Lale Bakhtiar

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Laleh Bakhtiar
DoğumMary Nell Bakhtiar
Tahran, İran
Ölüm18 Ekim, 2020 (82 yaşında)
Chicago, Illinois, Birleşik Devletler
Milliyetİranlı-Amerikalı
MeslekYazar, çevirmen, psikolog
Tanınma nedeniYüce Kur'an Geleneksel Psikoloji Enstitüsü
EvlilikNader Ardalan
Çocuk(lar)Mani Helene Ardalan Farhadi (kızı)

İran Davar Ardalan (kızı)

Karim Ardalan (oğlu)
Ebeveyn(ler)Abol Ghassem Bakhtiar (baba) Helen Jeffreys Bakhtiar (anne)

Laleh Mehree Bakhtiar (doğum adı Mary Nell Bakhtiar ; 29 Temmuz 1938 - 18 Ekim 2020), İranlı-Amerikalı bir İslam ve Sufi alimi, yazar, çevirmen ve psikolog.[1][2] Cinsiyet ayrımı gözetmeyen bir çeviri olarak Yüce Kuran'ı üretti. Geleneksel olarak "dövmek" olarak tercüme edilen Arapça "darabe" kelimesini farklı çevirerek süregelen anlayışa meydan okudu.[3]

Erken dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Tahran'da Amerikalı bir anne ve İranlı bir babanın çocuğu olarak dünyaya gelen Mary Nell Bakhtiar, annesiyle birlikte Los Angeles ve Washington, D.C.'de bir Hristiyan olarak iki ablanın yanında büyüdü.[4] Washington'da sekiz yaşında Katolik oldu. Ancak annesi bir Idaho Presbiteryen'di.[5] Bakhtiar, lisans derecesini Chatham College'dan Tarih bölümünden aldı ve 1960 yılında mezun oldu.[6] Bakhtiar, İsfahan'da annesi Helen'i ziyaret ederken Mary Nell olmaktan memnun değildi. Helen, Bakhtiari aşiret reisi Yahya Khan'ın önerisiyle 1957'de Bakhtiar'a Farsça "Laleh" adını verdi.[7] Daha önce, Cambridge, Massachusetts'te, 19 yaşında, onu kişisel ve akademik olarak İslam'ı sürdürmeye teşvik eden İranlı filozof Seyyid Hüseyin Nasr ile tanıştı. Bakhtiar, Katoliklikten uzaklaştıktan sonra o zamana kadar "belirli bir mezhebe sahip olmayan bir Hıristiyan" idi.[4][5] 26 yaşındayken, Bakhtiar'a 30 yıl boyunca akıl hocalığı yapmaya devam eden Nasr'ın yanında Tahran Üniversitesi'nde Tasavvuf ve Kur'an Arapçası okumak için İran'a taşındı.

Kariyer[değiştir | kaynağı değiştir]

Bakhtiar, Nader Ardalan ile Birlik Duygusu, Yüce Kuran ve Mistik Arayışın Sufi İfadeleri dahil olmak üzere İslam üzerine 150'den fazla kitap yazdı veya tercüme etti. Aynı zamanda Geleneksel Psikoloji Enstitüsü'nün başkanı ve Kazi Yayınları'nda Misafir Öğretim Üyesiydi.[8][9][10]

Yüce Kuran[değiştir | kaynağı değiştir]

Kur'an-ı Kerim tercümesi olan, "The Sublime Quran" 2007'de yayınlandı. Bakhtiar'ın çevirisi, kadın bakış açısını benimsemeye ve birden çok anlamı olan veya bilimsel tartışma konusu olan Arapça terimlere alternatif anlamlar kabul etmeye çalışır. Örneğin, "inanmayanlar" veya "kafirler" gibi yaygın çevirilerden ziyade, kafirun'u "nankörler" olarak çevirir. Kocaların asi eşlere nasıl davranması gerektiğine ilişkin Nisa suresi 34.Ayet'te, Arapça daraba kelimesini "dövmek" veya "vurmak" yerine "uzaklaşmak" olarak çevirir.[11] Bakhtiar, bu çevirilerin gayrimüslimler ve Müslümanlar arasındaki anlayışı geliştireceğine inanıyordu.[8][9][12]

Kişisel hayat[değiştir | kaynağı değiştir]

Bakhtiar, 1960 yılında mezhebi olmayan bir Hristiyan iken İranlı mimar kocası Nader Ardalan ile evlendi;[4][13] nihayet, 1964'te Müslüman oldu.[5] 1976'da[5] Ardalan'dan boşandı ve 1988'de ABD'ye döndü[10] ve burada New Mexico Üniversitesi'nden eğitim psikolojisi alanında doktora yaptı. 1992'de Chicago'ya taşındı ve artık Ulusal Sertifikalı Danışmandı.[14] 18 Ekim 2020'de Chicago'da miyelodisplastik sendromdan öldü.[15]

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bakhtiar'ın, Mani Helene (Farhadi), Iran Davar ve Karim Ardalan adlarında üç çocuğu oldu. Sekiz torunu vardı. Bakhtiar'ın kızı Iran Davar bir yazar, gazeteci ve Bakhtiar'ın yazılı kayıtlarına dayanarak konuşan bir yapay zeka geliştirmek için Geleneksel Psikoetik ve Rehberlik Enstitüsü ile ortaklık kuran bir girişim olan IVOW'un kurucusudur.[16][17]

Bakhtiar'ın annesi Helen Jeffreys Bakhtiar, 1950'lerde İran'da bir halk sağlığı çalışanıydı ve göçebe Bakhtiari kabilesi bir dağa onun adını vererek onu onurlandırdı.

