Muhammed Şah Bey Ben Yude Sultan türbesi
 | Bu madde, öksüz maddedir; zira herhangi bir maddeden bu maddeye verilmiş bir bağlantı yoktur. (Nisan 2023) |
| Muhammed Şah Bey Ben Yude Sultan türbesi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ülke(ler) | Ukrayna, Rusya |
| İlçe(ler) | Bahçesaray |
| Koordinatlar | 44°45′06″K 33°51′05″D / 44.75167°K 33.85139°D |
Muhammed Şah Bey Ben Yude Sultan türbesi (ayrıca Eski Türbe, Antik Türbe olarak da bilinir) Muhamed Şah Bey'in annesi Acağan Bey'in kızı Bivede Sultan'ın muhtemelen XIV. yüzyılın sonları - XV. yüzyılın başlarında arasında inşa edilmiş türbesidir. Mezarlık toprakları Eski-Yurt'ta (şimdiki Bahçesaray'ın bir parçası) Çuruk-Su Nehri'nin alt kısmında yer alıyor.[1] Şu anda, alan özel haneler arasında yer almaktadır.
Burası tartışmalı Kırım bölgesini kontrol eden Rusya Federasyonu'nda, federal öneme sahip bir kültürel miras alanıdır.
Çoğu BM üyesi devlet tarafından tanınan sınırlar için ise ihtilaflı bölgenin bulunduğu Ukrayna'da türbe ulusal öneme sahip bir kültürel miras alanı olarak kabul edilir.[2]
Hikayesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Yazılı tarihi kaynakların olmaması nedeniyle binanın tarihi ve adı kesin değildir. Uzmanlar, mimari tarzına bakarak 14. yüzyılın sonlarında veya 15. yüzyılın başlarında inşa edildiğini düşünmektedir, bununla birlikte Horde döneminde inşa edilmiş olması da mümkündür. Daha sonra, Kırım Hanlığı döneminde inşa edilen Türbe'ler çok yüzlüdür. Kare şekli eski Kırım Tatar mimarisinin karakteristiğidir ve dikkate değer bir antik dönem göstergesidir. Doğu Kırım'da XIII - XVI. yüzyılların başına ait benzer yapılar (camiler) vardır.[3]
Mimari[değiştir | kaynağı değiştir]
Kare planlı duvarlar, yarı yükseklikte eğimli eğimlere sahiptir ve üstte düzenli bir sekizgen haline gelir. Kubbe, yelkenler üzerindeki düzenli bir yarım küre kubbe tarafından desteklenmektedir. Kuzey duvarının üst kısmında küçük dikdörtgen bir pencere vardır. Duvarlar koyu gri kireçtaşından işlenmiş taşlarla kaplıdır. Kubbenin bir kısmı çökmüştür. Güneyden giriş, sadece yarım daire şeklinde bir mihrap nişi olan bir sütunun korunduğu bir giriş ile vurgulanmıştır. Girişin üzerinde oyma yazıtlı bir levha bulunmaktadır:
| “ | Bu türbe, Muhammed Bey'in oğlu Muhammed Şah Bey tarafından Acağan Bey'in kızı olan annesi Ben-Yude-Sultan için yaptırılmıştır. | „ |
Küçük boyutuna rağmen (5,3'e 5,3 metre), büyük kaplama blokları ve süslemesizliği sayesinde anıtsal bir yapı izlenimi vermektedir. Ahmed Bey'in türbesi şekil olarak en yakın olanıdır, ancak yatay duvar eğimlerine ve küresel bir kubbe yerine çok yüzlü bir başlığa sahiptir. Benzer bir türbe Bahçesaray'ın Ayvovoye köyünde de bulunmaktadır.[4][5]
Mevcut durum[değiştir | kaynağı değiştir]
Anıtın etrafındaki arazi 1950'lerde konut yapımına tahsis edilmiştir ve şu anda özel mülktür. 1970'lerde türbenin giriş kapısının bir kısmı yıkılmıştır. 1990'ların sonunda anıt üzerinde küçük çaplı bir restorasyon çalışması yapılmış olup, uzmanlara göre bu çalışma arkeolojik araştırmalardan sonra devam ettirilmelidir. Ayrıca, Bahçesaray Tarih, Kültür ve Arkeoloji Müze-Rezervi çalışanlarının ısrarı üzerine, kültürel miras niteliğindeki esere, durumunu kontrol edebilecek uzmanlar tarafından engelsiz erişim sağlanması gerekmektedir.[6]
2004 yılında Bahçesaray Tarih, Kültür ve Arkeoloji Müzesi-Rezervi, Eski-Yurt'ta tüm eserleri (türbeler, bireysel mezarlar, kazı alanları) içerecek bir manevi kültür müzesi oluşturma konseptini önermiştir.[7]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Башкиров, Боданинский 1925.
- ^ "Перечень объектов культурного наследия федерального значения, расположенных на территориях Республики Крым и г. Севастополя. Приложение к распоряжению Правительства Российской Федерации от 17 октября 2015 г. № 2073-р с. 8" (PDF). Официальный сайт Правительства России. 17 Ekim 2015. 23 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Haziran 2019.
- ^ Жариков 1983.
- ^ Zharikov 1983.
- ^ Байцар 2017.
- ^ "Концепция развития ГБУ РК «Бахчисарайский историко-культурный и археологический музей-заповедник»" (PDF). Бахчисарайский историко-культурный и археологический музей-заповедник. 2017. 20 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Haziran 2019.
- ^ Источник: "Бахчисарайский историко-культурный заповедник". 4 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2019.