María Cano
María Cano | |
|---|---|
 | |
| Doğum | María de los Ángeles Cano Márquez 12 Ağustos 1887 Medellín |
| Ölüm | 26 Nisan 1967 (79 yaşında) Medellín |
| Milliyet | Kolombiyalı |
| Meslek | Siyasi aktivist |
| Etkin yıllar | 1925-1930 |
| Tanınma nedeni | Kolombiyalı ilk kadın siyasi lider |
María de los Ángeles Cano Márquez (12 Ağustos 1887 - 26 Nisan 1967), Kolombiyalı şair, yazar ve siyasetçi. Ülkesinin ilk kadın siyasi lideriydi. "Flor del trabajo" (İşçi çiçeği) olarak anılan Cano, temel insan hakları ve maaşlı çalışanların hakları konusundaki mücadelelere öncülük etti. Birçok işçi grevinin başında yer alan Kolombiyalı, Sosyalist Devrimci Partinin de kuruculardandı.
İlk yılları ve eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]
Cano 12 Ağustos 1887'de Medellín'in Antioquia departmanında Don Rodolfo Cano ve Dona Amelia Márquez'in çouğu olarak dünyaya geldi.[1][2] Ebeveynleri eğitimli ve toplumda etkili radikal liberallerdi.[3][4] İki kız kardeşi vardı.[1] Cano Katolik okullar yerine seküler kurumlarda eğitim aldı.[2] O dönem Kolombiya'da kadınların üniversiteye gitmesine izin verilmiyordu.[1] Annesi ile babası, o 23 yaşındayken hayatını kaybetti.[1]
Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]
Cano, Medellín'deki bazı entelektüellerle birlikte, Cyrano adlı bir edebiyat dergisi çıkarmaya başlamıştı. 1922'ye kadar El correo liberal gazetesinde çalıştı.[4] Nesir ve şiirlerinde "mahrem ve erotik" bir ton vardı.[4] Mart 1924'te bir halk kütüphanesi açma isteğini dile getirerek, gazeteleri ve kitapçıları bağış yapmaya davet etmişti; Mayıs ayında kütüphane hizmete açıldı.[2]
Cano, Ekim Devrimi'nden etkilenen siyasi çevrelerde yer aldı ve sosyalistliğe kaydı. Tamamen sanata dayalı gerekçelerle yazmayı bırakıp, sosyal aktivistliğe ve devrimci liderliğe soyundu. İhtiyaç sahibi insanlara yiyecek ile kıyafet sağlamaya çalıştığı gibi, kütüphanede işçilerin kültürel farkındalığını artırmak amacıyla okumalar yapıyordu. Fabrikaları ziyaret ederek uygunsuz çalışma koşullarına karşı sesini yükseltti ve grevler organize etti.[4]
1 May 1925'te, Kolombiya İşçi Bayramı sırasında, Cano "Medellín'in işçi çiçeği" olarak anılmaya başladı;[4] bu onurlandırma ifadesi genellikle, Cano'nun siyasi bir platform olarak kullandığı gönüllü çalışanlara verilmekteydi.[3] Kolombiyalı yazar, toplumda sembol bir asi kadın figürü hâline gelmişti; hatta "Antioquialı aileler kızlarının mariacanos olmasını engellemeye çalışıyordu."[4]
1925-1927 döneminde Cano ülkede yedi tura çıktı.[3] İlk mitingleri Sevilla ve Remedios'taki madenlerde gerçekleşmişti. Raúl Eduardo Mahecha'nın serbest kalmasında etkili oldu. 1926'da Ulusal İşçi Konfederasyonu, Üçüncü İşçi Kongresi'nde yer alacak Antioquia temsilcilerinin organize edilmesi görevini Cano'ya verdi.[4] Kongrede hükûmet temsilcisiyle görüşen Cano, siyasi mahkûmlar Vicente Adame ile Manuel Quintín Lame'in serbest bırakılması çağrısı yaptı. Böylece ülkedeki bir siyasi oluşumda, bir liderlik makamında yer alan ilk kadın olmuştu.[4] Burada "Kolombiya'nın işçi çiçeği" ilan edildi.[5] Cano 1926'da Sosyalist Devrimci Partinin kuruluşunda rol aldı.[3] Eski devlet başkanı Carlos Eugenio Restrepo'nın yanında yer alarak ölüm cezasına karşı çıkmıştı.[2]
