Kullanıcı:Heidelbergensis/I. Dünya Savaşı'nda savaş suçları
I. Dünya Savaşı; 1907 Lahey Sözleşmesi'nde savaş suçlarının sistemleştirilmesinin ve detaylandırılmasının ardından savaş suçları ve insanlığa karşı suçlarla beraber gerçekleşen ilk büyük uluslararası çatışmaydı. Savaş sırasında hem İtilaf hem de İttifak Devletleri tarafından çeşitli savaş suçları ve insanlığa karşı suçlar işlendi. Savaş boyunca savaş suçları, insanlığa karşı suçlar ve diğer askerî eylemler nedeniyle toplamda 6[2] ila 13[3] milyon sivil öldü. İşlenen savaş suçlarının arasında savaş tecavüzleri, yerinde infazlar, zehirlerin silah olarak kullanımı, soykırım, sivil katliamları, etnik temizlik, savaş tutsaklarına karşı işlenen suçlar, işkence ve sivil ablukası gibi çeşitli suçlar bulunuyordu.
İttifak savaş suçları[değiştir | kaynağı değiştir]
Avusturya-Macaristan[değiştir | kaynağı değiştir]
Avusturya-Macaristan'ın 1912'de kabul ettiği Savaş Yasası'na göre ülke çapında bir tehlike belirdiği takdirde ordu vatandaşlık haklarını yok sayarak bireyleri kendisi cezalandırabilecekti. Bu yasa ilk kez 25 Temmuz 1914'te Bosna-Hersek'te, sonra da Sırbistan'da uygulandı. Bosna milliyetçilisi olsun olmasın bütün Sırplara şüpheli muamelesi tapan Avusturya-Macaristan, 1914'te Sırbistan'ı işgal edince sistematik olarak rehineler aldı, evleri yaktı ve bu süre içerisinde tahminen 4.000 sivili öldürdü. Benzer uygulamalara Galiçya'da da başvuruldu.[4]
Bulgaristan[değiştir | kaynağı değiştir]
Sırbistan'ın işgali[değiştir | kaynağı değiştir]
Bulgaristan çarı I. Ferdinand, Bulgaristan'ın savaşa gireceği günün arifesinde "hayatının amacının Sırbistan'ın yok edilmesi" olduğunu söyledi.[5] Birçok Bulgar askerinin Sırbistan'ın işgalinde yer almak için cephe hattından uzaklaştırılmasıyla geçmiş düşmanlıklar sivil halka karşı işlenen suçlara yol açtı;[6] yerel halk, Bulgarlaşmak veya geniş çaplı sürgünler ve işgal bölgelerinde yaşayanlara yönelik "soykırım olarak nitelendirilebilecek" muamele gibi şiddet eylemlerine maruz kalmak arasında bir seçim yapmak zorunda kaldı.[7]
Sırbistan'da işlenmiş savaş suçu iddiaları hakkında bir rapor olan ve savaştan sonra yayınlanan Documents relatifs aux violations des Conventions de La Haye et du Droit international, commis de 1915–1918 par les Bulgares en Serbie occupée, "işgalcilere teslim olmak ve Bulgarlaşmak istemeyen herkesin işkence gördüğünü, tecavüze uğradığını, tutuklandığını ve özellikle dehşet verici tavırlarla öldürüldüğünü, bunların bazıları fotoğrafla kaydedildiğini" belirtiyordu.[8] Sırp topraklarını işgal eden Bulgar askerleri, işgal ettikleri bölgelerdeki Bulgar olmayan nüfusu sistematik olarak tehcir ettiler, halkı tutukladılar ve isyancıların bulunduğu köyleri ateşe verdiler.[9]
Tecavüz vakalarının yanında, Bulgar güçleri Sırp kadınlarının Bulgar erkeklerle evlendirimesini teşvik etti ve bu tür evliliklerden doğan çocukların Bulgar olarak yetiştirilmesi gerektiği görüşünü benimsedi.[10] Öğretmenler, din görevlileri, memurlar ve aydınlar gibi orta sınıf Sırp siviller de baskı altındaydı; birçoğu, kendilerine sivillere askerlerle aynı şekilde muamele etmelerine dair verilen katı talimatlara uyan Bulgar askerleri tarafından idam edildi.[11] Ek olarak, 1916'nın sonlarında Balkan cephesinde faaliyet gösteren Bulgar topçuları ve uçakları tarafından Sırp topraklarına düzenli bombardımanlar yapıldı. Aynı zamanda, Sırp kültürüne karşı uygulanan bir baskı mevcuttu; Bulgarlar sistematik bir şekilde Sırp manastırlarını yağmaladılar ve bölgedeki köylerin isimleri Bulgarca isimlerle değiştirildi.[12]
