On üç Süryani Peder
On Üç Süryani Peder (Gürcüce: ასურელი მამები - Asureli mamebi), Gürcü kilise geleneğine göre, 6. yüzyılda ülkede Hristiyanlığı güçlendirmek için Mezopotamya'dan Gürcistan'a gelen bir grup manastır misyoneriydi. Gürcü kilise tarihçileri tarafından birkaç manastırın ve zaviyenin kurulması ve Gürcistan'daki münzevi hareketin başlatılmasıyla anılıyorlar.[1][2]
Süryani pederlerin yaşamları, Orta Çağ Gürcü menkıbe metinlerinin yayılımıyla ilgilidir ve varlıkları söz konusu kaynakların ötesinde doğrulanamamıştır. Bu kısa biyografilerin bazıları, 18. yüzyıldan kalma bir menâkıbnâme (sinaksarion) için derlenmiş formalitelerdir fakat bunlardan dördü ise orijinal formunda, kelimesi kelimesine çevrilmiş bir nüshada mevcuttur. Bu metinlerin tarihlendirmesinin yanı sıra yazar bilgisi de tartışmalıdır. Bazı biyografilerin yazarları olarak Gürcü Katolikosu I. Arsen (830-87) ve II. Arsen (955-80) öne sürülmektedir. Diğer yazarı bilinmeyen metinler daha önceden, 7. yüzyılın sonlarında yazılmış olabilir.
Günümüzde Gürcistan'daki birçok manastır, Süryani pederlerin adını taşır ve onlar ile sayısız müritleri tarafından kurulup yönetildiği söylenmektedir. Orta Çağ'da bu dini kurumlar, Gürcü Hristiyan kimliğinin oluşmasında önemli bir rol oynamıştır.[3]
Yazılı ve sözlü gelenek, 6. yüzyılda Gürcistan'da faaliyet gösteren 19 kadar Süryani keşişten bahseder ve "13" sayısı büyük ölçüde sembolik görünmektedir. Modern bilimsel görüş, onların Süryani mi yoksa Süryani tedrisatından geçmiş Gürcüler mi oldukları veya miafizitliğin gerilediği Suriye'den gelen (miafizit veya diofizit) misyonerler mi yoksa mülteciler mi oldukları konusunda bölünmüştür. Gürcistan o sırada hala esas olarak miafizittir.
Süryani Pederlerinin reisleri şunlardı:
- Davit Gareceli (დავით გარეჯელი) / Gareca
- İoane Zedazneli (იოანე ზედაზნელი) / Zedazeni
- Abibos Nekreseli (აბიბოს ნეკრესელი) / Nekresi
- Şio Mğvimeli (შიო მღვიმელი) / Şio-Mğvime
- İoseb Alaverdeli (იოსებ ალავერდელი) / Alaverdi
- Anton Martkopeli (ანტონ მარტყოფელი) /Martkopi
- Tadeoz Stepantsmindeli (თადეოზ სტეფანწმინდელი) / Stepantsminda
- Piros Breteli (პიროს ბრეთელი) / Breti
- İese Tsilkneli (იესე წილკნელი) / Tsilkani
- Stepane Hirseli (სტეფანე ხირსელი) / Hirsa
- İsidore Samtavneli (ისიდორე სამთავნელი) / Samtavisi
- Mikael Ulumboeli (მიქაელ ულუმბოელი) / Ulumbo
- Zenon İkaltoeli (ზენონ იყალთოელი) / İkalto
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Gürcistan'ın Yezidi Kürtleri ve Süryanileri 19 Şubat 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Orta Asya ve Kafkaslar Dergisi, Iraklii Chikhladze, Giga Chikhladze. (3/21/2003)
- Gürcistan Süryanileri: Etnik Özellikler Saklanmalı 24 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Unesco'dan David Gareca Manastırları ve Zaviyesi 11 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Rapp, Stephen H. (2003), Studies in Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts, p. 321. Peeters Publishers, 90-429-1318-5
- ^ Lang, David Marshall (1956), Lives and Legends of the Georgian Saints, pp. 81-83. London: Allen & Unwin
- ^ Rayfield, Donald (2000), The Literature of Georgia: A History, pp. 50-51. Routledge, 0-7007-1163-5.