Kum, İran

Kum
‏‏قم‎
Kum; ‏‏قم‎
Eyalet Merkezi
	Kum Şehrin İran'daki konumu
Ülke	İran İslam Cumhuriyeti
Eyalet	Kum Eyaleti
Şehristan	Kum şehristanı
Bahş	Kum merkezi bahşı
Rakım	930 m
Nüfus (2006)
• Toplam	1,081,745
Zaman dilimi	UTC+3:30 (İÖZD)
• Yaz (YSU)	UTC+4:30 (İÖZD)
	Resmî site; http://www.qomict.ir/

Sayfanın 22 Eylül 2015 tarihinde onaylanmış olan kontrol edilmiş bir sürümü, bu revizyonu temel almıştır.

Kumm (Farsça: قم, Q'um), İran'da Kum Eyaleti'nin yönetim ve İmâmiye-i İsnâ‘aşer’îyye mezhebinin eğitim merkezi konumunda olan şehirdir.

Kumm; dünyada İran İslam Devrimi'nin temellerinin atıldığı ve başladığı kent olarak ünlenmiştir ve mollalar şehri veya Ayetullahlar kenti olarak bilinir. Şiîlerce kutsal sayılan ve İsnâ‘aşer’îyye mezhebinin On İki İmâmları'nın Sekizincisi İmâm Ali er-Rızâ'nın kızkardeşine ait Fâtıma bint-i Mûsâ el-Kâzım-Türbesi de bu kentte bulunmaktadır.^[1] Şehrin medreselerinde 30.000'e yakın molla eğitim görmektedir ki devrimi kuran ve koruyan mollaların tamamına yakını bu şehirde yetişmektedir.

Kendi adını taşıyan ve önü barajla kapatıldığı için şehirden geçen kısmında su bulunmayan Kum Nehri kıyısında kurulu olan şehrin 2006 yılı nüfusu 957.496'dır.^[2]

Konumu

Kum, başkent Tahran'ın 156 km güneybatısında ve Kum Nehri'nin kıyısında denizden 930 metre yüksekte yerleşir.^[3]

Kum şehri, 56 numaralı yol ile Erak'a, 71 numaralı yol ile Kaşan'a bağlanır. Şehri Tahran'a bağlayan Otoyol 7 ise şehrin hemen doğu yakasından geçmektedir.

Tarih

Kum isminin aslı 'Kume' ismine dayanmaktadır. Burada şehir kurulmadan önce bolca su kuyuları vardı. Çobanlar koyunlarına hem su vermek hem de su kuyularının etrafındaki yeşilliklerde onları otlatmak için buralara gelirlerdi. Uzun süre buralarda kalmak zorunda kaldıklarından, zamanla 'Kume' denilen geçici çardaklar yaptılar. Bunlar çoğalınca da orada bir köy oluştu. Yavaş yavaş büyüyerek bir şehir haline geldi ve aynı isimle Kume, Kum olarak sadeleştirildi.

Diğer bir rivayete göre ise 'Kum' ismi Arapça'daki 'Gum' (kalkmak) isminden gelmedir.

Kum'un hangi devirde ve kimler tarafından kurulduğu bilinmese de şehrin en eski tarihi kalıntısı olan ve günümüze kadar kalmayı başarmış bir sütun Ahameniş devleti devrinden kalmadır. Sütunun bu devletin hükümdarlarından Tehmors tarafından yaptırıldığı söylenmektedir. Yine Büyük İskender'in bu devirlerde şehri yıktığı kaynaklarda yer almaktadır.

Şehrin Sasaniler döneminde meşhur olduğu konusunda şüphe yoktur. Şahname-i Firdevsî'de üç yerde Kum'dan söz edilmektedir. Ayrıca bu devirde yazılan 'Hüsrev, Kevazan ve Rizek' adlı bir kitapta Kum'un adından ve safranının tadının güzelliğinden söz edilmiştir.

Kum, 645'de halife Ömer zamanında Ebu Musa el Eş'ari veya Ahnef bin Kays tarafından alınarak İslam hakimiyetine girdi.

Türk kültüründe Kum

Kaşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk'te;

"'قاز Kaz" "Afrasyab'ın kızının adı. "قازوِن Kazvin" şehrini bu kurmuştur. Aslı "قاز ْينِ Kaz oynı"dır. Çünkü Afrasyab'ın kızı orada oturur, orada oynarmış. Türklerden bir takımları, Türk ülkesi sınırını Kazvin'den sayarlar; Kum şehri de sınır sayılır.^[4]

Eğitim

Kentte mollaların yetiştiği medreselerin dışında merkezi Tahran'da olan Azad Üniversitesi'ne bağlı tıp fakültesi, ayrıca hukuk ve fen fakülteleri bulunmaktadır.

Kum, klasik din eğitimi veren medredseleriyle ünlü bir şehir. Bu şehirde İslam devrimi'nin kuran ve koruyan çekirdek kadro yetişmiş halen de yetişmektedir. Humeyni, Hamaney ve Rafsancani ve Hatemi de burada ünlü Fevziye Medresesi'nde yetişmiş.

Turizm

Fatima Masume Türbesi
Cemkeran Cami: İmam Zaman'ın yaptırdığı cami şehre 6 km. uzaklıktadır.
Humeyni'nin Evi: İçeri girişin çok zor olduğu ve pek tarihi önemi olmayan bu evi devrime meraklı olanlar dışarısından görebilirler.

Kardeş şehirler

Santiago de Compostela, İspanya

Notlar

^ Imam al-Rida Network (Arapça)
^ World-Gazetteer'da 'Qom' Kum şehrinin 2006'da nüfusu 957.496 iken 2012 yılında bu nüfusun 1 milyonu geçtiği düşünülmektedir
^ Qom, Iran Page (İngilizce)
^ Atalay, Besim (2006), Divanü Lügati't - Türk, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, ISBN 975-16-0405-2, Cilt III, sayfa 149.

Dış bağlantılar

Kum, İran için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft

[1] Imam al-Rida Network (Arapça)

[deneme-2] World-Gazetteer'da 'Qom' Kum şehrinin 2006'da nüfusu 957.496 iken 2012 yılında bu nüfusun 1 milyonu geçtiği düşünülmektedir

[3] Qom, Iran Page (İngilizce)

[4] Atalay, Besim (2006), Divanü Lügati't - Türk, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara, ISBN 975-16-0405-2, Cilt III, sayfa 149.

[1]

[2]

[3]

[4]