Parnaki Kalesi
ფარნაკის ციხე | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Pernek Oğlan Kalesi |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Durum | Kısmen ayakta |
| Konum | İriağaç, Oltu |
| Koordinatlar | 40°41′03″K 42°09′21″D / 40.68417°K 42.15583°D |
| Tamamlanma | 9. yüzyıl (?) |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Kesme taş ve moloz |
Parnaki Kalesi (Gürcüce: ფარნაკის ციხე), Pernek Kalesi veya Pernek Oğlan Kalesi olarak da bilinir, Erzurum ilinin Oltu ilçesine bağlı ve eski adı Parnaki olan İriağça köyünde Orta Çağ'dan kalma kaledir. Parnaki Kalesi halk arasında Oğlan Kalesi, hemen yakınındaki Avçala Kalesi de Kız Kalesi olarak bilinir.[1][2]
Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]
Parnaki Kalesi'nin bulunduğu Parnaki köyü, Orta Çağ'da Gürcistan'ı oluşturan bölgelerden biri olan Tao'da yer alır. Osmanlıları bu bölgeyi ve kaleyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Nitekim kalenin alt kısmında bulunan Parnaki Kale Kilisesi'nin 9. yüzyılda inşa edildiği tahmin edilmektedir. Osmanlılar ele geçirdiğinde köyün nüfusu da Hristiyanlardan oluşuyordu.[3][4] Parnaki Kalesi 2018 yılında koruma alına alınmıştır.[5] Lihsor Deresi'nin Oltu Çayı'na katıldığı noktada, Oltu Çayı'nın sol kıyısındaki Parnaki Kalesi ile hemen yakınında, Oltu Çayı'nın sağ kıyısındaki Avçala Kalesi'nin Orta Çağ'da önemli ulaşım yolunda yer alan vadiyi savunma amaçlı inşa edildiği tahmin edilmektedir.[6]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Parnaki Kalesi, İriağaç köyünün 600 metre geyinde, Oltu Çayı'nın sol kıyısında, kayalık bir tepede inşa edilmiştir. Orta büyüklükte bir yapı olan kale (75×18 m), iki kısımdan oluşur. Üst kısımda ana kale yer altı. Kalenin dört burcu ve bir de gözetleme kulesi bulunur. Girişi kuzey tarafta yer alır. Kalenin içinde yerleşim amaçlı kullanılan mekânların kalıntıları vardır. Alt kısımda ise, bir kale kilisesi için büyükçe ve kubbeli bir kilise olan Parnaki Kale Kilisesi bulunmaktadır. Kalenin batı surlarına dayandırılmış olan kilisenin çatı örtüsü tamamen tahrip olmuştur. Kilisenin dikdörtgen (8x20 m) bir planı olduğu, kırımızı kesme taş ve moloz taş kullanılarak inşa edildiği kalan izlerden anlaşılmaktadır. Parnaki Kale Kilisesi, Tao-Klarceti bölgesinde kale içinde kubbeli olarak inşa edilmiş nadir örneklerden biri olarak bilinir.[3][5]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 276, ISBN 9789941478178.
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 250. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9470-8-7
- ^ a b Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 111, 276, ISBN 9789941478178.
- ^ "Tao (Gürcüce), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 75". 2 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2023.
- ^ a b ""Kaleler ve Kuleler" - Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü". 21 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2023.
- ^ ""Erkek Castle"". 25 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2023.