Cano birçok kez gözaltına alındı ve polis takibi altında tutuldu. Mitinglerinin bazıları çevik kuvvet polisi tarafından dağıtılmıştı. Kolombiyalı yazar toplumsal elitin sosyal adaletsizliğine, hükûmetin muhalefete olan baskısına ve Amerikan şirketlerinin uygulamalarına karşı söylemler geliştirdi.[2]
Cano partinin yayın organı La justicia'yı kuranlardandı; birçok farklı yayında yazıları yer aldı.[4] 1928'de hükûmetin komünist hareketleri bastırmayı amaçladığı ley heroica kanununa karşı mücadelenin lideriydi. ABD askerlerinin işgaline karşı Nikaragualı Augusto César Sandino'ya da destek verdi.[2] 1928 yılında bir muz bahçesinde başlayan grev, 6 Aralık'te Santa Marta'nın Ciénaga belediyesindeki bir eylemde işçilerin katledilmesiyle sonuçlanmıştı.[2] Cano orada bulunmasa da eylemi planlamakla suçlandı ve tutuklandı.[4] Sosyalistler arasındaki bir ideolojik ayrışma sonucu siyasi olarak yalnız kaldı; 1934'teki siyasete dönme çabası da başarısızlıkla sonuçlandı.[3]
Cano Bogotá'dan ayrılarak Medellín'deki Antioquia Devlet Yayınevi'nde çalıştı.[5] Medellín Kadınlar Birliği 1945'te onun katkılarını tanıdı. 1960'ta Antioquia Kadınları Demokratik Organizasyonu'nun sözcüsü olarak seçildi.[4]
Özel hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Cano, komünist yazar Ignacio Torres Giraldo'yla birlikte yaşamıştı.[6]
Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]
Cano 26 Nisan 1967'ta Medellín'de hayatını kaybetti.[4]
1990'da, Camila Loboguerrero'nun yönettiği Maria Cano adlı bir film çekildi; filmde Cano'yu Maria Eugenia Dávila canlandırdı. Antioquia'da bir sokak, iki okul ve bir üniversiteye[7] adı verildi. 1991'de Funza'da The Flor del Trabajo Association ismiyle bir işçi birliği kuruldu; birlik 23 Mart 201'te Association Maria Cano adını aldı.
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ a b c d Archila Neira, Mauricio (11 Aralık 1980). "La flor rebelde". Semana (İspanyolca). 14 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2017.
- ^ a b c d e f g Velásquez Toro, Magdala (1 Haziran 1990). "María Cano. Pionera y agitadora social de los años 20". Credencial Historia (İspanyolca). Cilt 6. Banco de la República. 26 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2017.
- ^ a b c d e Stanfield, Michael Edward (2013). Of Beasts and Beauty: Gender, Race, and Identity in Colombia. University of Texas Press. ss. 1925-1926. 24 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2017.
- ^ a b c d e f g h i j k l Suárez, Juana (2001). "María Cano". Tompkins, Cynthia; Foster, David William (Ed.). Notable Twentieth-century Latin American Women: A Biographical Dictionary. Greenwood Publishing Group. ss. 64-67. 24 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2017.
- ^ a b Dueñas-Vargas, Guiomar (2008). "María Cano". Smith, Bonnie G. (Ed.). The Oxford Encyclopedia of Women in World History, Volume 1. Oxford University Press. ss. 277-278. 24 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2017.
- ^ Farnsworth-Alvear, Ann (2000). Dulcinea in the Factory: Myths, Morals, Men, and Women in Colombia’s Industrial Experiment, 1905–1960. Duke University Press. s. 126. 24 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2017.
- ^ "Fundación Universitaria María Cano". 2 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Kasım 2017.
