Mutfakta çalışma üçgeni
Mutfakta çalışma üçgeni, işlevsel ve estetik açıdan tatmin edici bir mutfak tasarlamak için kullanılan bir kavramdır.
Mutfaktaki iş sıralamasına göre her mutfakta gıda depolama alanı (buzdolabı), yemek ön işlem alanı (eviye), pişirme bölgesi (ocak) olmak üzere üç temel işlevsel alan vardır. Bu üç nokta ve onları birleştiren hayali çizgiler mutfak üçgeni olarak ifade edilir. Mutfak çalışma üçgeni, mutfağın işlevselliğinin bu üç bölgenin birbirine göre konumu ve yakınlığının düzenlenmesine bağlı olduğu düşüncesine dayanır.
Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]
Mutfak çalışma üçgeni kavramını, psikolog ve endüstriyel tasarımcı Lillian Gilbreth eşi Frank Gilbreth ile 1920'lerde Brooklyn Borough Gaz Şirketi için yiyecek hazırlığının etkinliğini artırmak için yaptıkları çalışmalar sırasında geliştirdi.[1] "Dairesel tur" olarak adlandırdıkları bu kavram, 1940'lı yıllardan itibaren "mutfak üçgeni" olarak adlandırılmıştır. 1944'te Illinois Üniversitesi Mimarlık Okulu'nun inşaatta standartlaşmaya gidilerek masrafların düşürülmesi için sürdürülen ve halen geçerli mutfak tasarım ilkelerinin belirlendiği çalışma sırasında ilk defa mutfak üçgeni ifadesi kullanıldı.[2]
Mutfak düzenleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Eviyenin, çalışılan alanın (tezgah), mutfak dolaplarının ve mutfağa dahil olan büyük mutfak eşyalarının (buzdolabı, bulaşık makinesi, ocak, fırın, davlumbaz vs.) konumuna göre farklı mutfak düzenleri mevcuttur. Mutfak çalışma üçgeni kavramı açısından, farklı mutfak düzenlerinde çalışma bölgeleri şöyledir:[3][4]
- Düz mutfak: Çalışma yerlerinin yan yana bir duvar kenarında sıralandığı bu tür mutfaklarda geometrik olarak bir üçgen mümkün değilse de birbirlerine göre konumu ve uzaklıkları ayarlanarak işlevsellik sağlanabilir. Ön-işlem, hazırlama ve pişirme bölgeleri kişiyi yormamak için soldan sağa sıralanmalıdır.
- Koridor mutfak: Mutfak elemanlarının karşılıklı iki duvarda sıralandığı mutfak düzenidir. Mutfakta çalışan kişi açısından dönüş hareketleri nedeniyle yorucu olan bu düzende, karşılıklı iki duvarın biri ön-işlem ve pişirme, diğeri depolama için kullanılması çalışma üçgeni açısından uygundur.
- L mutfak: Kesişen iki duvarın biri ön-işlem ve pişirme, diğeri depolama için kullanılır.
- U mutfak: Çalışma üçgenine en uygun mutfak türüdür. Ortası ön-işlem bölgesi çevresi pişirme ve depolama bölgesi olarak kullanılır.
- Ada mutfak: Çalışma merkezi mutfağın ortasında toplanmıştır; mutfak işi kolaylaşmış gibi görünse de bu tür mutfaklar, çalışma sırasında çok yürüme gerektirir.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Lange, Alexandra (25 Ekim 2012). "The Woman Who Invented the Kitchen" (İngilizce). Slate Magazine. 11 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
- ^ PalmDesert. "Kitchen Design Standards And Principals". Cabinets of the Desert (İngilizce). 12 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
- ^ Gürbüz, Fatma Nur (Mayıs 2011). "Tasarım Araştırmalarında Televizyonun Veri Kaynağı Olarak Kullanılması: Yemekteyiz Programı Üzerinden Mutfak Kültürünün İncelenmesi" (PDF). İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.
- ^ Oruç, Züleyha (Eylül 2014). "Konut Mutfaklarının Ergonomik Kriterlerine Göre İrdelenmesi" (PDF). Dicle Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi. 26 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ağustos 2021.