Mons Claudianus
Mons Claudianus, Mısır'ın doğu çölünde yer alan bir Roma taş ocağıydı.[1] Bir garnizon, taş ocağı alanı, sivil ve işçi mahallelerinden oluşuyordu. Roma İmparatorluğu için yapı malzemesi olarak kullanılan granodiyorit buradan çıkarılıyordu. Mons Claudianus, günümüz Kızıldeniz Valiliği sınırları içinde, Kızıldeniz ile Kena arasında, Mısır'ın doğu çölündeki dağlarda yer almaktadır. Günümüzde ziyaretçiler, kırık bir sütun gibi birkaç eserle birlikte granit parçalarını görebilmektedir. Ayrıca, sitede kırık çömlekler (ostraca) üzerine yazılmış bir dizi yazı keşfedilmiştir.
Keşfi ve konumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Mons Claudianus, Yukarı Mısır'ın doğu çölünde yer almakta olup, 1823 yılında Wilkinson ve Burton tarafından keşfedilmiştir.[2] Luksor'un kuzeyinde, Nil Nehri üzerindeki Mısır kasabası Kena ile Kızıldeniz kıyısındaki Hurghada arasında bulunur. Kahire'nin 500 km güneyinde ve Nil Nehri'nin 120 km doğusunda, Kızıldeniz Dağları'nın kalbinde yaklaşık 700 metre yükseklikte yer almaktadır.[3][4] Yaklaşık 50 km uzaklıkta, dünyanın bilinen tek mor porfir kaynağı olan başka bir imparatorluk taş ocağı olan Mons Porphyrites bulunmaktadır.[3]
Zaman çizelgesi
[değiştir | kaynağı değiştir]Mons Claudianus'un Romalılar tarafından işletilmesi, MS 1. yüzyıldan 3. yüzyılın ortalarına kadar iki yüzyıl boyunca devam etmiştir. Taş ocağı yakınında veya çevresinde Roma yerleşimi öncesine ait herhangi bir yerleşim izi bulunmamaktadır. Çölün kurak koşulları, belgelerin ve organik kalıntıların korunmasını sağlamıştır.[3]
Kaynakların Hasadı ve Kullanımı
[değiştir | kaynağı değiştir]Mons Claudianus, Roma için zengin bir granodiorit kaynağıydı ve İmparator Hadrianus'un Tivoli'deki villası, kamu hamamları, Venüs Tapınağı'nın zeminleri ve sütunları, Diocletianus'un Split'teki Sarayı ve Roma'daki Pantheon'un revak sütunları gibi önemli Roma yapılarında kullanılmıştır. Her bir sütun 12 metre uzunluğunda, 1.5 metre çapında ve 60 ton ağırlığındaydı.[5][6]
Erişim Rotaları ve Taşımacılık
[değiştir | kaynağı değiştir]Mons Claudianus, Nil Nehri'ne bir Roma yoluyla bağlanmakta ve bu yol üzerindeki mola istasyonları günlük yürüyüş mesafeleriyle belirlenmiştir. Çölün ortasında şekillendirilen taşlar, daha sonra Nil Vadisi'ne taşınıp oradan Roma'ya sevk edilmiştir. Sitede bulunan belgelerde 12 tekerlekli ve 4 tekerlekli arabalar ve yeni dingil teslimi taleplerinden bahsedilmektedir.[3] Yolculuk yaklaşık beş gün veya daha uzun sürüyordu. Bu mola istasyonları, hayvan barınakları ve su kaynağına sahip küçük savunmalı kalelere benziyordu. Burada taşları taşıyan adamlar ve hayvanlar dinlenip yemek yiyebiliyordu. Eşekler, yiyecek ve su taşımasının yanı sıra arabaları çekmekte de kullanılmış olabilir; ancak, daha büyük yükler için hem insan hem de hayvan gücü kullanıldığı görülmektedir. İletişim ve yiyecek ile su taşımak için develer kullanılmıştır.
Sütunlar ayrıca taş ocağından Nil Nehri'ne kadar 100 km'den fazla mesafe boyunca tahta kızaklarla sürüklenmiş olabilir, ancak taş ocağı ile Nil arasındaki rota tamamen aşağı eğimliydi. Bahar taşkınları sırasında su seviyesi yüksekken Nil Nehri'nde sal üzerinde yüzerlerdi ve ardından Akdeniz'i geçmek için Ostia'daki Roma limanına ulaştırılırdı. Oradan tekrar sallara yüklenip Tiber Nehri üzerinden Roma'ya çekilirdi.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ Sidebotham, S., S. Gillies, A. Prins, J. Thum, J. Becker, T. Elliott, H. Verreth, R. Talbert, M. Depauw (26 Ekim 2013). "Places: 766348 (Mons Claudianus)". Pleiades. 14 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2014.
- ^ Herz, Norman.Waelkens, Marc. Classical marble:geochemistry, technology, trade.Kluwer Academic Publishers, 1988, p. 97.
- ^ a b c d Van der Veen, Marijke. High living in Rome's distant quarries. British Archaeology, 1997.
- ^ Van der Veen, Marijke and Hamilton-Dyer, S. "A life of luxury in the desert? Food and fodder supply to Mons Claudianus", Journal of Roman Archaeology 2 (1998), pp. 101-116
- ^ Parker, Freda, The Pantheon - Rome - 126 AD, Monolithic, 26 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 8 Temmuz 2009
- ^ Myers, Elaine Anne. The Ituraeans and the Roman Near East. Cambridge University Press, 2010, p. 127.
- ^ Wilson-Jones (2003), The Enigma of the Pantheon: The Exterior, pp. 206-212