Ağabeyi, bir psikiyatrist olan,Jim olarak bilinir, Jamshid Bakhtiar'dı. Virginia Üniversitesi'nde bekçi ve oyuncuydu ve Amerika Futbol Yazarları Derneği tarafından 1957 Kolej Futbolu Tüm Amerika Takımında birinci takım olarak seçildi.[18]

Ödüller ve tanıma[değiştir | kaynağı değiştir]

Mayıs 2016'da Bakhtiar, Chicago'daki Mohammed Webb Vakfı'ndan Yaşam Boyu Başarı Ödülü'ne layık görüldü.[19]

15 Kasım 2020'de WISE'nin kurucusu Daisy Khan tarafından, Yaşam Boyu Başarı Ödülü ile onurlandırdı.[20]

Eleştiri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Amerika İslam Derneği (Kanada) başkanı Mohammad Ashraf, Bakhtiar'ın akredite bir Müslüman kurumunda eğitim almamış olması sebebiyle Yüce Kuran'ın ISNA derneğinin kitabevinde satılmasına izin vermeyeceğini söyledi. "Bu kadın dostu çeviri çizgiyi aşacak ve çok uzağa uçmayacak" ve "İslam'da kadına çok güzel bir yer verilmiştir." yorumlarını yapmıştır.[21]

Los Angeles California Üniversitesi'nden (UCLA) İslam hukuku profesörü Khaled Abou El Fadl, "bir İslam alimi [olarak] değil, bir editör olarak üne sahip olduğunu"[8] ve üç yıllık Klasik Arapça eğitiminin yeterli olmadığını söyledi.[8] Ayrıca El Fadl, "sözlüklere ve diğer İngilizce çevirilere dayanan bir çeviri yönteminden" rahatsızdı.[8] Bakhtiar, "Eleştiriliyorum, çünkü ben bir kadınım." diyerek bu tür eleştirilere karşı çıktı. Diğer bazı tanınmış mütercimlerin de İslam alimi sayılmadığın söyledi.[8]

Miras[değiştir | kaynağı değiştir]

Aralık 2009'da Amerikalı romancı Dave Eggers, Oprah.com'da The Sublime Kuran'ı tavsiye etti.[22] Eggers, "Daha önce metnin(Kur'an- Kerim) hiçbir yorumunun bana göstermediği kadar inancın güzelliğini gösterdi. Ve tabii ki kitapta İslam'ın sosyal adalete, barışa ve daha az şanslı olanlara bağlılığını çok net bir şekilde bulacaksınız."[23]

Ürdün Prensi Gazi Bin Muhammed, Bakhtiar'ın Kuran yorumunu onayladı.[24] Yazar Reza Aslan da "İlk kez bir kadın kutsal yazıtla farklı bir bakış açısıyla yeniden bağlantı kurabildi, böylece mesajla çok daha tutarlı ve cinsiyet ayrımı gözetmeyen bir çeviri üretti. Bu çevirideki Kuran ruhu önceki herhangi bir çeviridekinden daha fazla."diyerek,[24] çeviriyi övdü.[25]

Katolik İlahiyat Birliği Katolik-Müslüman Çalışmaları Başkanı Scott Alexander, "Batı'da İslam araştırmalarına yaptığı katkılar, şaşırtıcı bir dizi farklı kapasitede oldu ve gerçekten anıtsal bir mirasla sonuçlandı. Bir yazar olarak Dr. Bakhtiar, yirminci yüzyılın sonlarında ve yirmi birinci yüzyılın başlarında / on beşinci yüzyılın başlarında Sufi üstadlarının ve özellikle Sufi kadınlarının yazılarında mihenk taşı olarak duran bir dizi kitap yazmıştır."[24]

Müslüman, Orta Doğu ve Güney Asya toplulukları içinde aile içi şiddete karşı çalışan kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan Yurtiçi Uyum Vakfı'nın İcra Direktörü Shaida Khan, "...bir kadın akademisyen olarak, bilgili ve değerli bir kişi olarak kabul edilir. İslami edebiyat tarihi. Başta aile içi şiddet mağduru kadınlar olmak üzere tüm Müslüman kadınların örnek alacağı bir şahsiyettir."[24]