Toplama kamplarına gönderilenlerin yanında, yaklaşık 30.000 Sırp Avusturya'nın kamplarına gönderildi veya zorla çalıştırıldı. Sırp fabrikalarının makineleri yağmalandı ve bunun üzerine bölgede yıkıcı bir tifüs salgını meydana geldi. Sivil halk tarafından gerçekleştirilen ayaklanmalarda binlerce kişi öldü ve bazı durumlarda Bulgar politikası o kadar katıydı ki Bulgar askerleri arasında bile isyanlar gerçekleşti. Bulgar askerleri, yerel halk tarafından "herhangi bir ücret ödemeden basitçe topraklarında yaşayan ve sivilleri soyup vuran barbarlar" olarak tasvir edilirken, köylüler herhangi bir ücret almadan işgal otoriteleri tarafından zorla çalıştırılıyordu; çalıştırıldıkları bu işler bazen savunma pozisyonlarında görev yapmayı ve Bulgarlar için cephane taşımayı içeriyordu, bu ise Lahey Sözleşmeleri'ni ihlal ediyordu.[13] Bu dönemde, Makedonya'da tarihte ilk kez gaz odaları toplu idam amacıyla kullanıldı; yok edilmek istenen Sırplar Bulgar askerleri tarafından barakalara kilitleniyor ve barakanın duvarında açılan bir delikten içeri kamyonların egzoz boruları sokuluyordu.[14]
İştip Katliamı; 15 Ekim 1915'te İştip'in Ljuboten köyünde Bulgar ordusu tarafından görevlendirilmiş İMDÖ militanları tarafından Sırp askerlerin toplu katliamıydı. İştip merkez hastanesinde yatan hasta ve yaralı Sırp askerleri, Bulgar İMDÖ militanları tarafından gözaltına alındılar. Daha sonra, Ljuboten yakınlarına götürüldüler ve burada İMDÖ militanları tarafından öldürüldüler. Katliamda yaklaşık 118 ila 120 silahsız Sırp askeri idam edildi.[15]
Surdulica Katliamı; Sırbistan'ın güneyinde bulunan Surdulica kasabasının Sırp erkeklerinin Bulgar işgal otoriteleri tarafından 1916 boyunca ve 1917'nin başlarında sistematik olarak öldürülmesiydi. Çoğunlukla memurlar, öğretmenler, rahipler ve eski askerlerden oluşan, bölgedeki Sırp entelijansiyasının üyeleri, kendilerine Bulgaristan'ın başkenti Sofya'ya tehcir edilecekleri söylenerek Bulgar kuvvetleri tarafından göz altına alındı. Göz altına alınmalarından sonra Surdulica çevresindeki ormanlara götürüldüler ve orada öldürüldüler. Katliam boyunca kasaba ve çevresinde 2.000 ila 3.000 Sırp erkek Bulgarlar tarafından idam edildi. Katliam hakkında bir arşiv oluşturabilmek için, katliamın tanıklarının ifadeleri Aralık 1918 ve Ocak 1919'da Amerikalı yazar William A. Drayton tarafından alındı ve kaydedildi.[16]
Osmanlı İmparatorluğu[değiştir | kaynağı değiştir]
Soykırım ve etnik temizlik[değiştir | kaynağı değiştir]
Osmanlı İmparatorluğu'nun son yıllarında imparatorluktaki Ermenilerin toplu tehcir ve idamlarla birlikte gerçekleşmiş etnik temizliği birçok tarihçi tarafından bir soykırım olarak kabul edilir. Osmanlı, savaşın başlangıcında Ermeni nüfusu üzerinde organize ve sistematik katliamlar gerçekleştirmiş ve Ermeni isyanlarını daha fazla imhayı meşrulaştırmak için kullandı. 1915'in başlarında, yüksek sayılardaki Ermeni Rus kuvvetlerine katılmak için gönüllü oldu ve Osmanlı hükûmeti bunu 1915 ile 1918 yılları arasında Ermenilerin doğu vilayetlerinden Suriye'ye tehcir edilmesine izin veren Tehcir Kanunu'nu çıkarmak için sebep olarak gösterdi. Ermeniler kasıtlı olarak ölüm yürüyüşlerine çıkarıldılar ve bir kısmı bu sırada Osmanlı askerlerinin ve Kürt milislerinin saldırısına uğradı. En az 800.000 Ermeni bu süreç içerisinde öldürüldü. Türkiye hükûmeti, Ermeni kayıplarının I. Dünya Savaşı sırasında etnik gruplar arasındaki çatışmalar, kıtlık ve hastalık kurbanları olduğunu savunarak olayın soykırım sınıflandırılmasını reddetmektedir.
