davaya katıldı. Bu dava, yasal emsaller oluşturdu ve "kanıtlanabilir mağduriyet" de dahil olmak üzere iş güvenliği standartlarını düzenleyen düzenlemelerin yürürlüğe girmesini tetikledi.[10]

Illinois'de çalışanlar, 1927 tarihinde tıbbi ve diş hekimliği faturaları için tazminat istemeye başladı, ancak bu istekler yönetim tarafından reddedildi. 1937'de beş kadın, kendilerini mahkemenin önünde temsil edecek bir avukat buldu. 1938 baharında, mahkeme kadınların lehine karar verdi.

Tarihsel etki[değiştir | kaynağı değiştir]

Radium Kızları'nın bu zaferi, hem sağlık hem de işçi hakları hareketinin tarihinde önemli bir yere sahiptir. Radium Kızları davası sonucunda, işçilerin iş gücünün kötüye kullanımı nedeniyle, çalışanların şirketlere tazminat davası açma hakkı verildi. Davanın ardından, endüstriyel güvenlik standartları önemli bir ölçüde geliştirildi.

Dava ve bunun sonucunda ortaya çıkan atmosfer, meslek hastalıkları iş kanununun oluşmasında bir faktördü. Radyum ile kadran boyanmasına uygun güvenlik önlemleri konusunda talimat verilerek koruyucu donanım sağlandı.[11]

Bilimsel etki[değiştir | kaynağı değiştir]

Robley D. Evans, 1933'te eski bir işçi üzerinde ilk ölçümlerini gerçekleştirdi. MIT'de 27 işçinin radyasyon ölçümleri toplandı. Bu bilgiler, 1941'de ABD Ulusal Standartlar Bürosu tarafından 0,1 μCi (3,7 kBq) radyum tolerans düzeyini belirlemek için kullanıldı.

İnsan Radyobiyolojisi Merkezi, 1968'de Argonne Ulusal Laboratuvarı'nda kuruldu. Merkezin temel amacı, yaşayan kadran işçileri için tıbbi muayeneler sağlamaktı. Proje ayrıca, radyum kadran boyama işçilerinden bilgi toplanmasına ve bazı durumlarda doku örneklerine odaklandı. Proje 1993 yılında sona erdiğinde, 2.403 vakanın detaylı bilgisi toplanmıştı. Bu çalışma radyumun insanlar üzerindeki etkileri üzerinde bir kitap yazılmasına yol açtı. Kitapta, radyum kadranını boyayan işçiler, radyum içeren tıbbi ürünlerin kullanımı sonucu radyasyona maruz kalan kişilerden ve radyuma maruz kalmış diğer insan gruplarından alınan veriler kullanıldı.[12]

Film[değiştir | kaynağı değiştir]

2018 yılında beyaz perdeye Radyum Kızları filmi ile aktarılmıştır.[13]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Moore, Kate (Writer and editor),. The radium girls : the dark story of America's shining women. Naperville, IL. ISBN 978-1-4926-4936-6. OCLC 985011439. 
  2. ^ "Smithsonian displays ore containing radium, United States Radium Corporation (1921)". The Washington Times. 10 Eylül 1921. s. 12. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2020. 
  3. ^ "Museums holding exhibits to explain uses of radium, United States Radium Corporation (1922)". Pittsburgh Post-Gazette. 9 Ocak 1922. s. 12. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2020. 
  4. ^ "TO BEGIN TWO SUITS AGAINST RADIUM CO.; Newark Attorneys Say Two Women Died After Using Luminous Paint on Watch Dials. SAYS CHEMIST WAS WELL Dr. Leman's Widow Denies Husband Would Have Died Sooner In Another Occupation. (Published 1925)". The New York Times (İngilizce). 24 Haziran 1925. ISSN 0362-4331. 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2020. 
  5. ^ "Undark and the Radium Girls". Damn Interesting (İngilizce). 24 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2020. 
  6. ^ Grady, Denise (6 Ekim 1998). "A Glow in the Dark, and a Lesson in Scientific Peril (Published 1998)". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 10 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2020. 
  7. ^ Grady, D. (1998). A Glow in the Dark, and a Lesson in Scientific Peril. The New York Times, 6.
  8. ^ "US Starts Probe of Radium Poison Deaths in Jersey, United States Radium Corporation (1925)". The Brooklyn Daily Eagle. 19 Haziran 1925. s. 1. 26 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2020. 
  9. ^ Facebook; Twitter; options, Show more sharing; Facebook; Twitter; LinkedIn; Email; URLCopied!, Copy Link; Print (9 Ocak 1988). "MOVIE REVIEW : 'Radium City' Paints Incredible Horror Story of the Atomic Age". Los Angeles Times (İngilizce). 1 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2020. 
  10. ^ "Women radium victims offer selves for test while alive, United States Radium Corporation (1928)". The Bee. 29 Mayıs 1928. s. 3. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2020. 
  11. ^ "Mass Media & Environmental Conflict -- Radium Girls". web.archive.org. 21 Temmuz 2009. 21 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2020. 
  12. ^ "Radium in Humans" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Ekim 2020. 
  13. ^ Radium Girls, 27 Nisan 2018, 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 21 Ekim 2020 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Radyum_Kızları&oldid=31229748" sayfasından alınmıştır