Mormonlarda taht kavgası

Mormonlarda taht kavgası 27 Haziran 1844 günü öldürülen Joseph Smith, Jr.'ın ardından Mormon liderliği içinde patlak veren krizi anlatır. Smith'in linç edilmesinin ardından başta Sidney Rigdon, Brigham Young ve James Strang olmak üzere önde gelen Mormon liderler kendilerinin yeni önder olduğunu iddia etmiştir. Mormonların çoğu Young'ın önderliğini kabul etse de hareket içindeki bölünme kalıcı olmuş ve günümüze kadar gelmiştir.

Arka planı

Joseph Smith, Jr. kamuoyuna yeni peygamber olarak ortaya çıktığı 1830 yılından öldürüldüğü 1844 yılına kadar Mormonluk eşitlikçi bir inançtan hiyerarşisi olan bir kilise örgütüne doğru evrildi. Kilise yapılanmasından önce Smith'in unvanı "Peygamber, Gören ve Tebliğ Eden" şeklindeydi. Gittikçe yapılaşan kilisenin mal varlıkları artmaya başlayınca kilise nezdinde Smith'in bir "emin" vazifesi daha ortaya çıktı. Kilise yapılanmasında önde gelenler "ihtiyar heyeti" veya "havarileri" oluşturuyordu. 1832 yılında Smith Kilise Başkanlığını oluşturmuş ve kendisinin yanı sıra Sidney Rigdon ve Jesse Gause'den oluşan üç kişilik heyete başkanlık etmişti. Smith 1834 yılında 12 kişilik Yüksek Konseyi oluşturdu. Bu heyet kilisenin idari, mali ve ruhani işlerini hallediyordu.

Öne çıkan isimler

Smith öldürüldüğünde Rigdon ve Young başta olmak üzere tüm liderler Nauvoo dışındaki eyaletlerde Mormonluğu yayma girişimlerindeydiler. Rigdon 3 Ağustos günü kente ilk dönen kişi oldu. İlahi bir mesaj aldığını ve kendisinin Kilisenin koruyucusu seçildiğini ilan etti. 6 Ağustos günü Young ve diğer 12 Havari Konseyi üyeleri kente döndü, Rigdon ile ertesi gün toplantı yapıldı. Rigdon kendisinin tek lider olması konusunda ısrar ediyordu. 8 Ağustos günü Mormon önde gelenleriyle bir konferans yapıldı. Burada Rigdon oldukça uzun bir söylev vererek kendisinin lider olması gerektiğini izah etmeye çalıştı. Ancak kendisinden sonra söz alan Young, Smith'in yerinin hiçbir şekilde doldurulamayacağını söyleyerek ancak 12 Havari heyetinin kiliseyi güvence altına alabileceğini katılımcılara anlattı. Yapılan oylama sonucunda Young'ın önerisi kabul edildi, azınlıkta kalan muhalifler sonraki süreçte aforoz edilecekti. 6-7 Ekim 1844 tarihinde yapılan genel konferansta Young her inananın ilahi mesaj alma hakkının bulunduğunu belirtmiştir. Nauvoo'da bunlar yaşanırken görece yeni bir Mormon olan James Strang, Michigan, Indiana ve Wisconsin bölgesinde önemli ağırlığa sahipti. Strang, artık peygamber gelmeyeceğini belirten Young'ın aksine kendisinin yeni peygamber olduğunu iddia etmiş hatta Smith'inkine benzer bir şekilde ilahi yazı içeren metal tabletler bulduğunu (Voree levhaları) öne sürmüştür.

Sonraki dönem

Nauvoo'daki Mormonların büyük çoğunluğu 12 Havari Konseyi liderliğini kabul eder. Brigham Young önderliğindeki heyet batıya göç kararı alır ve uzun bir yolculuğun ardından Utah bölgesine yerleşilir. Günümüzde 16 milyonun üzerinde inananı bulunan bu mezheptir. Diğer mezheplerin takipçilerinin sayısı az olsa da çoğu varlığını sürdürmektedir.

İddia sahibi	Kilisedeki önceki konumu	Yıllar †	Mormon mezhebi	Cemaat büyüklüğü
Sidney Rigdon	Başkanlık Kurulunun hayattaki en kıdemli üyesi	1844–1847	Church of Jesus Christ (Bickertonite)	15.000
Brigham Young	12 Havari Konseyi Başkanı	1844–1877	The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints.	16.805.400
James Strang	İhtiyar heyeti üyesi	1844–1856	Church of Jesus Christ of Latter Day Saints (Strangite)	<1.000
Granville Hedrick	Belge yok	1850'ler–1881	Church of Christ (Temple Lot)	12.000
			Church of Christ with the Elijah Message	10.000
Alpheus Cutler	Yüksek Konsey üyesi	1853 ve 1864	Church of Jesus Christ (Cutlerite)	<100
Joseph Smith III (1860)	Doğrudan varis ‡	1860–1914	Community of Christ, eski adı The Reorganized Church of Jesus Christ of Latter Day Saints (RLDS)	250.000

^† İddia sahibinin mezhebe liderlik ettiği dönem

^‡ Smith'in kardeşi William Smith'in 1894 yılında ölmesiyle aile seceresindeki tek varis konumuna geldi.