Ortanca

Ortanca
Bilimsel sınıflandırma
Âlem:	Plantae;
Şube:	Magnoliophyta;
Sınıf:	Magnoliopsida;
Takım:	Cornales;
Familya:	Hydrangeaceae;
Cins:	Hydrangea;
Tür:	H. macrophylla; Thunb.

H. macrophylla

H. m. Gakuajisai, lacecap flowers

Anayurdu Japonya olan ortanca (Hydrangea macrophylla),^[1], 70-75 cinsiyle Asya ve Amerika'nın yerel bitkisi olup, gösterişli çiçekleri nedeniyle Dünyanın birçok yerinde yaygın olarak yetiştirilen, 1-3 metre arası boylanabilen, kışın yapraklarını döken, çalı gövdeli bir süs bitkisidir. En büyük tür çeşitliliği doğu Asya'da özellikle Kore, Çin ve Japonya'dadır.

[1].

Yaşam döngüsü[değiştir | kaynağı değiştir]

Ortanca çiçekleri ilkbahar başından sonbahara kadar çıkar; en sık gövdelerin uçlarındaki çiçek başlarında (demet veya salkım şeklinde büyürler. Çiçek başlarında ya küçük gösterişsiz ya da çok büyük gösterişli çiçekler çıkar. Bu gösterişli çiçekler halka şeklinde veya küçük çiçeklerin dışına doğru uzanırlar. Yabani doğadaki bitkilerin gösterişli çiçekleri azdır veya hiç yoktur ancak ekilip yetiştirilenler büyük çiçeklerin çoğuna sahip olacak şekilde seçilir.

Ortancalarda yaygın yetiştirilen "büyük yapraklı ortanca"yı kapsayan demet stili çiçek salkımına sahip iki çiçek düzenlemesi vardır. Paspas başına benzediği için adı paspas başı ortancalarının ponponlara benzeyen büyük yuvarlak çiçek başları vardır. Buna karşılık, dantelbaş ortancaların, gösterişli çanak yaprakları olan büyük çiçeklerin çevresinde halkalanmış küçük çiçekleri, yuvarlak ve düz çiçek başları olur.

Ortanca çiçekleri kesildiğinde kolayca kurur ve yaprakları geniş yüzey alanı nedeniyle çabucak solar. Solan ortancayı tekrar canlandırmak için önce sapı kaynar suya batırılıp su alması sağlanır. Sonra yapraklara da su kazandırmak için yapraklar oda sıcaklığında suya daldırılır.^[2]

Yetiştirilmesi ve kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Lace-cap hydrangea[değiştir | kaynağı değiştir]

^[3]

Peyzaj mimarisinde[değiştir | kaynağı değiştir]

Kültür ırkları[değiştir | kaynağı değiştir]

Biraz popüler Hydrangea cultivarlar:

'Beaute Vendomoise' (kocaman ortanca)
'Big Smile' macrophylla x serrata hybrid (ortanca)
'Blue Bonnet'
'Blue Wave'
'Bluebird'
'Endless Summer' (İngilizce: perpetual bloomer)(= sürekli kızaran ortanca ?)
'Forever Pink'
'Lilicana'
'Nikko Blue' (İngilizce: perpetual bloomer)(= sürekli kızaran ortanca ?)
'Pia' (cüce ortanca)
'Red Star' (pH göre: çok koyu mavi veya kırmızı renkli ortanca)
'Sister Theresa'
'Taube' (çok sevmiş bir İsviçre ortanca)
'Veitchii'

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Tomurcuk ve yapraklar
H. m. 'Tokyo Delight' pembe yaz çiçekler
H. m. 'Tokyo Delight' Kurumuş çiçeklerin başları last well into late winter

H. m. 'Nikko Blue' petals exhibiting the 'blueing' effects of aluminum sulfate solution

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Sunset Western Garden Book, 1995:606–607
^ Kyle (13 Eylül 2018). "Scentales | Florist Best Kept Secret: How to Save Wilting Hydrangeas". Scentales Florist (İngilizce). 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2019.
^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2007.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

http://www.hydrangeashydrangeas.com/ 4 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
http://www.floridata.com/ref/h/hydran_m.cfm 13 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
https://web.archive.org/web/20071013011010/http://hgic.clemson.edu/factsheets/HGIC1067.htm
Hydrangea Thoughts I

[1] Sunset Western Garden Book, 1995:606–607

[2] Kyle (13 Eylül 2018). "Scentales | Florist Best Kept Secret: How to Save Wilting Hydrangeas". Scentales Florist (İngilizce). 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2019.

[3] "Arşivlenmiş kopya". 13 Kasım 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2007.

[1]

[2]

[3]