Kuzey Amerika İslam Cemiyeti'nin eski başkanı ve Hartford Seminary'de İslami İlimler Profesörü olan Ingrid Mattson, Bakhtiar'ın hayatı boyunca yaptığı çalışmaları değerlendirerek, "Ne sessiz bir baskı kurbanı olan, laik bir devrim tarafından kurtarılmayı bekleyen, ne de yanlış yönlendirilmiş ideoloji için özür dileyen, ancak inanç ve dürüstlüğe sahip zeki bir kadın olan Müslüman bir kadının hayatını incelemekten daha hoş ne olabilir? Laleh Bakhtiar dikkate değer bir hayat yaşadı - ama ilişki kurabileceğimiz bir hayat çünkü onun bazı deneyimleri tipik bir Amerikalıya egzotik görünse de değerleri ve ilkeleri öyle değil."[24]

Chicago Loyola Üniversitesi İslam Dünyası Çalışmaları Programı Direktörü ve İlahiyat Bölümü Profesörü Marcia Hermansen, "[Yüce Kur'an] çevirisiyle ilgili beni etkileyen şeylerden biri, onun "ana akım" Müslüman toplulukta nasıl karşılandığıdır. En azından Kuzey Amerika'da, Müslüman toplum liderlerinin kadın düşmanı yorumları tekrar etmesini daha az kabul edilebilir, hatta kabul edilemez hale getirdi."[24]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ John Colson, Symposium focuses on Muslim women 4 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Aspen Times, August 15, 2007
  2. ^ Hanady Kader, Online Matchmaking Sites Court U.S. Muslims 6 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., WeNews, May 29, 2008.
  3. ^ Zavadski, Katie (10 Nisan 2017). "How Three American Women Translated One of the World's Most Popular Qurans". The Daily Beast. 2 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  4. ^ a b c "Laleh Bakhtiar: I Follow the Religion of Love". Muslim American Leadership Alliance. 11 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2021. 
  5. ^ a b c d "A Bridge Between Two Cultures". Religion BookLine. Mayıs 1996. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2023. 
  6. ^ Downey, Sarah (15 Mayıs 2003). "Helen of Iran". Reader. Chicago. 26 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2021. 
  7. ^ Ardalan, Davar (25 Temmuz 2018). "Her Flag Unfurled: Celebrating My Mother's Indomitable Spirit". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 
  8. ^ a b c d e f Noreen S. Ahmed-Ullah (10 Nisan 2007). "A new look at a holy text". Chicago Tribune. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2011. 
  9. ^ a b "Late Laleh Bakhtiar". Women's Islamic Initiative in Spirituality and Equality. 18 Ağustos 2009. 22 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  10. ^ a b "Human Rights and Women's Rights in Islam". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2010. 
  11. ^ Neil MacFarquhar, New Translation Prompts Debate on Islamic Verse 30 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The New York Times, 25 Mart 2007.
  12. ^ Aslan, Reza (20 Kasım 2008). "How To Read the Quran". Slate. 8 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2011. 
  13. ^ Ardalan, Davar (25 Temmuz 2018). "My Mother Was a Pilgrim In Search of Thirst". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2021. 
  14. ^ "Biography". Sufi Enneagram. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. Dr. Laleh Bakhtiar, Ph.D. [sic] 
  15. ^ Ardalan, Davar. "Courage, Temperance, Justice and the Enduring Wisdom of the late Scholar Laleh Bakhtiar". 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020. 
  16. ^ Ardalan, Iran Davar (2010). My Name Is Iran: A Memoir. Henry Holt and Company. s. 147. 
  17. ^ Hammond, Joseph (9 Kasım 2021). "AI technology resurrects the voice of Laleh Bakhtiar". The Washington Post. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021. 
  18. ^ Ted Gangi; Josh Yonis ((Ed.)). "FWAA All-America Since 1944: The All-Time Team" (PDF). s. 15. 4 Mart 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021. 
  19. ^ YouTube'da Laleh Bakhtiar, Ph.D Lifetime Achievement Award, Mohammed Webb Foundation
  20. ^ "Laleh Bakhtiar, Lifetime Achievement Award Recipient by WISE". 17 Kasım 2020. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2023. 
  21. ^ Leslie Scrivener, Furor over a five-letter word 24 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Toronto Star, October 21, 2007
  22. ^ "Authors' Picks: Gift Ideas for Every Reader On Your List". Oprah.com. Aralık 2009. 7 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  23. ^ "A Muslim American tale in Louisiana: an interview with Dave Eggers". Daily News Egypt. 23 Ağustos 2009. 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  24. ^ a b c d e f "Reviews". The Sublime Quran. 8 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Eylül 2021. 
  25. ^ Aslan, Reza [@rezaaslan] (25 Aralık 2021). "For most accurate I prefer Ahmed Ali. For accessibility, Tarif Khalidi. For feminist take, Laleh Bakhtiar" (Tweet). Erişim tarihi: 22 Eylül 2021 – Twitter vasıtasıyla. 

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Lale_Bakhtiar&oldid=32552339" sayfasından alınmıştır