Aynı dönem içerisinde Süryaniler ve Rumlar da benzer şekilde saldırılara uğradılar; bazı akademisyenler bu olayları aynı imha siyasetinin bir parçası olarak görmektedirler. 1915 ve 1922 arasında en az 250.000 Süryani ve 350.000 Rum öldürüldü.
Yakıp yıkma taktiği[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
Özel[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ The Balkan Wars and World War I. Library of Congress Country Studies. s. 28.
- ^ "War Losses". International Encyclopedia of the First World War.
- ^ "World War I, Killed, wounded, and missing". Encyclopædia Britannica.
It has been estimated that the number of civilian deaths attributable to the war was higher than the military casualties, or around 13,000,000.
- ^ Ian Westwell, s. 44.
- ^ Glenny Misha 2012, s. 333.
- ^ Andrej Mitrović 2007, s. 126.
- ^ Paul Mozjes 2011, s. 41.
- ^ Paul Mozjes 2011, s. 41-42.
- ^ Dusan Batakovic 2005, s. 32.
- ^ Le Moal 2018, s. 108.
- ^ Le Moal 2018, s. 109.
- ^ Le Moal 2018, s. 121.
- ^ Rodolphe Archibald Reiss 2018, s. 17.
- ^ Murray 1999, s. 13.
- ^ Pissari Milovan 2013, s. 373-374.
- ^ Andrej Mitrović 2007, s. 222-223.
Genel[değiştir | kaynağı değiştir]
- Glenny, Misha (2012). The Balkans: Nationalism, War, and the Great Powers, 1804-2012. House of Anansi Press Incorporated. ISBN 978-1-77089-274-3.
- Mitrović, Andrej (2007). Serbia's Great War, 1914-1918. Purdue University Press. ISBN 978-1-55753-476-7.
- Mojzes, Paul (2011). Balkan Genocides: Holocaust and Ethnic Cleansing in the Twentieth Century. Rowman & Littlefield. ISBN 978-1-4422-0663-2.
- Batakovic, Dusan (2005). "Les frontières balkaniques au XX". Guerres Mondiales et Conflits Contemporains (Fransızca). 1 (217). s. 29-45. doi:10.3917/gmcc.217.0029.
- Frédéric, Le Moal (2008). La Serbie du martyre à la victoire. 1914-1918. Paris. ISBN 978-2-9163-8518-1.
- Reiss, Rodolphe Archibald (2018). The Kingdom of Serbia. Infringements of the Rules and Laws of War Committed by the Austro-Bulgaro-Germans. FCT Press. ISBN 978-0-353-06558-1.
- Murray, W (1999). The Emerging Strategic Environment: Challenges of the Twenty-first Century. ISBN 978-0-275-96573-0.
- Pissari, Milovan (2013). "Bulgarian Crimes against Civilians in Occupied Serbia during the First World War" (PDF). Balcanica, 44. Institute for Balkan Studies. doi:10.2298/BALC1344357P.
- Westwell, Ian. I. Dünya Savaşı. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ISBN 6053604968.